|
| |
| |
| |
Merkwaardige voorbeelden van het aanbelang en den invloed der vrouwen, in het oosten: met eenige byzonderheden, haare kleeding, character, en zeden betreffende.
(Ontleend uit richardson, on the Language, &c. of Eastern Nations.)
Over 't algemeen, schynen de Reizigers geen recht denkbeeld gehad te hebben van den Staat der Vrouwen in veele Oostersche Landschappen. Doorgaans worden ze van hun beschreeven als van weinig invloeds in Staatzaaken, en voorgesteld als enkele slaavinnen van de lusten der sterker Sexe: en, dewyl de Grooten veele Circassische Schoonheden opgeslooten houden, schynt men altoos de noodige onderscheiding niet gemaakt te hebben tusschen deezen en de vrygeboorene Vrouwen. Doch wanneer wy de Taal en Zeden in Asia wat van nader by, en met meer aandagts, beschouwen, zullen wy grond vinden om te besluiten, dat deeze algemeen aangenome waarneemingen, partydig, oppervlakkig en van geen beslissend gezag zyn.
In Arabie vinden wy, zeer vroeg, de Vrouwen in hooge agting, en in het bezit van voorregten, weinig minder dan zy genieten in de beschaafdste Landen van Europa. Volgens de Wetten, hadden zy regt op het bezit van onafhanglyken eigendom, door erffeniste, door gifte, door huwelyksgaven, en op andere wyzen. De Vrouw hadt een bestemd Weduwengeld, waar over zy, na haaren Mans dood, volkome bestelling maakte; en ook eene zoort van Speldegeld, waar over zy mogt beschikken by haar leeven, of naa haar dood, zonder kennis of toestemming van haaren Egtgenoot.
Aan dit gewigt, 't welk eigendom, volgens de Wetten en Gewoonten der Arabieren, aan de Vrouwlyke Sexe gaf, zullen wy misschien den opgang, indien niet den oorsprong, mogen toeschryven van een Godsdienst, die, ter oorzaak van de wyduitgestrektheid zyner werkinge, voor een der grootste gebeurtenissen in de geschiedenisse des Menschdoms moet worden aangemerkt. ‘Armoede,’ gelyk de Kardinaal de retz zeer wel schreef, ‘is het graf van menig groot ontwerp.’ - Mahommed bevondt zich, in den eersten tyd zyns leevens, in zulke bekrompene om- | |
| |
standigheden, dat zyn Geestdryvery, misschien met hem begonnen en ten grave gedaald zou zyn, indien hy, door het Huwelyk met eene ryke Weduwe, geene magt gekreegen hadt. Zyn Vader, abdallah liet mahommed en diens Moeder niets meer na, dan vyf Kameelen en één Ethiopische Slaaf. Toen hy de jaaren eens Jongelings bereikte, werd hy als Factor aangepreezen by eene Weduwe, kajidah geheeten, die eenen zeer wyduitgestrekten Koophandel dreef. Deeze, van eene edele Familie afstammende, was tweemaalen getrouwd geweest, beide haare Egtgenooten hadden haar ryklyk begiftigd, en zy dien schat door den handel vermeerderd. Haar jonge Factor werd gehouden voor een der schoonste Jongelingen; zyn vernuft was groot, zyn voorkomen inneemend. Zy nam hem tot haaren derden Man, en, met haar hand, gaf zy hem de beschikking over haare groote middelen. Mahommed, een Man van geboorte zynde, kwam hier door, uit een bekrompen staat, in gelyken rang met den voornaamsten Adel in Arabie: dit zette hem aanzien en onafhanglykheid by, hier door kreeg hy tydruimte om de plans zyner volgende grootheid te ontwerpen. 't Was vyftien jaaren naa zyn Huwelyk, toen hy openbaar het Character van Propheet aannam: hy ontmoette zulk
een heftigen tegenstand, inzonderheid van de voornaamsten zyner eigene stamme, dat hy waarschynlyk 'er onder zou hebben moeten bezwyken, hadden zyne rykdommen, zyne magt, zyn invloed, en aanhangers niet vermeerderd, en hem middelen verschaft om zwaarigheden te boven te komen, die anderzints alle de vonden van zyn ryk vernuft zouden verydeld hebben.
De Propheet liet, by zyn sterven, verscheide Weduwen na. Vier deezer hadden, zo lang zy leefden, veel te zeggen in de Staatzaaken der Arabieren. Maar de invloed van ayesha, met den tytel van Moeder der Geloovigen verwaardigd, was bykans onbeperkt. Ali werd, als Schoonzoon en Neef van mahommed doorgaans als den Opvolger diens Propheets aangemerkt: doch hy hadt zich het misnoegen van ayesha op den halze gelaaden, door haar ééns van onmaatigheid te beschuldigen, 't geen zy hem nimmer vergaf. Haar Vader abubekar was zyne verheffing tot Chalif, voornaamlyk aan haare bekwaamheid, verschuldigd. Naa zyn dood ondersteunde zy omar, en was het hoofd der zamenzweering tegen othman, den Opvolger van omar. En, toen ali, eindelyk tot de waardigheid van Chalif op- | |
| |
klom, verwekte zy een heftigen opstand tegen hem. Zy vermeesterde Basrah, en leverde hem, niet verre van die plaats, slag. Deeze stryd staat bekend, onder den naam van Yumu l'jamal, of den Dag des Kameels, van wegen een grooten witten, waar op ayesha gezeten was. Zy reedt door de gelederen, en begaf zich, om haar krygsvolk aan te moedigen, in het heetst van 't gevegt. Zeventig handen, zegt men, zyn afgekapt van de zodanigen, die na den breidel haars kameels greepen. Het Beest raakte in 't einde de beenen kwyt, en de zetel, op welken zy zat, geleek een Egelvarken, door de menigte van werpspietzen en pylen, waar mede dezelve doorboord was. Ali's krygskunde kreeg de overhand; haar Leger, schoon veel talryker, werd op de vlugt geslaagen, en zy viel in handen des Overwinnaars. Voor hem gebragt, vroeg hy, ‘wat denkt gy van het werk van God aan u.’ Zy antwoordde, ‘gy hebt overwonnen,
ô ali, wees genadig!’ De edelmoedige ali bewees haar genade. Hy zondt haar na Medina, vergezeld door zeventig Vrouwen in manne kleeding: zy kreeg bevel zich in huis te houden, en haar niet meer met zaaken van Staat te bemoeijen. Naa den dood van ali, kreeg zy haaren ouden invloed weder; en veele jaaren laater, wanneer moyawijah het Chalifaat, in zyne Familie, erfelyk wilde maaken, oordeelde hy noodig haar op zyne zyde te trekken, door een geschenk van Braceletten, op 150,000 Dinars, dat is bykans 70,000 Ponden Sterling geschat.
De Arabische Vrouwen van Rang hebben altoos daadlyk veel deels genomen in Staat- en Krygszaaken. In den slag by Ohod, waar mahommed de nederlaag kreeg van de Heidensche Meccanen, werd de achterhoede aangevoerd, door henda, de Vrouw van abu sosian, een Man van den eersten rang. Zy werd vergezeld door vyftien andere Vrouwen van rang, die door Muzyk en andere middelen de Krygsbende aanmoedigden: en wanneer zy voor de magt van mahommed bezweeken, hun den stryd deeden hervatten. De Overwinning was voornaamlyk aan haar toe te schryven.
Een der heftigste tegenstreevers van den Propheet was eene adelyke Vrouwe, forka geheeten. Haar staat schynt zeer veel overeenkomsts gehad te hebben, met die der Leengoedhoudsters in de Middeleeuwen in Europa. Zy bezat een Landgoed, een Kasteel, en groote middelen. Haare Krygsbenden hadden de strooperyen van mahom- | |
| |
meds volk gestuit: en zeïd, een zyner voornaamste Veldheeren, werd gezonden om haar tot gehoorzaamheid te brengen. Zy verdeedigde haar Kasteel dapper; doch 't werd, in 't einde, stormenderhand ingenomen: te welker gelegenheid zy met een gedeelte der Bezetting sneuvelde. Met één woord, het gedrag door de Arabische Vrouwen gehouden, lang voor en na mahommed, wyst klaarblyklyk uit, dat zy ten vollen overtuigd zyn van haare aangelegenheid, welk denkbeeld eene hebbelyke slaaverny haar nooit zou hebben kunnen instorten.
Turkan khatun, eene Tartaarsche Vrouwe, Moeder van mahommed, Sultan van Kharezmé, was een Vorstin van ongemeene bekwaamheden, en hadt zulk een invloed op haaren Zoon, dat zy, voor een groot gedeelte, het Ryk bestuurde, 't welk, vóór den inval van jengiz khan, voor een der magtigste in 't Oosten gehouden werd, en het Hof voor het luisterrykste en beschaafdste. De Dames van den eersten rang rekenden het, egter, niet onbestaanbaar met de kieschheid haarer Sexe, tegen de Mogollen te veld te trekken. Zy deeden ook veele uitvallen, geduurende het beleg van de Hoofdstad, die het omtrent twaalf maanden uithieldt, tegen een zeer talryk Leger, aangevoerd door drie Zoonen van jengiz khan. En wanneer dezelve eindelyk stormenderhand veroverd werd, weeken de Inwoonders, Mannen en Vrouwen, vegtende van straat tot straat, van huis tot huis, tot dat 'er, volgens de minste begrooting, meer dan honderd duizend sneuvelden. De moed en dapperheid der Kharezmeensche Vrouwen heeft zommige Schryvers bewoogen, om ze aan te merken als afstammelingen van de oude Amazonen.
De Vizir nezam levert verscheide voorbeelden op, van den invloed der Vrouwen op Staat-zaaken, in de Oostersche Hoven, en geeft zich veel moeite om zyn Zoon te raaden, dat hy daar op zorgvuldig lette. Hy verdeelt het Hof in vier rangen; en stelt de Vrouwen boven aan, en merkt op, dat zyn voorspoedig slaagen veel zal afhangen van de wyze waar op hy zich omtrent haar gedraagt. Altun tash, verhaalt de Vizir, was de eerste Omra van den Divan, onder de Regeering van Sultan mahmoud van Ghezna. Het Landbestuur van Kharezmé openvallende, verzogt hy daar mede bekleed te mogen worden. Dewyl men hem voor een eersten Steunpylaar van den Throon hieldt, stondt het Hof verbaasd, dat hy het aannam; en een Vriend hem vraagende, wat hem kon beweegen, om de
| |
| |
magt, welke hy over een zo wydstrekkend Ryk hadt, af te staan, en zich tot het bestuuren van een klein hoeksken te bepaalen? gaf hy dit antwoord: ‘'t Was de vyandschap van jemila kandahari, en die alleen, welke my bewoogen heeft, om deezen stap te doen. Veele jaaren is het bewind deezes grooten Ryks in myne handen geweest: in dien tyd heeft zy alles, wat ik bond, los gemaakt, en, wat ik los maakte, bondt zy. Tegen niets, wat zy besloot, vermogt ik iets: en waar zy zich tegen aankantte, was my onmogelyk uit te voeren. Verdrietig over alle deeze te leurstellingen, en niet magtig dezelve te verhelpen, werd alles, rondsom my, dik en duister, en ik begaf my vrywillig in deezen afgelegen oord, waar ik, met Gods hulpe, vry hoop te weezen van haare wraak.’ - Wy moeten ons niet verbeelden, dat deeze Vrouwlyke invloed zo sterk was, ten Hove van een zwak en verwyfd Vorst; want mahmoud was een der grootste Monarchen, die immer heerschte: het grootste gedeelte zyns Ryks hadt hy zelve gewonnen, en het werd onder zyn eigen opzigt bestuurd. Jemila kandahari was de eerste Kamerdienaresse van mahmouds Sultana; en haare haat tegen altun tash ontstondt, uit zyne tegenkanting tegen den Vizir ahmen hassan, dien zy begunstigde.
Huwelyksgaven en schatten, aan Dogters of Zusters gegeeven, schynen van eene hooge oudheid in Arabie: want, langen tyd vóór mahommed, hadden de Arabieren 'er dat loopje op gevonden, dat, wanneer twee Mannen verpligt waren, groote middelen aan Vrouwlyke Bloedverwanten mede te geeven, zy de betaaling ontdooken, door een dubbel Huwelyk te treffen; de een de Dogter, of Zuster, van den ander trouwende, of zyne Dogter, of Zuster, ter vergoeding schenkende. Mahommed heeft, in den Koran, dit onwettig gekeurd, waarschynlyk met oogmerk, om de verbintenissen, tusschen verscheide Stammen, aan te moedigen, of het ophoopen van te veel gelds, in byzondere Familien, te voorkomen.
De afzonderlyke eigendom der Vrouwe scheen herkomstig van de geschenken, welke de Bruid ontving, van haare Vrienden, of van haaren Bruidegom, vóór het Huwelyk. De gaven des Bruidegoms hadden geene bepaaling. Zy waren geëvenredigd aan zyne genegenheid, middelen, of aan zyne grootsheid; want men was gewoon deeze geschenken, één of twee dagen, vóór de voltrekking des Huwe- | |
| |
lyks, met veel staatsy van het huis des Bruidegoms, na dat der Bruid te brengen.
In het Oosten, schynen de Huwelyksplegtigheden altoos met veel feestgebaar en vertoonings volvoerd te zyn. Alle de Vrienden van wederzyden kwamen byéén; en werden, indien de middelen of de trotschheid des Bruidegoms of des Vaders van de Bruid, groot waren, heerlyk onthaald. De Bruiloften van aanzienlyke Persoonen kostten veel gelds. Het Huwelyk van den Chalif almamoun, met de Dogter van hassan sahal, Landvoogd van Babylon Irak, ging met bykans ongelooflyke kosten vergezeld. De Landvoogd zondt, aan elken Grooten, Slaaven van beiderlei Sexen, met andere ryke geschenken. Hy bekostigde de geheele Hofhouding en Lyfwagt des Chalifs, zo lang deeze zich te Fommalsalah, de plaats des doorgaanden verblyfs van hassan sahal, onthieldt. - By gemeene Huwelyksverbintenissen, was het de gewoonte, geld, zuiker-gebak, en dergelyke, onder het volk te werpen, als de staatsy langs den weg voortging, 't welk de menigte ving. De Bruid wordt, op den trouwdag, met veel staatlykheids, door haare Vrienden, na 't huis haars Egtgenoots geleid: en, onmiddelyk naa haare aankomst, doet zy hem verscheide geschenken, inzonderheid van Huisraad, met een Speer en een Tent.
Een Man mag, zonder tusschenkomst der Wet, van zyne Vrouw scheiden, mits hy haar betaale het Weduwe geld, haar by 't aangaan des Huwelyks beloofd; of hy moest, tot genoegen van haare byéén gekomen Vrienden, kunnen aantoonen, dat haar gedrag, wettige reden tot scheiding gegeeven hadt: in welk geval, alles, wat haar anderzins toekwam, verbeurd is. - De Vrouw heeft, van haaren kant, het zelfde regt om van haaren Man te scheiden: doch dan verlaat zy alle haare bezittingen, en moet hem alle geschenken, vóór en staande het Huwelyk van hem ontvangen, wedergeeven. Een Man mag de Vrouw, van welke hy scheidde, weder trouwen, zelfs tot de derde keer; doch verder is het ongeoorlofd.
Ik zal hier eenige weinige byzonderheden, den opschik der Oostersche Vrouwen betreffende, byvoegen. In alle Landen, waar de Kleeding eene zekere maate van keurigheid gekreegen heeft, zal alles, wat men voor schoon houdt, door de Kunst worden naagevolgd, wanneer de Natuur het weigert. Aan deeze algemeene neiging, zullen wy den oorsprong moeten toeschryven van blanketten, van
| |
| |
pleistertjes, van vederen tot hoofdcieraad te bezigen: dit alles heeft, zeer vroeg, in 't Oosten plaats gegreepen. Uit de beschryving van jezebel, en verscheide andere stukken, in 't Oude Verbond, blykt dat blanketten toen de gewoonte was onder de Vrouwen van aanzien. - Onder andere Modes, misschien uit Asia ontleend, zyn de Pleistertjes. Zwarte Vlekjes, op 't gelaad, heeft men, in 't Oosten, voor lang, als eene zonderlinge schoonheid aangezien. De Arabische en Persiaansche Dichters leveren ons een aantal van plaatzen op, waar in zy deeze vermeende fraayheid hoogst ophemelen. Dat de Vrouwen, in gevolge hier van, allerlei kunstenaaryen te werk stelden, om eene zo hooggeroemde schoonheid na te bootzen, is zeer natuurlyk: en hier van daan mogelyk de Mode, om pleistertjes van zwarte zyde op 't aangezigt te leggen.
|
|
Auteursrechtvrij