Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1782

Rondgaande brief van wegen den Groot-hertog van Toscaanen, aan de hoofden der edelen, in de steden zyner staaten, over de klederpragt.

(Uit het Italiaansch.)

Met gevoelige smerte ziet de Groot-Hertog de verregaande Weelde in de Kleeding, boven al die der Vrouwen, en hy doorziet teffens de verderflyke gevolgen.

Vrouwen, door eigene middelen, of door de gunstige inschiklykheid van haare Egtgenooten, in staat, om, naar welgevallen, eene vry goede somme te besteeden, hebben de zwakheid om dezelve in eenen belachlyken opschik te verkwisten, in stede van ze tot andere en veel edeler en nutter einden aan te wenden. - Vrouwen van gelyken Rang; maar minder ryk, oordeelen zich door een dwaas punt van eer, verpligt, in alles de eerstgemelde te evenaaren; - en Vrouwen, van een minder Rang, stellen, in gevolge van de eerzugt haarer Sexe eigen, verderflyke poogingen te werk, om die van eenen hooger Rang te evenaaren. - Deeze verkwistende dwaasheden, door de Weelde in de Hoofdstad ingevoerd, gaan voort in de mindere, en slaan over tot het platte land; waar zy nog beschreienswaardiger onheilen naa zich sleepen.

Van hier, eene grooter bezwaarlykheid, om in den Egtenstaat te treeden voor lieden van allerleien Rang; van hier, mangel aan geld tot de behoorelyke Opvoeding der Kinderen, een zo gewigtigen pligt; van hier, gebrek aan Huwelyksgoed; de onevenredigheid tusschen Uitgaaven en Inkomsten, schulden, ontrouw ten opzigte van de Schuldeischeren; de vermindering der middelen tot het dryven van den Handel, tot den aanleg en het voortzetten van Handwerken, nadeelen voor den Land-

[p. 81]

bouw, 't verderf der Familien, Huislyke Oneenigheden, en bederf van Zeden.

Deeze bovenmaatige Pronkery, welke in eenige Vrouwen enkel eene veragtlyke Zwakheid is, wordt by de meesten, die haar naavolgen, een weezenlyk Misdryf; vermids zy deeze ydeltuitery niet kunnen voldoen dan ten koste van anderer bezittingen, of van 't geen bespaard en besteed behoorde te worden tot volbrenging van de weezenlyke pligten, door Vader en Moeder aan hun Huisgezin verschuldigd.

Ondertusschen heeft zyne K.H., overeenkomstig met het Stelzel, door hem aangenomen, om de Vryheid zyner Onderdaanen niet te prangen, geene Wet ter beteugeling van de Weelde willen geeven; daarenboven weet hy hoe bezwaarlyk het zou vallen, een Stuk, steeds van gedaante veranderende, aan Wetten te onderwerpen; en waarin, voornaamlyk wat de Kleeding der Vrouwen betreft, het kwaad min ontstaat uit de duurte der dingen, waar mede men zich optooit, dan uit derzelver menigte en het misbruik daar van gemaakt.

's Groot-Hertogs Goedertierenheid jegens zyne Onderdaanen, laat hem niet toe ooit Wetten te maaken, die gemaklyk kunnen verydeld worden, en tot een voorwendzel dienen van knevelaaryen; dan hy vertrouwt genoeg op hunne Liefde om zich verzekerd te houden, dat zy alle naarstigheid wel zullen willen toebrengen om zyne Vaderlyke zorgen te onderschraagen, en zyne goedkeuring te verdienen.

Naardemaal het de Adel is van welke de Hervorming moet beginnen; en deeze een voorbeeld aan de andere Burgerrangen behoort te geeven, doet de Groot-Hertog hier mede zyn welgevallen aan alle Lieden van den Adelstand verstaan.

Haare Koninglyke Hoogheden zullen, met vermaak, zien, dat de Adel van beide Sexen, op Gala-dagen, en by andere Openbaare Gelegenheden, ten Hove verschynen met Kleederen van één kleur, of zelfs in 't zwart; en met die eenvoudigheid in den opschik, welke meer overeenkomt met de waare grootheid, en voegelyke bevalligheden, dan een gezogte optooi, voor het Tooneel geschikt.

De Onderdaanen van haare Hoogheden behooren te denken, dat zy de Leden van den Adel moeten schatten, niet naar de pragt en opschik der Kleederen; maar naar de verheevenheid hunner gevoelens, de eerlykheid van hun gedrag, het goed gebruik hunner inkomsten, en hunne welverlichte weldaadigheid.

Ook zal de Groot-Hertog, in het oordeel, 't welk hy zal stryken over elks verdiensten, in aanmerking neemen, de gemaatigdheid of buitenspoorigheid in den opschik, zo voor hem zelven als voor zyne Vrouwe en Dogters, als een sterk vermoeden opleverende van de bondigheid of de beuzelagtigheid van zyn geest, van de wysheid of dwaasheid van zyn Character; en dit vermoeden zal invloed hebben op de uitdeeling zyner Gunstbe-

[p. 82]

tooningen, en bovenal van de openbaare Ampten; welke niet behooren gegeeven te worden dan aan Lieden van een bondig Oordeel, en die, door eene verstandige schikking op hunne eigene zaaken, verdienen dat de Openbaare aan hun worden toevertrouwd.