Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1782

Historische Proeven over de Indiën. Door den Heer M. de la Flotte. Naar den goedgekeurden en bevoorrechten Druk van Parys uit het Fransch vertaald. Te Amsteldam by J.v. Gulik. Behalven de Voorreden 248 bladz. in gr. octavo.

Men ontmoet in dit Geschrift eene reeks van leerzaame opmerkingen, die de Heer de la Flotte, over verscheiden byzonderheden in de Indiën, geduurende zyn verblyf aldaar, gemaakt heeft. Ze dienen grootelyks ter ophelderinge of bevestiginge van vroegere berigten desaangaande, en stellen deeze en geene zaaken, min of meer, in een nieuw of helderer daglicht; vooral met betrekking tot de Kust van Coromandel, of dat gedeelte der Indiën, 't welk thans, met betrekking tot de Engelsche onlusten in die streek, veeler byzondere opmerking tot zig trekt.

In de eerste plaatse, levert ons de Autheur, by manier van Inleiding, een dagverhaal zyner reize. Op een der Fran-

[p. 498]

sche Transportschepen, geschikt om Troupen tegen de Engelschen, waarmede de Franschen in oorlog waren, in Coromandel over te brengen, in 't midden van 't jaar 1757 ingescheept zynde, was zyne eerste reistogt na Rio de Janeiro in Brasilie; zig vervolgens met de Vloot by l'Isle Grande vereenigd hebbende, zeilden zy de Kaap de goede Hoop voorby; deeden l'Ile de France en l'Ile Bourbon aan, en kwamen eindelyk ter bestemder plaatse in Coromandel. Hier woonde de Heer de la Flotte de Krygsverrigtingen, geduurende de jaaren 58, 59 en 60 by, waar van hy een beknopt verslag geeft. In eene dier ontmoetingen geraakte hy krygsgevangen; en wanhoopende van in Indiën uitgewisseld te worden, gelukte het hem de vryheid te verkrygen, om na Europa te vertrekken. By eene toevallige gelegenheid vertrok hy daarop als Passagier met een Engelsch Schip na China, en kwam dus eerlang te Canton, alwaar hy zig twee maanden onthield. Met den aanvang van 't jaar 1761, ging hy weder Scheep om na Europa te stevenen, toen vyf Engelsche Schepen zig daar toe zeilvaardig maakten. Op het berigt dat de Straat Sunda niet veilig voor hun was, om dat'er Fransche Oorlogscheepen kruisten, zo beslooten zy een nieuwen weg te beproeven. Zy namen hunnen koers langs de Westerlyke kusten der Philippynsche Eilanden, voeren tusschen de Eilanden Borneo en Celebes door, om in de straat Sapi, en zo vervolgens in ruime Zee, te komen; welke togt hun niet, dan na 't doorstaan veeler gevaaren, gelukte. Dit hun oogmerk dus bereikt hebbende, zeilden zy voorts na St Helena, kwamen in 't laatst van September in Duins, en voeren de Theems op tot Depford; van waar de Autheur na Londen trok; steekende vervolgens van Douvres op Galais over, bevond hy zig wel dra weder in de armen zyner tedere Ouders. - Dit verhaal zyner reize is doorvlogten, met berigten van de merkwaardigste plaatzen, op welken hy eenigen tyd zyn verblyf gehouden heeft, meldende de voornaamste byzonderheden daar toe betreklyk, zo ten opzigte van de gelegenheid en gesteldheid der plaatzen, als ten aanzien van de zeden en gewoonten der bewoonderen.

Op dit dagverhaal volgt wyders een beknopt verslag van de vestigingen, door verscheiden Natien van tyd tot tyd in Indiën, en byzonder op de Kust van Coromandel, opgerigt, met eene nevensgaande melding van de gesteldheid der Indische Lugtstreek: waar nevens gevoegd is een naamlyst en korte beschryving der plaatzen, op de Kust van Coromandel gelegen.

[p. 499]

Hier by komt voorts eene opzetlyke beschryving van den Afgodendienst der Indiaanen, behelzende een berigt van hunne vreemde denkbeelden, nopens de schepping van vyf elementen door den oppersten God, uit welken hy voorts een God en eene Godesse maakte, uit wier vereeniging dan verscheiden Godheden voortgesprooten zyn; welker geschiedenis hier breeder ontvouwd wordt, met melding van de geboorte van Naarden, den God der Zang- en Speelkunst, dien Brama, de Schepper, schiep, om Vistnou, den Onderhouder, te vermaaken; 't welk den Autheur tot eene uitweiding over de Indiaansche Zang- en Speelkunst en hun Krygsmuziek brengt. Voorts maakt hy gewag van nog verscheiden andere byzonderheden, die tot hun Godsdienstig Stelzel behooren, mitsgaders van zodanigen, die tot hunne kundigheden, zeden, leevenswyze en gewoonten betrekkelyk zyn: besluitende dit artykel met eene aanmerking over de vooroordeelen der Indiaanen, die binnen in 't Land woonen, tegen de Europeërs. Zulks schryft hy grootlyks toe aan de verscheidenheid van zeden en leevenswyze; doch de hoofdbron hiervan is, zyns oordeels, te zoeken, in 't slegte gedrag, en boven al in de onmaatigheid der eerste Portugeesche Veroveraars; waarvan zy de gedagtenis nog behouden, en ze van vader tot kind overbrengen. - Ten laatste hegt hy hieraan nog eenige opmerkingen over een en ander Stuk van de Natuurlyke Historie der Indiën; pryzende ten slot een verder onderzoek van alles wat de Indiën betreft als zeer nuttig aan. ‘Eene grondige studie, zegt hy, van de kenschets der inwooners, en van de verschillende belangens, die hunne Oppervorsten vereenigen of verdeelen, zoude onze Natiën in staat stellen, om voordeel te trekken, uit het bestaan deezer Volken, uit de voortbrengzelen van hunnen grond, en om duurzaame vestigingen in die luchtstreek te vormen.’