Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1782

Wat is de Paus? Met dispensatie der Keizerlyke Koninglyke Boeken-censuur commissie wegens het bysetten van de Naam. Uit 't Hoogduitsch na de Weener Druk in het Nederduitsch vertaalt. Te Nymegen, by A.v. Goor. In octavo 55 bladz.
Catholyk Onderrigt op de Vraag, wat is de Paus? volgens de grondstellingen der egte Catholyke Leere verklaard, door Ferdinand van Geusau. Uit het Hoogduitsch vertaalt na de Weener Druk. Te Nymegen, by A.v. Goor. In octavo 27 bladz.

Beide deze Schriften bedoelen het Oostenryksch Gemeen te wapenen, tegen al te hooge gedachten van het Pauslyk Character, en het zelve overtuigelyk te doen zien, welke denkbeelden men, volgens de echte leer der Catholyke Kerke, van het zelve hebbe te voeden. In het wezen der zake komen ze beiden overeen, en men ontdekt ook, dat ze genoegzaem dezelfde bewyzen gebruiken. Het geen het eerstopgenoemde Geschrift, ten dezen aenzien, voornaemlyk onderscheid, is, dat het meer byzonder ontvouwt, wat aenleiding gegeven heeft tot de al te hooge gedachten van de Pauslyke waerdigheid, en de uitbreiding van het Pauslyk gezag boven de ma-

[p. 409]

te van deszelfs eigen aert, of de inrigting der Kerke; waer binnen men het nu weder zoekt te bepalen, overeenkomstig met de echte Catholyke Leer; volgens welke hy niet geregtigd is, zich in burgerlyke constitutien en de waereldlyke regeering van andere Staten te mengen; ja zelfs niet inkomt, als een heerschend Opperhoofd der Kerke, maer als een dienstbaer Hoofd, tot behoudenis van de eenigheid der Kerke. Verder geeft deze Schryver, na de bygeloovige vereerders van den Paus beter onderrigt te hebben, zyne wederlegging van dezulken, die met de Pauslyke Waerdigheid den spot dryven, en tragt te doen zien, dat het ware denkbeeld van dezelve in genen deele te bespotten is; waerop hy dan eindelyk toont, hoe de rechte kenners van den Paus hem in zyne Waerdigheid hebben te eerbiedigen, en by zyne komst te Weenen te ontvangen. - De een en andere Schryver geeft hier desaengaende onderrigtingen, die, naer hunne denkwye, in deze omstandigheden zeer wel te stade konden komen. En 't antwoord op de Vraeg wat is de Paus? komt, gelyk de laetste Schryver zig uitdrukt, waer mede de eerste ook eenstemmig is, hier op uit.

‘Wat is dan nu de Paus? Is hy maar de Bisschop van Rome, gelyk als onse Cardinaal Bisschop te Weenen is? Als Bisschop te Rome, myne lieve Medebroederen, is hy niet meer als onse Bisschop te Weenen, en heeft even deselve Magt van God in zyn Kerken-gebied, als de onse in het zyne: hy durft onsen Bisschop in zyne Rechten geen inbreuk doen, gelyk als deeze hem ook niet te doen vermag. Dat juist de Roomsche Bisschop, en niet een ander, Paus zy, is geen Godlyke, maar een menschlyke inrigting, en de Bisschop van Weenen ofte van Ceulen, of van Mayntz, &c. konde zo wel Paus zyn, als de Bisschop van Rome.

Maar hier toe mag verkooren worden, ofte het mag zyn wie het wil, zo heeft de Paus zekere voorregten, welke men erkennen, en daar men hem na waardeeren moet.

De van God gestigte Kerkenregeering is, in opzichte der opperrichterlyke Magt, welke by de gesamentlyke Kerk bestaat, republicaans. En by een zulke Regeering is, ten beste van de Eendragt, een Praeses noodzakelyk, (zo als de Republicq van Venetien haren Doge heeft,) die, of schoon hy eigenlyk ten aanzien van het Regeeringsbestuur geen byzondere Magt heeft, en den overigen Mederegenten niet alleen geen inbreuk durft doen, maar aan allen te zamen moet onderworpen zyn, evenwel het Voorregt heeft, de nalatige de hen opgelegde Pligten te doen waarneemen. - De Paus heeft het Voorregt, dat geene te herstellen, wat de andere zomtyds in hunne pligten verzuimt hebben, en ze daar toe te vermaanen; dat hy voor de Eendragt der Kerke byzondere zorg dragen, en daaromtrent onderzoek doen zal. Hy is die geene, welke in het geval, dat

[p. 410]

een oogschynlyk gevaar voor de Kerkelyke Eendragt een spoedige bemiddeling vereischte, tot dat de uitspraak van een Kerkenvergadering ontvangen, ofte de Sententien en overeenstemming van de Kerk ingewonnen kunnen worden, zodanige schikkingen maakt, als tot behoudenis van de Eendragt dienstig zyn. Hy heeft by een Kerkenvergadering, die hy, als de omstandigheden het vereischen, verpligt is te convoceeren, de Voorzitting en de eerste Stem. Maar niet also als of zyn Vonnis onfeilbaar was, en niet door de Stemmen en Vonnissen van de overige Bisschoppen konde tegengesproken ende kragteloos gemaakt worden. Zo als ook, na vereisch der omstandigheden, de Keizer, zelfs zonder de Paus, eenen Kerkenraad kan te zamen roepen, of de Bisschoppen van zelfs, uit toereikende en het welzyn van de Kerk en Eendragt bedoelende gronden, te zamen komen. - Hy is die geene, die als de eerste der Bisschoppen, en het voorbeeld van dezelven, ook de eerste, die de oude Kerkenwetten houden, de Kerkentugt en herstelling der egte Leere en goede orde, na alle mogelykheid bevorderen, en alle overige tot een voorbeeld dienen moet.

dat is de paus.’