Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1782

Verzameling van Gedenkstukken in Nederland. IIIde Deel 1ste Stuk. Bevattende Dordrecht. In 's Gravenhage, by H.H.v. Drecht, 1781. Behalven de Voorreden en den Bladwyzer 70 bladz. in gr. octavo.

Naar het bedoelde, met de uitgave deezer Verzamelinge, waarvan wy een breeder berigt gegeeven hebben, toen ons het eerste Deel in handen kwam^(*), behelst dit Stuk het merkwaardige dat de Stad Dordrecht oplevert, ten aanzien van Grafschriften en andere By- of Opschriften, met meer gedenktekenen van dien aart; waarnevens voorts die van Haarlem en Leyden in dit Deel zullen volgen; welken, vermoedelyk, ruimer stoffe aan de hand zullen geeven, dan Dordrecht verleent. Zie hier intusschen de beschryving van den marmeren Predikstoel in de Groote Kerk te Dordrecht, die een Pronkstuk van Beelden Steenhouwkunde is.

‘De nieuwe Predikstoel, zegt onze Schryver, alhier geplaetst in den jaere 1756, verstrekt niet alleen, als een Gedenkstuk eener Edelmoedige Mildadigheit, aen deze Kerk tot sieraed en luister, maer ook aen den Gever ter onsterflyke Eere en Roem.

Wylen den Heer henrik van vugt, in zyn leven Rafinadeur in deeze Stad, heeft daer toe by uiterste wille gemaekt een somme gelds, die men begrootte op 25000 guldens. De aengestelde volbrengers van 's Mans laetste wille waren de Heeren gysbert de lengh en pieter vernimme, zyne goede Vrienden, die dit Kunststuk hebben doen vervaerdigen, door den vermaerden Kunstenaer astmus frauen, Admiraliteits Beeld- en Steenhouwer te Amsterdam.

Deze Heerlyke Kansel is uit wit Statue-marmer gebeiteld,

(*) Zie Hedend. Vaderl. Letteroef. VI. D. bl. 415 en 416.

[p. 318]

heeft de Hoogte van 10 en de Breedte van 5 Voeten en 5 duimen: zynde het Voetstuk de helft van die hoogte; de andere helft vervat die van den Kelk of Stoel zelven, die, in zyn geheel beschouwd, eigenlyk groot vierhoekig, maer, ten aenzien zyner ronde hoeken, klein achtkant is gevormd. De Trap is ter linkerzyde, en heeft 10 marmeren treeden; op deeze praelen twee kunstig gegooten Leuningen uit Koper. De Kap en het Doophek zyn uit Mahonihout vervaerdigd, door jan van der linde, Mr. Timmerman te Dordrecht; deeze Kap heeft de Hoogte van byna 30, en de Breedte van 13 a 14 voeten. Timmer- en Beeldwerk verdienen opmerkinge en lof. Dit Kunststuk word versierd aen de voorzyde met het Wapenschild van den voornoemden Geever; en aen de andere zyden met eenige opene Schilden, alle omvangen met Bloem- en Vrugtfestonnen.

Voorts is de geschiedenis van 's Heilands Doop in de voorzyde des Predikstoels; die, daer Jesus de Leeraeren in den Tempel onderwyst, ter regterhand; en daer hy op den berg zyne Leerlingen en het Volk leeraert, aen de linkerzyde, op de Deure, in Basrelieve, of halfverheven, kunst- en werktuigkundig uitgehouwen; gelyk ook de vier Termen, of Paelbeelden, die den rand des Predikstoels ondersteunen op de vier smalste zyden: deze beelden vertoonen het Geloof, de Hoop, de Liefde en de Standvastigheid; en zyn kenlyk aen den Bybel, het Anker, een vlammend Hart en Pylaer, die zy in de regterhand vast houden, ondersteunende met de linker den bovengemelden rand, die met sierlyk Festonwerk is omgeven.’ - Om de gelyksoortigheid voege men hier nog by het volgende gewag van een ander geschenk by uitersten wille.

‘In den jaere 1738, na dat de Heer deodati, een Dordrechtenaer van geboorte, en overleden in Indiën, by uiterste wille, eene aenzienelyke somme gelds aen deze Kerk gemaekt had, om daer voor Gouden Schotels en Bekers, tot gebruik van het H. Avondmael, te doen maken, heeft men toenmaels Drie Schotels en Vier Bekers van louter Goud vervaerdigt; en alzo 'er vry wat gelds overschoot, zyn daervoor Zilveren Schotels en Bekers, ten dienste der twee andere Kerken, gemaekt: het overige is besteed ter bekostiging van het fracy gegoten Koperhek, staende op een prachtigen Voet van Marmersteen, 't welk, in het jaer 1740, alhier voor het Koor is gesteld.’