Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1781

[p. 580]

Bedenkingen over ne opregtheid en openhartigheid.

(Uit het Fransch van den Heer de tresseol.)

De Opregtheid legt onze ziel voor 't oog van anderen bloot. De Openhartigheid deelt hun vrylyk ons gevoelen mede. Door Opregtheid, zegt men, 't geen men gevoelt, om dat men 't gevoelt. Door Openhartigheid, zegt men, 't geen men denkt, om dat men oordeelt het te moeten zeggen.

De Opregtheid is de eigenschap van eene zuivere ziel. De Openhartigheid het deel van een stoutmoedigen geest. De Vermomming is het tegenovergestelde van de Opregtheid: de Veinzery staat tegen de Openhartigheid over. De Openhartige verhaalt getrouw. De Opregte erkent alles voor de vuist. De Openhartigheid houdt de Trouw, en de Opregtheid de onbewimpeldheid, vast. Deeze is alleen waar; geene klemmend en kragtig. Ik bemin de eerste om haare hoedanigheden; ik aanbid de laatste.

De Opregte Man spreekt de Waarheid, ondanks de gevaaren aan 't spreeken daar aan verknogt. De Openhartige Man spreekt de Waarheid, zonder de gevaaren in aanmerking te neemen.

De Opregtheid voegt alleen aan de Onschuld. De Openhartigheid is ten minsten een vyandin van zekere Ondeugden. Eene doorstaande Openhartigheid vordert moedbetooningen: want deeze zyn noodig om de waarheid staande te houden, te midden van de slegten. De Opregtheid zal een eenvoudig verslag doen, haare misslagen edelmoedig bekennen, en het erkennen van haare braave daaden zal te edelaartiger weezen, om dat het zedig geschiedt. Dit is eene van zelfs voortvloeiende heldhaftigheid.

Wy vinden zomwylen, onzes bedunkens, in de verrigtingen, in de gesprekken, van groote Mannen, blyken van trotsheid en eerzugt, terwyl zy niets meer doen dan met Opregtheid te werk gaan. Zou het haar dan niet geoorlofd zyn, bezef te hebben van hunne Deugden, en overeenkomstig met dat bezef te handelen en te spreeken? Zomtyds beroemt men zich op zyne Openhartigheid, terwyl men niets anders gedaan heeft, dan zyn hoogmoed, zyne eigenzinnigheid, en boosheid opvolgen: en dit heeft bovenal plaats, wanneer de Openhartigheid niet ten beste strekt der Maatschappye, of ten voordeele des berispers.

Zielen, in Opregtheid uitmuntend, hebben zelden een rechtmaatig denkbeeld van zich zelve. Haare misslagen zyn niets anders dan doolingen, en zy beschuldigen zich deswegen op 't sterkst. Enkel Openhartig zynde, kan men zich zelven te hoog en veel te hoog schatten, misdryven met bewustheid daar van pleegen, en zal, met de waarheid te bekennen, wag en, tot men beschuldigd worde.

[p. 581]

De Opregtheid verwerft ons toegenegene Harten. De Openhartigheid vervreemt ze dikwyls van ons, om dat deeze ten oogmerk schynt te hebben, om den trots van anderen aan den onzen te onderwerpen, en geene om onze eigenliefde voor die van anderen te doen bukken.

Onze Opregtheid strekt altoos tot onzen eigen lof. Onze Openhartigheid kan zomtyds alleen tot eer van onze Vrienden dienen. Ten dien opzigte merke men aan, dat de goedheid, de leerzaamheid, het vertrouwen, de aanzoeken onzer vrienden, ons het hart, onzes ondanks, openen, en als dan zal onze Openhartigheid hun werk weezen, en zy de verdiensten daar van hebben. Maar wat zal ons Opregtheid inboezemen, indien niet onze Onschuld, onze Braafheid? -

De Openhartigheid moet bestuurd worden; de Opregtheid kan men aan haar zelve overlaaten. De Openhartigheid vindt zich bepaald binnen de perken van betaamlykheid, welvoeglykheid, pligt en liefde. Zy loopt gevaar van streng, hoonend, beschadigend, en onverdraagelyk te worden. Ik vrees niets in 't minste voor de onschuld der Opregtheid. Zy vertoont altoos welvoegelyk en eerbaar de weezenlyke gesteltenis haarer ziele. De Opregtheid moedigt anderen aan, en lokt de Openhartigheid uit. Een Opregte Ziel gaat een Openhartig Mensch grootmoedig voor.

De noodzaaklykheid, om een dekkleed over onze Ondeugden te spreiden, brengt mede dat wy de Ondeugden van onzen Naasten eerbieden, en iemand moet wel zeer zich zelven bedriegen, als hy de Openhartigheid durft aanneemen, wanneer hy ze door Opregtheid niet kan staande houden.

Kweekt, zonder ruwheid en trots, de Onschuld in uwe Kinderen aan, en beloont hunne Openhartigheid met verstand, en gy zult hunne Opregtheid bewaaren.

Tweeërlei slag van lieden zouden als Goden op aarde aangezien worden: zy, die altoos de waarheid spraken, of dezelve dagten te spreeken, zonder iemand te beledigen: en zy, die alles wat zy deeden, en wat in hun omging, konden ontdekken, zonder des te bloozen.

In de zamenleeving zou men meer Openhartigheid vinden, indien de Menschen opregt ten oogmerke hadden beter te worden; en meer Opregtheid als zy dus geworden waren.

De Opregtheid zou voornamelyk onder de schoone Sexe plaats hebben: om dat deeze, uit eigen aart, de eenvoudigste en kieschste is; onder de Mannen zou men meer Openhartigheid aantreffen, dewyl zy een grooter maate moeds en vrypostigheids bezitten. Doch door eene droeve Zedeverbastering is de Opregtheid niet meer het deel der Vrouwen, dan de Openhartigheid dat der Mannen.