Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1782

Het Spectatoriaal Toneel. Tweede Deel. Te Utrecht by B. Wild. 1782. Behalven het Voorwerk 263 bladz.

Naa de inrichting en het hoofdbedoelde deezer Verzamelinge van Tooneelstukken, waarvan wy voor eenigen tyd gewag gemaakt hebben^(*), behelst dit tweede Deel een aantal van vyf stukken, welken gevoeglyk tot Naspellen kunnen dienen; en van zodanigen aart zyn, dat ze hunne gevalligheid en nut hebben. De zwaarmoedige Engelschman of de weldenkende Dwaas, is een schatryk Heer, dien 't leeven verveelt, om dat hy zig geene vergenoeging weet te bezorgen; en die intusschen ook wederhouden wordt, om zig het leeven te beneemen, deels doordien hy zigzelven niet voldoen kan over de wyze hoe, en deels door tusschenkomende ontmoetingen. Het beloop van dit spel valt, door zyne mymeringen en buitenspoorigheden, grootlyks in 't grappige; doch daar hy met de uitkomst, door zynen rykdom, een ongelukkig Huisgezin redt, en twee gelieven gelukkig maakt, 't welk hem ook weder met het leeven bevredigt, leert hy ons hoe 't beste gebruik van den rykdom bestaa, in 't oefen en van weldaadigheid. - Charlot of de Gravin de Givrij levert ons, ten aanzien van 't hoofdzaaklyke, een zeer groot contrast, tusschen twee Kinderen; een Zoon der Gravinne, en een Zoon der Minne, aan wiens zorge de Gra-

(*) Zie Alg. Vad. Lett. II. D. bl. 622.

[p. 461]

vin haar jonggebooren Kind had aanbevoolen; en 't blykt ten laatste dat hier eene verwisseling der Kinderen plaats had, zynde de gewaande Zoon der Gravinne weezenlyk die der Minne, en zo ook in 't tegengestelde. Dit doet de Gravin haar vergryp bezeffen, van haaren geheiligden pligt veronagtzaamd te hebben, door haar kind, buiten noodzaak, aan eene vreemde toe te betrouwen. Had zy zig recht Moederlyk gedraagen, zo zou die verwisseling geen plaats gehad hebben; en 't is met rede bedenkelyk, of zulks niet meermaals geschiede. - Men ontdekt tevens in dit spel, hoe de hooger staat van den zogenoemden Marquis tot zyn bederf gestrekt hebbe; terwyl Charlot, in laager rang opgevoed, zig zyner Geboorte waardig gedroeg; ter leeringe voor de Jeugd, om zig niet dwaaslyk te verheffen op hun hooger rang; waartegen ook de Ouders niet te zeer op hunne hoede kunnen zyn. De ontknooping maakt dit stuk te treffender, om dat men nu begrypt, hoe de Minne, die het geheim niet heeft durven openbaaren, zig dermaate verpynigd heeft, over 't verkeerd gedrag van den gewaanden Marquis; en tevens daarby bezeft, wat 'er omgegaan zy in 't hart van Julia; daar de Graavin haar met haaren Zoon wilde verbinden; en zy deeze verbindtenis niet wel konde afslaan, schoon ze van den Marquis afkeerig ware, en Charlot een genegen hart toedroege. Welk eene heuchelyke ontdekking is hier voor Julia! - Een derde spel, de Ongeduldige getyteld, schetst ons het voor eenen anderen lastig, en voor zigzelven zeer ongemaklyk, character van een ongeduldig mensch. - En het hieraan volgende Stuk, Narcissus of de Verliefde op zigzelven geheeten, maalt ons het dwaaze van de buitenspoorige Eigenliefde, wel byzonder van een verwyfden Knaap, die met zyn eigen schoonheid en tooizel veel opheeft. - Hierby komt ten laatste de Medevryer in schyn; welk Blyspel ons een voorbeeld van zuivere belanglooze Min, op den scherpsten toets gebragt, aan de hand geeft. - Ieder deezer spellen is, in zyne soort, naar den aart van 't onderwerp, wel behandeld; zo ten aanzien van de daad zelve als van de characters, en 't geen verder tot het Tooneelmaatige in Naspellen gemeenlyk vereischt wordt.