Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1781

[p. 504]

Natuurlyke historie van den witten kwikstaart.

(Volgens den Heer de buffon.)

De Witte Kwikstaart, in 't Latyn Motacilla, in 't Italiaansch Ballarina, in 't Portugeesch Aveloa, in 't Engelsch White water wagtail in 't Hoogduitsch Wysse wasser-steltz, in 't Zweedsch Aerla, in 't Poolsch Pliska, in 't Fransch Lavandiere geheeten, is wat grooter dan een Koolmees; doch zyn lange staart schynt zyn Lichaam te vergrooten, en geeft hem in 't geheel de langte van zeven duimen: de staart zelve maakt daar van drie en een half duim. De Vogel spreidt dien uit, en heft denzelven om hoog, als hy vliegt; hy steunt op dien breeden riem als hy in de lugt tuimelt, en dartelende zich onwendt; en wanneer hy zit, is dit deel in eene gestadige beweeging op en neder, by schuddingen vyf of zes maal herhaald.

Vlug, met kleine zeer verhaaste schreden, loopen de Kwikstaarten langs den oever der rivieren; zomtyds treeden zy 'er in, ter diepte van eenige linien: veelal onthouden zy zich by molens, sluizen, en ter plaatze waar 't Linnen gewasschen wordt; zich by de Vrouwen zeer gemeenzaam vervoegende, om de kruimpjes, welke zy hun voorwerpen, op te zamelen: en dewyl de beweeging van hun staart zeer veel overeenkomsts heeft met die der wasschende Vrouwen, draagen zy in Frankryk den naam van Lavandiere.

Wit en zwart by plekken verdeelen de Pluimadie van den Kwikstaart. De Buik is wit, de Staart zamengesteld uit twaalf pennen, welker tien middelste zwart, en de twee aan de zyden wit zyn; de digtgeslaage Vlengels loopen niet verder dan tot een derde der langte des Vogels: de Vleugelpeimen zyn zwart en bleek grys geboord. Belon heeft in de Vleugelen van den Kwikstaart iet opgemerkt, 't welk dit Vogeltje aan 't geslacht der Watervogelen doet naderen. Het bovenste van den Kop is gedekt met een zwart kapje, 't welk boven by den hals afdaalt: een half masker, 't welk wit is, bedekt het voorhoofd, omringt het oog, en aan de zyden van den Hals nederhangende, loopt het tot het zwart van den Gorgel, voorzien met een breede zwarte plek, op de borst afgerond. Het zwarte trekt in eenigen na het bruine: en het verschil der Pluimadie tusschen het Mannetje en Wyfje is hier in gelegen, dat by het laatstgemelde het bovenste van den Kop brain, en by het eerstgenoemde zwart is.

[p. 505]

De Kwikstaarten komen op 't einde van Maart in Frankryk. Zy maaken hun nest op den grond, onder eenige struiken op de groente of braakliggende landen: doch meesten tyds aan den waterkant, aan een uitgekolkten oever of in paalwerk. Dit nest bestaat uit drooge kruiden, hairworteltjes, zomtyds met mosch gemengd, alles vry los in een gewerkt, en van binnen met vederen of hair voorzien. In 't zelve vindt men doorgaans vier of vyf witte, en met bruine stippeltjes gevlekte Eitjes: meestentyds broeden zy maar ééns, ten minsten, wanneer het eerste broedzel niet weggenomen of gestoord is, voor het uitkomen en opvoeden der Jongen. De Vader en Moeder verdeedigen het kroost, wanneer men 't zoekt te naderen, met moed. Zy voorkomen, als 't ware, den vyand, rondsom vliegende, ten einde hem te verbysteren: en als men het broedzel wegneemt, vervolgen zy den roover, vliegen boven zyn hoofd, zich onophoudelyk omwendende, terwyl zy op een' klaagenden toon hunne Jongen roepen. Zy bezorgen ze met zo veel vlyts als zindelykheids, en zuiveren het nest van alle onreinheden: deeze werpen zy niet alleen buiten; maar brengen ze op een zekeren afstand weg. Wanneer de Jongen in staat zyn om te vliegen, worden ze door den Vader en Moeder geleid, die hun dan nog drie weeken of één maand voeden. Zy slingeren, met eene ongemeene greetigheid, de Insecten en Miereneijeren in. Men heeft opgemerkt, dat de Kwikstaarten altoos hunne spys met eene zonderlinge schielykheid neemen, en zich geen tyd schynen te gunnen om dezelve door te zwelgen. Zy verzamelen aardwormen, en vangen de vliegen in de lugt, dit is het oogmerk van hun geduurig zwerven en tuimelen: voorts is hunne vlugt golfswyze, met horten en stooten: zy bedienen zich zeer veel van hun staart, die zy dan horizontaal beweegen, en dus in eene tegenovergestelde rigting van de beweeging als zy zitten. Dikwyls laaten de Kwikstaarten, en boven al onder het vliegen, een zwak, helder en verdubbeld geluid hooren, omtrent op deezen toon, gúi῀t; gúi῀t, gúi῀t gúi῀t gúi῀t, dit 's de stem van 't vernoegen: die beneden zyn, beantwoorden ze: maar die zelfde toon klimt hooger, en wordt dikmaaler herhaald, als zy de klauwen eens roofvogels ontkomen zyn: zy vreezen geene andere Dieren, noch ook den Mensch: als men op hun schiet, vliegen zy niet verre, en zetten zich weêr neder op een kleinen afstand van den Jaager.

In den Hersst, vertoonen zy zich, talrykst, in onze vel-

[p. 506]

den. Dit Jaargetyde, 't welk hun te zamenbrengt, schynt hun vrolykheid in te storten: zy vermenigvuldigen hunne spelen, hessen zich in de lugt, stryken op den grond neder, loopen elkander na, en gaan, in grooten getale, zitten op de molendaken, en de huizen, digt by 't water: daar schynen zy met elkander te praaten, met korte en herhaalde toonen: hun hoorende, zou men gelooven, dat ze, voor eenigen tyd, vraagen voorstelden en antwoorden inbragten: tot dat een algemeen geroep van de geheele vergadering het teken geeft van de toestemming om elders heen te trekken. Ten dien tyde laaten zy ook een zagten en laagen wildzang hooren, die onderstems en bykans niet meer is dan een zagt gemurmer: te deezer oorzaak geeft belon hun misschien den naam van Susurada. Die zagte toon wordt hun ingeboezemd door de schoonheid van 't Saisoen, en 't vermaak der gezelligheid, waar voor deeze Vogeltjes zeer aandoenlyk schynen.

Op 't einde van den Herfst verzamelen zich de Kwikstaarten in veel grooter benden. 's Avonds stryken zy neder op het riet aan den oever der rivieren, waar zy de voorbygaanden roepen, en, tot de nagt valt, zamen speelen. Op heldere morgens, in de maand October, hoort men ze, in de lugt, zomtyds zeer hoog, vliegen, zonder ophouden schreeuwende; zy vertrekken als dan: want, met het aannaderen van den Winter, verlaaten zy ons, en zoeken andere lugtstreeken. De Heer de maillet schryft, dat, omtrent dien tyd, in Egypte zulk eene menigte van Kwikstaarten komt, dat het volk ze in zand droogt, om ze te bewaaren, en vervolgens te eeten. De Heer adanson vermeldt, dat men ze des Winters aan de Rivier Senegal ziet, met de Zwaluwen en Kwartels, die 'er zich niet dan op dien tyd teffens bevinden.

De Kwikstaart is gemeen in geheel Europa tot in Zweeden toe, en wordt, gelyk wy gezien hebben, in Africa en Asie gevonden. Die de Heer sonnerat ons van de Philippynsche Eilanden bragt, is dezelfde als de Europische, en een ander, door den Heer commerson van de Kaap der Goede Hoope aangevoerd, verschilde 'er weinig van. Doch zou olina zich niet vergissen, als hy schryst dat de Kwikstaart alleen in den Herfst en in den Winter in Italie voorkomt? Kan men gelooven, dat dit Vogeltje den Winter doorbrengt in die Lugtstreeken, daar het zulke verre tochten doet na veel heeter Gewesten?