Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1781

Ophelderingen ten opzigte van den godsdienst en de taal der Sabeërs. Door den Heer Norberg, Hoogleeraar in de Oostersche Taalen, en in het Grieks, te Lund.

De Hoogleeraar norberg, van Constantinopole na zyn Vaderland wederkeerende, en door Gottingen trekkende, heeft in de Academie, van welke hy Correspondent is, in de Maand October des Jaars 1780, een Vertoog voorgeleezen, over den Godsdienst en de Taal der Sabeërs, waar van wy den hoofdzaaklyken inhoud onzen Leezeren mededeelen.

Een Bassa van Syrie kreeg, omtrent vyftig jaaren geleeden, eenige Sabeesche Handschriften, by het behaalen van een buit, in handen. Hy dwong een Maronitsch Geestlyken dezelve te koopen. Deeze bragt ze aan zyn Patriarch, die, de moeite genomen hebbende om ze te leeren leezen en verstaan, 'er zo veele lasteringen tegen den Christelyken Godsdienst in vondt, dat hy, met schrik en verontwaardiging vervuld, ze op 't vuur smeet, en alle verbrandde. De Sabeërs, hier van verwittigd, waren des zo verbitterd, dat zy een Bisschop, die na Laodicea ging, vermoordden; deezen voor den Patriarch neemende.

Volgens kaempfer houden de Sabeërs vier Boeken voor heilig, naamlyk, de Divan, over den Val der Engelen en de Schepping van den Mensch; de Sidra Adam, over de Schepping der Wereld; de Sidra Ijai, behelzende de heilige Geschiedenissen; en Cholasteh, vervattende de Gewoonten der Sabeërs. Waarschynlyk zyn deeze vier Boeken volkomen te Parys in 's Konings Boekery. 't Geen de Hoogleeraar norberg 'er van overgeschreeven heeft, stemt, wat de drie eerste Boeken aanbelangt, overeen met het verslag van kaempfer.

Men kan de Sabeërs niet houden voor Chaldeen: dewyl zy Zon, Maan noch Starren aanbidden. - Zy zyn geen Jooden: vermids zy geenen messias verwagten. - Zy zyn geen Christenen, naardemaal zy jesus voor een

[p. 516]

valsch Propheet houden. Hun Godsdienststelzel is een verward mengelmoes der drie bovengemelde. Even gelyk de Christenen van St. Thomas deezen Apostel eeren als den Grondvester hunner Leere, eerbieden de Sabeërs joannes den dooper, en noemen zich zyne Leerlingen onder den naam van Galileërs. Dit wyst hunnen oorsprong aan. Hunne oude Taal komt veel nader aan de Syrische dan aan de Chaldeeuwsche.

De Hoogleeraar norberg hadt, geduurende zyn verblyf te Constantinopole, verkeerd met een Maronit van Aleppo, conti geheeten, Vicaris van den Patriarch der Maroniten. Conti, die langen tyd met de Sabeërs omgegaan hadt, deelde hem, ten hunne opzigte, verscheide waarneemingen mede, welker waarheid andere Maroniten bevestigden. Komen ze niet, in allen deele, overeen met de verhaalen van kaempfer en de Jesuiten, het ontstaat, waarschynlyk, daar uit, dat 'er onder de Sabeërs verscheide Aanhangen zyn. Wat hier van moge weezen, volgens het verslag van conti, gaven de Sabeërs voor, dat zy voorheen Galilea bewoonden, waar uit zy verdreeven werden door de Bethlemiten, en genoodzaakt te vlugten na Elmerkab, in 't gebied van Laodicea. - Hun talryk Volk gehoorzaamt den Turk, onder den Bassa van Syrie; doch heeft zyn eigen Regtbank uit Priesters en Oudsten bestaande. Deeze Priesters snyden het hair noch den baard, drinken geen wyn, ontvangen geene wedde, winnen de kost met hunner eigen handenwerk, hebben één of meer Vrouwen, gelyk de andere Sabeërs; ook kleeden zy zich als hunne Volksgenooten, uitgenomen, dat zy, op Feestdagen, een kegelvormige muts en een lange mantel draagen, beide van Kemelshair gemaakt. Dikwyls deelen zy wilden Honig en Springhaanen uit in de Kerk. Zy prediken ééns ter maand, over God, den Oorsprong van het Licht, over den Doop van joannes, als den weg ter behoudenisse, en over de Pligten des Leevens, als de Leer van joannes. De Text en de bewyzen worden ontleend uit hunne Heilige Boeken: zy leezen dezelven in 't Galileesch; doch verklaaren ze in 't Arabisch: gevolglyk is 't noodig dat de Priesters de oude Taal verslaan. Zy doopen de Kinderen, wanneer ze veertien dagen bereikt hebben, zeggende: Ik doop u met den Doop, waar mede joannes zyne Discipelen doopte. In de Kerk is geen cieraad dan de Doopvonte en het Vloertapyt.

Behalven den Zondag en den Donderdag, hunne Heilige Dagen, onderhouden zy vier Jaarlyksche Feesten, ter eere

[p. 517]

van joannes. - Vooreerst: den Dag zyner Geboorte, wanneer zy Koeken, besmeerd met Honig en Springhaanen, staatlyk omdraagen. - Ten tweeden: den Dag zyns Doops, op welken zy zich allen na eene Rivier begeeven, waar de Priester, water over hun hals sproeiende, deeze woorden spreekt. Ik vernieuw uw Doop in den naam des Vaders, en van onzen Zaligmaker joannes; gelyk hy de Jooden in den Jordaan gedoopt en geheiligd heeft, zo heilige hy u ook desgelyks. Vervolgens daalt de Priester zelve af in het water, en doopt zichzelven: hier op gaat de geheele menigte na de Kerk, om Honig en Springhaanen, daar uitgedeeld, te ontvangen. - Ten derden: den Dag des Doods van joannes, een Treurdag. - Ten vierden: de Bedevaart na de oevers van het Meir Tiberias in Galilea, 't welke zy blootsvoets verrigten; elke tiende man draagt een Standaart.

De Galileërs of Sabeërs trouwen niet dan onder elkanderen: geen graad van Bloedverwantschap, behalven die van Zuster en Broeder, strekt ten hinderpaal van Echtverbintenisse. Zy leeven zeer vreedzaam en vriendlyk: hunne huizen staan voor ieder open: de Vrouwen hebben geen afzonderlyk vertrek, en draagen geen sluier dan buitens huis; de Mannen gaan altoos gewapend. Hun arbeid en handwerk bestaat in Tabak- en Zydeteelt.

Wat hun Schrift betreft. Het Sabeesche Alphabet was reeds bekend; doch de Hoogleeraar norberg heeft het in de Handschriften zeer verschillend gevonden; hy zal, voor de Gedenkschriften der Academie te Gottingen, eene nieuwe proeve daar van laaten vervaardigen, en deeze, met ophelderende aanmerkingen, vergezellen.