Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1782

[p. 391]

Handelingen van het Geneeskundig Genootschap, onder de Zinspreuk: Servandis Civibus. VIIde Deel. Te Amsterdam, by P. Conradi, 1782. In gr. 8vo. 306 bladz.

Dit Zevende Deel bevat alleen de twee gekroonde Verhandelingen, op de voorgestelde vraag: zyn 'er Braakmiddelen, die men in zommige gevallen boven den wortel van Ipecacuanna verkiezen moet? Zo ja: welke zyn die middelen, en wanneer komen ze te pas? De Verhandeling van den Heer voltelen, met den gouden Eerenprys gekroond, is in drie Hoofdstukken verdeeld.

In het eerste Hoofdstuk, zoekt de Schryver te bewyzen, dat de Ipecacuanna, voor geen algemeen Braakmiddel kan gehouden worden; en wel, voor eerst, om dat ze niet in alle gevallen, en onder alle omstandigheden, de verlangde werking doet. Ten tweeden, om dat deeze wortel geene byzondere (Specifique) eigenschap bezit, die haar den voorkeur boven andere Braakmiddelen geeven. Ten derden, om dat dezelve niets in haare uiterlyke hoedanigheid bezit, dat haar tot een meer bevoordeeld Braakmiddel stellen kan; integendeel, ze moet, ten opzigt van haaren heeten, bitteren, en walgelyken smaak, voor andere Braakmiddelen wyken.

In het tweede Hoofdstuk, gaat de Schryver over, om te toonen, welke Braakmiddelen men, in zommige gevallen, boven de Ipecacuanna verkiezen moet.

Onderscheiden soorten van Braakmiddelen worden hier opgegeeven: als beide, 't laauw en koud water, of alleen, of met andere dingen vermengd, of van eenige Kruiden afgetrokken: 't kittelen in de Keel, met den Vinger, of met de veer van een pen in oly gedoopt: de Asarum, Gratiola, Nicotiana: Helleborus albus, eenige bereidingen uit het Antimonium, Scilla, en Vitriolum. Dog de Schryver oordeelt geene derzelver boven de Ipecacuanna gesteld te kunnen worden, dan alleen de drie laatsten; namentlyk: eenige bereidinge uit het Antimonium: de Zee-ajuin, en wel byzonder het Oxymel Scilliticum, en in de derde plaats, het Vitriolum. In het derde Hoofdstuk gaat de Heer voltelen over, om aan te wyzen, die gevallen, waarin zulke Braakmiddelen boven de Ipecacuanna te pas komen; hy maakt een begin met de bereidinge uit het Antimonium: deeze worden tot tweederlei oogmerken gebruikt. Voor eerst als Braakmiddelen in een strikten zin, ten anderen per epicrasin: dit

[p. 392]

laatste weinig overeenkomst hebbende met de voorgestelde vraag, word ook maar in 't voorby gaan aangestipt: terwyl de Schryver zig meerder moeite heeft gegeeven, om de gevallen naauwkeurig te bepaalen, waarin de praeparata antimonii boven de Ipecacuanna te verkiezen zyn.

Deeze gevallen zyn de volgende:

1. Wanneer de stoffe, welke ontlast moet worden, dik, taai, lymig, en aan de wanden der maag als vastgehegt is.

2. Wanneer het te gelyk nodig is, en Braaking en Stoelgang te verwekken. - Wy kunnen niet voorby, hier aan te merken, dat, wanneer men den Tartarus Emeticus, zonder bygevoegde Laxeermiddelen, toedient, men niet zeker zyn kan, dat daar op ontlastingen zullen volgen; terwyl zulks door de Ipecacuanna, vooral in kleine giften, niet zelden gebeurd; dus wy in dit geval gaarne meerder overtuiging gewenscht hadden.

3. Wanneer in eenig geval, daar Braakinge vereischt wordt, ook de uitwaasseming moet bevorderd worden.

4. Indien 'er eenige sterkere beweeging, schudding of prikkeling nodig zy.

5. In die gevallen, waarin teffens een of ander zieke stof, van elders derwaards gevoerd, in de longen opgehoopt, en te rug gehouden worden. - Wy stemmen uit eigen ondervinding volkomen toe, dat, in alle deeze gevallen, de Braakingen de heilzaamste uitwerkingen hebben; dog dat schielyk Braaking verwekkende middelen, als de bereidinge uit het Antimonium, hier nog boven dien eene verdunnende, en zweetdryvende, kragt zouden oefenen, kan men zo gemakkelyk niet begrypen, ten zy men dit middel, by kleine giften, per epicrasin, laat voortgebruiken. In dit geval ondertusschen, kan men ze niet meer als Braakmiddelen, in den eigentlyken zin, beschouwen.

6. Wanneer 'er een Braakmiddel vereischt word, dat zeker en spoedig werken moet.

7. Eindelyk komen Antimoniale Braakmiddelen, boven de Ipecacuanna, te pas, in Kinderen.

Het tweede Braakmiddel, 't welk, in zommige gevallen, boven de Ipecacuanna, de voorkeur verdiend, is, de Scilla. Dit middel heeft, buiten de oplossende, verdunnende, Buikopenende, Braakverwekkende kragt, nog dat byzondere, dat het de waterloozing sterk bevordert. Uit dien hoofde is het in alle Borstkwaalen; in eene schielyke opstopping der fluimen in een long-ontsteeking, en daaropvolgende moejelyke ademhaaling; in de aamborstigheid en stikzinking,

[p. 393]

wanneer in alle deeze gevallen eene Braaking vereischt word, van eene ongemeene nuttigheid bevonden.

Ten derden, heeft ook nog het Vitriolum, zo wel het Album als Coeruleum, in enkele gevallen, iets byzonders boven de Ipecacuanna. Voor eerst in een byzonder Zenuw-Colicq, in de West-Indiën, dry belly-ach geheeten, in 't welk chalmer, eene uitmuntende werking van het Vitriolum Coeruleum gezien heeft, hoedanige men te vergeefs van andere Braakmiddelen zou verwagten.

Ten anderen heeft het Vitriolum Album deeze zonderlinge eigenschap; dat het allerspoedigst, op 't oogenblik zelfs dat 't in de maag komt, zyne werking verricht; in alle gevallen dierhalven, waar eene schielyke Braaking, by voorbeeld, naa 't gebruik van vergift, enz. vereischt word, kan men van dit middel, by voorkeur, gebruik maaken.

Wy hebben deeze welgeschreeven Verhandeling met vermaak geleezen; wy kunnen echter niet voorby aan te merken, dat, hoe zeer wy, in de opgegeevene gevallen, de bereidinge uit het Antimonium, de voorkeur boven de Ipecacuanna toekennen; wy, ten aanzien van de Scilla en het Vitriolum, niet volkomen overtuigd zyn geworden.

De Schryver van de tweede Verhandeling, met den zilveren Eerenprys bekroond, is de Heer p. walckiers, Practiseerend Geneesheer te Leuven.

Het komt ons voor, dat de Schryver van deeze Verhandeling, het waare oogmerk der voorgestelde vraag niet wel gevat, of te veel uit het oog verlooren heeft. Wy zullen kortelyk den Inhoud daar van mede deelen; om onzen leezer in staat te stellen, daar over zelve te oordeelen. Naa dat de Schryver, onzen hedendaagschen Geneesheeren over hunne te groote voorzigtigheid, in het toedienen van Braakmiddelen, eene heussche vermaaning gegeeven heeft, vervolgt hy aldus: ‘Zeer nuttig is derhalven de bedoeling der voorgestelde Vraag, waardoor my aanleiding word gegeeven, om in dit geschrift te verklaaren, wat men door Braakmiddelen verstaan moet; - welke de voornaamste Braakmiddelen zyn, die uit de drie ryken der natuur ontleend worden; - uit hoe veele Oogpunten de Geneesheeren ze hedendaags beschouwen; - welke Braakmiddelen onder de vergiften te rekenen zyn; - welke den naam van specifieke Braakmiddelen voeren; - welke als sterke purgeermiddelen aangemerkt worden; - welke hedendaags dienen om eene verandering in de omloopende vogten te wege te brengen, en afscheidingen te bevorde-

[p. 394]

ren; - hoedanig de algemeene werking der Braakmiddelen op de vaste en vloeibaare deelen zy; - om wat reden de Geneesheeren Braakmiddelen voorschryven; - hoedanig de byzondere werking en aart van ieder Braakmiddel zy; - eindelyk, in welke Ziekten deeze Geneesmiddelen te pas komen, en welke keuze in byzondere gevallen, raadzaam zy.’