Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1782

[p. 481]

Staet-Zedekundige Geloofsbelydenis eens Burgers der negentiende Eeuw. In octavo 23 bladz.
De afschaffing der Nonnenkloosters en Danklied der Nonnen. In octavo 26 bladz.
De dankbaere Protestant jegens zynen verdraegzaemen Keizer. In octavo 25 bladz. Uit het Hoogduitsch vertaeld, naer de uitgaef van Weenen. Te Nymegen, by A.v. Goor, 1782.

Een drietal van Stukjes, betreklyk tot des Keizers schikking, nopens het Godsdienstige, in de Oostenryksche Landen. Men kan 'er uit afneemen, dat de Schryvers aldaer het 'er op toeleggen, om door kleene Stukjes, voor 't Gemeen koopbaer, het Gemeen zulke denkbeelden in te boezemen, of het zelve in zodanig eene denkwyze te vestigen, als best beantwoord aen 's Vorsten oogmerken; waer toe ze zeer wel geschikt zyn: terwyl ze tevens kunnen dienen, om by anderen soortgelyke denkbeelden te verlevendigen.

In de zogenaemde Geloofsbelydenis ontmoet men ene verzameling van Staet- en Zedekundige Spreukstellingen, die van een verschillend alloi zyn, doch meerendeels, in die omstandigheden, vry wel ter snede bygebragt worden. - Het Stukje over de Nonnenkloosters ontvouwt beknoptlyk, derzelver opkomst, aenwas, nutloosheid, en, in vele opzichten schadelykheid; in 't voordragen hiervan heeft de Schryver het welvoegelyke in 't oog gehouden; van waer het ook 't daerby gevoegde Danklied der Nonnen niets behelst dat het zedelyke kwetst. - De dankbaere Protestant eindelyk wekt zyne Geloofsgenooten ernstig op, tot het behoorlyk gadeslaen der gunstige omwentelingen van zaken, die zy beleven, en ter vuuriger betrachtinge dier plichten, welken hy de vrywillige zedelyke plichten der Protestanten in 's Keizers Staten noemt. Hieronder betrekt hy, - Het betoon van dankbaerheid aen Gode, niet alleen heimlyk in zyne binnekameren, maer ook openlyk in de thans openbare Vergaderingen der Protestanten. - Het betoon van dankbaerheid aen den Vorst, in 't hartlyk erkennen van zyne gunstig gemaekte schikkingen; door den Godlyken zegen over zyn persoon en heilzame inrichtingen met een getroffen gemoed af te smeken; door vertrouwlyk in zyne raedslagen, al ziet men ze

[p. 482]

niet door, te berusten; door hem gewillig allen vereischten onderstand te verlenen; door zich in alle bedieningen, zo van den Burgerstaet als van 't Krygswezen, getrouw van zynen plicht te kwyten; en, in welke omstandigheden men zich ook bevinde, allen een diepen indruk te geven, van 's Keizers weldaden, en verplichting om den Allerhoogsten voor 's Vorsten welzyn te bidden. - Het gedrag, dat de Protestanten omtrent die der Roomsche Kerke te houden hebben. Ze moeten de eendracht en vreedlievendheid met hun aenkweken; gemeenschaplyk tot het algemene welzyn arbeiden, en de armen mede helpen ondersteunen; aen den zuiverer Godsdienst, dien zy belyden, eer aendoen, door ene stipte opvolging van deszelfs voorschriften, en dus een goed voorbeeld geven; zich onthouden van alle spotternyen met de Roomsche bygeloovigheden en plechtigheden; byzondere Leden behooren 'er niet op uit te zyn, om zich met anderen in Godsdienstige verschillen in te laten; en de Leeraers moeten alle verschilstukken met de uiterste bescheidenheid behandelen. - Deze zyn de hoofdplichten, welken hy bovenal vermaent in acht te nemen; en hy vleit zich, niet ongegrond, met de verwachting dat zulks van een gewenschten uitslag zal zyn. ‘Zien,’ zegt hy daerom ten slot, ‘Zien onze medebroeders, dat by ons geen nyd omtrent hen botgevierd word; zien zy, dat wy, met vreugde, alle die pligten betrachten, welke ook op hun liggen; zien zy, dat wy onzen geliefden Landsvader even zo getrouw zyn, als zy; zien zy, dat wy hen met alle moogelyke Christelyke liefde behandelen, hen met broederlyke liefde en vriendschap tegen- en vóórkomen; zo zullen zy gewis ook geen liefde met haet, geen vriendschap met vyandschap, beloonen; dan zal ons burgerlyk gezellig leven niet dan eendragt, niet dan eensgezindheid weezen; dan zal eindelyk de oude verwyting, ze zyn immers maer Protestanten, ophouden; dan zullen vrede en geregtigheid zich, in 't geheele Land, kusschen; en dan zal onze Oostenryksche magt een schrik onzer vyanden worden.’