Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1782

De misdaadige.

‘De dag, de dag van uwen dood breekt aan; de dag uwer schande; de dag uwer smarte:’ Dus schynt de eerste zonnestraal, die het gezicht van den strafschuldigen moordenaar op zynen doemdag in den kerker flaauwlyk beschynt, den ongelukkigen toe te roepen. - Ruwe zielen hebben weinig gevoel van het toekomende, doch juist daarom ook treft het tegenswoordige haar des te sterker. - De Godsdienstige begrippen, hoe verward ook, - het Geweeten, - de liefde tot het leeven, - ontwaaken eensklaps in zyn hart. - 'Er heerscht eene onafgebroken stilte in de kamer zyner bewaarenisse. - De Klok slaat. - ‘Nog maar zes keeren zal ik u hooren,’ dus denkt de veroordeelde, ‘en ik zal weggerukt zyn door den dood, den schandelyken strafdood. - Ik kan de oogenblikken van myn leeven tellen - hoe best die te besteeden, - zal ik God bidden - bidden om vergissenis: maar de handen, die ik ten Hemel hef, zyn bezoedeld met het bloed van mynen evenmensch; maar de tong, waarmede ik bidden zal, heeft den stervenden, den door my gevelden, vervloekt. Hoe klopt, hoe siddert, my het hart. Ik kan

[p. 123]

niet bidden, en geen Leeraar kan zich zodanig mynen staat verbeelden, dat hy zo boetvaardig, zo ootmoedig, zo als een doemeling bidden kan. - Gedoemd ben ik, en ik ben het met regt door den waereldlyken Regter, - en verdoemd zal ik misschien zyn...’ - Hier grypt de wanhoop het elendig schepzel aan. - Oogen vol vertwyfeling, half bedekt door het overhangend hair - een weinig geöpende mond, die even de beweeging van de op elkander knarssende tanden laat aanschouwen. - Nu schynt de onderlip te verdwynen, en de bovenste ry tanden byt verwoede wonden, terwyl de kleur van zyn gelaad, nu rood dan bleek, geene vaste plaats houdt. - Arme Lyder! hoe sluit gy uwe vuisten toe - gy kunt u zelven niet verwinnen. Al wringt gy uwe handen, - gy kunt uw hart de beschuldigende doemenissen van een ontwaakt geweeten niet ontwringen. - Nog eens vervalt hy, in de eislykste woede; maar een traanenvloed, een vertroostende traanenvloed, barst uit zyne oogen; zo gaat een zwaare regen de nog zwaardere donderbui vooruit. - Laaten wy dit houden voor traanen van berouw, schoon veelligt het uitwerkzel van onmagtige woede. - Volgt niet uwe verbeelding den misdaadigen op de strafplaatze! Wy allen zyn zondaars. - Wy allen hebben, meer of min, de Goddelyke wetten geschonden, en waardoor, myne Vrienden! waardoor: meestentyds door onbezonnenheid, door onbedagte overyling. Ziet hier uw Medeschepzel, uwen Medemensch, uwen Broeder. Hy heeft gezondigd - hy heeft door overyling gezondigd - en dit zal hem het leeven kosten! - Hebben wy, misschien, in ons hart, den zetel toch der zedelykheid van onze daaden, hebben wy misschien niet erger, ten minsten zo zwaar, gezondigd, veelligt in een ander soort; en hy moet sterven op een schavot. - Zouden wy, in zyne omstandigheden, zo veel beter, zo veel anders, gedaan hebben? - Wy, in zyne betrekkingen, zouden ook eenen moord gepleegd hebben! - Beeft myne Vrienden! De dood gaapt voor uwen schuldigen Broeder. - Ziet het slagtoffer knielen voor den troon der Regtvaardigheid, - ziet dien angst, dat bleek gelaat. - De Regtvaardigheid reikt het zwaard den Regter, en de Regter thans hetzelve zynen dienaar toe. Deeze blinddoek dekt hem de oogen, en deeze schemering voorspelt hem den naderenden nacht des doods. Hy vouwt zyne handen te zamen, en heft ze trillende ten hoogen Hemel. Eene doodelyke stilte - slechts afgebro-

[p. 124]

ken door de afgebroken verzugtingen van den Lyder. De dienaar des Geregts, wien een hart van yzer schynt ten deel gevallen, neemt het zwaard op. De Regter wenkt. - ô Doodelyke wenk! - ô Strafschuldige medebroeder! Uw lot! - Hy is niet meer. - Zyn hoofd, gescheiden van het lichaam, rolde daar heenen, en de bleeke lippen zyn half geslooten, in het uitstamelen van de laatste en verwarde bede.

Hoe is het mogelyk, myne Vrienden! dat 'er zielen laag genoeg gevonden worden, die vermaak scheppen in zulk een tooneel te zien. Een tooneel, waarop Vorsten zelfs, en naar billykheid, hun rol afgespeeld hebben, - een tooneel, zo eisselyk, dat de menschlykheid zelfs gruwt voor den uitvoerder van de strenge eischen der Regtvaardigheid. Laaten wy, zo wy de oogen niet afwenden van dit schouwspel, ons hart nederig ten Hemel heffen, en verzugten: ô God! wat komt 'er van den mensch, dat redelyk weezen! - Ik ben een mensch, bewaar myne schreden, op dat ik, gevallen zynde, als deezen mynen medebroeder, dit aardsch tooneel niet verlaate, overdekt met straf en schande.

l.