Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1782

Bespiegeling van Klitander, by de geboorte van een' zoon.

De gunstryke Hemel heeft dan de banden, die de vrucht myner tedergeliefde Echtgenoote omzwachtelden, gelukkig en voorspoedig geslaekt, en my een mannelyken Spruit geschonken! Met de genoeglykste aendoening beschouw ik dit teder Wicht; doch tevens met medelydende ontroering, als ik my voor oogen stel de wisselvalligheden, die het, in dit zo vaek door rampspoeds-stormen ontroerde leven, zou kunnen ondergaen! De kindsche Jaeren somtyds van veele sukkelingen verzeld! De Jongelingschap, hoewel menigmael het aengenaemste levensperk, misschien aen verdervelyke hartstochten ten prooi gegeeven! De manbaerheid moogelyk, door veelerleie ter leurstellingen in haer verbeid geluk, van Zielskwellaedjen geknaegd, en door een' drom van ruststoorende zorgen gefolterd! De afgeleefde dagen ligtlyk door smarten ondermynd, en naer de ontbinding reikhalzende! Och! dat ik, in dit donker vooruitgezicht, door de treurige ondervinding, helaes! maer al te veel gesterkt, my bedriege! Mogte de Aerdsgoedheid den levensweg van dezen mynen Zoon met de schoonste bloemen van heil bestrooien!

Nadien de Ouders, door eene verstandige opvoeding, zo veel tot den welstand hunner kinderen kunnen toebrengen; en veele hinderpaelen, die den zelven anderzins belemmeren, uit den weg ruimen; welk eene gewigtige en zorgelyke taek is my dan niet opgelegd! Ik wil my de gewigtigste trekken daervan levendig voor den Geest brengen; terwyl ik God bid, dat hy my ondersteune, om 'er myn gedrag naer in te richten!

Geene averechtsche en verblinde leiding behoort my immer te beguichelen.

Ik ben gehouden, in alles, zyne vermogens en natuurlyke

[p. 172]

neigingen raed te pleegen; en nooit het dwaes besluit te neemen, van hem tot een' levensstand voor te bereiden, die, niet naer zyne bekwaemheden geschikt, en zynen trek wederstreevende, hem zyn leven in verdriet en onlust zou doen slyten, en der Maetschappy' van gering nut weezen.

Myn pligt vordert, dat ik hem zyne bedoelingen, als ze op zulke bezigheden, die hem steeds in de hoogste afhanglykheid van anderen zouden stellen, of zyn geluk, door 't minste windje van tegenspoed, doen verdwynen, door een' gepasten en zachten raed, elders heen doe wenden, zonder zyne begeerten echter ten eenemael tegen te gaen.

't Is myne zaek, hem, naer myne geringe ondervinding in de Waereldsche zaeken, te onderrichten, hoe zyn gedrag best mooglyk te regelen. - Hem vooral vroegtydig in te boezemen, dat deugd en braefheid, schoon niet altoos den weg tot fortuin baenende, nogthans zulke wezenlyke vereischten voor een redelyk Schepsel zyn, dat 'er nimmer, zonder de zelve, in den grootsten voorspoed, een waer genoegen kan gesmaekt worden. - Hem wel inzonderheid te overreeden, om zich aen geene laege of kruipende believingen, die den vryen mensch zo zeer onteeren, over te geeven; schoon hy zien mogte, dat zulke verachtelyke hoedanigheden dikwerf den meesten toegang by veelen vinden, en iemands bevordering verhaesten. Als mede hem ontuitwischlyk in te drukken, dat een onwankelbaer grootmoedig karakter het grootste sieraed is van een Mensch, en dat het zelve by alle weldenkenden in de hoogste achting staet.

Hier benevens heb ik hem te waerschuwen, om aen den uitterlyken schyn van persoonen en zaeken niet te blyven hangen; maer altoos op zyn hoede te weezen. En hem te doen zien, dat de waere vriendschap, die edelste deugd, die grootste geneugte in 't leven, zo zelden gevonden word; dat de schoone en gulhartige betuigingen van schynvrienden slechts bedrieglyke lokaesen zyn, waer door ze hun voordeel bejaegen; die voor koelzinnigheid, en dikwerf voor verachting plaets maeken, zodra 't genot van zulke laege zielen ophoud.

Ten aenzien zyner hartstochten, zal 't hoognoodig zyn, een' haet en afkeer voor drank en spel in hem te doen ontstaen; en hem gelegenheid te geeven, om, ter verpoozinge van gewigtiger bezigheden, slechts naer zulke edele en zielbetoverende uitspanningen te haeken, als Kunsten en Weetenschappen alleen aenbieden. Hem daertoe te noopen, hoewel derzelver beminnaers veelmaels blootstaen voor de bespotting en verguizing van hun, die eene verveelende ledigheid, of eene kostbaere verkeering boven die hemelsche geneugtens stellen; waer door zulke Kunst- en Weetenschapminnenden dikwerf, hoe gezellig ook, tot hunne grievende smart, eens Kluizenaers leven moeten leiden.

[p. 173]

Niet minder raedzaem is het, hem een' indruk te geeven van nimmer op zyne welvaert, hoe zeer die ten toppunt klimme, te steunen, of, van die hoogte, andere zyner sukkelende natuurgenooten met verachting te beschouwen; dewyl 's Menschen gelukzon, zo vaek, in één' oogenblik, door de akeligste Wolken van rampspoed verduisterd, en, hy, op zyne beurt, een voorwerp van vernedering kan worden. - Ik zal, zyn waer welweezen bedoelende, hem by die gelegenheid onder 't oog moeten brengen, dat de Mensch, behalven de onvermydelyke natuurlyke rampen, veelal zelf de bewerker van zyne eigen onheilen is; en dat hy dikwyls ten gronde gaet, door buitenspoorige verkwistingen, die zyne inkomsten verre overtreffen; waer door hy, terwyl hy zynen medeburger berooft, allerleie beledigingen moet ondergaen, en zich ten laetsten aen de verregaendste onbeschaemdheid overgeeft. Dat hy zich des niet stoore, wanneer hy, naer zyne omstandigheden, eene verstandige spaerzaemheid betrachtende, door zulke kwistaerts als een' ellendeling, of een' gierigaert, word beschouwd en bespot, maer slechts hun jammerlyk uiteinde in 't oog houde.

Bovenal, eindelyk, zal het my betaemen, hem aen te zetten, om den Kristelyken Godsdienst hoog te schatten, en deszelfs leer te beleeven; nademael 's Menschen eeuwig welzyn daeraen verknocht is. Ik zal hem des moeten wapenen, zo tegens het ongeloof, als tegen de schadelyke dwaling van zommigen, door uiterlyke achtbaerheid gesterkt, die de betrachting der Zedeleere, het eenig kenmerk van een' waer geloovig Kristen, by veelen doet verzuimen; terwyl ze de godsvrucht alleen in zekere gelaetstrekken, in eene soort van spraek, in gebaerden, verzuchtingen, betuigingen, plegtigheden, en speening van geoorloofde vermaeken, doen bestaen; en 'er intusschen by hen geene spooren van de uitwendige deugd des harten, het grootste uiteinde der Euangelieleere, gevonden worden.

neomagus batavus.