Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1781

Natuurlyke historie van den witstaart.

(Volgens den Heer de buffon.)

De witstaart, in 't Grieksch, Οινανϑη, in 't Latyn, Vitiflora, in 't Italiaansch, Culo bianco, in 't Engelsch, White-tail, in 't Fransch, Motteux Cul-blanc, in 't Zweedsch, Stensguetta, is zeer gemeen in Frankryk, en onthoudt zich op eerstbebouwde landen; hy volgt de voore van den ploeg om de opgedolven wormpjes te zoeken; opvliegende, komt hy niet hoog, maar scheert langs den grond een korte en snelle vlugt; ontdekkende in het voortvliegen het witte gedeelte zyns agterlyfs, eene houding, welke hem van alle andere Vogelen onderscheidt, en waarom de Jaagers hem Witgat noemen. Dikwyls treft men ze aan op braakliggende landen; zy vliegen van steen op steen, en zy schynen de haagen en het houtgewas te vermyden, althans zy zitten meer op aardhoopen dan op takken.

De Witstaart is grooter dan het Zwartkapje, en veel hooger op de pooten. De buik is wit, van dezelfde kleur zyn de boven- en beneden-dekveeren van den Staart, en bykans de helft zyner vederen, die zwarte punten hebben. Deeze zetten zich overeinde wanneer hy vliegt, waaruit een zonderling vertoon, 't welk hy maakt, ontstaat. De vleugels van het Mannetje zyn zwart, met roswitte randen; de rug is schoon grauw, naar 't blauwe trekkende, welk grauw zich uitstrekt tot het witte onderlyf; een zwarte plek neemt een aanvang van den hoek des beks, loopt onder 't oog door, en strekt zich tot het oor uit. Een witte streep ciert het voorhoofd, en loopt over de oogen heen. Het Wyfje heeft die plek en streep niet. Een rosagtig grauw is het heerschende in de Pluimadie van het Wyfje op alle plaatzen, waar het grauw, naar 't blauwe trekkende, by het Mannetje gevonden wordt; de vleugels zyn eer bruin dan zwart, en breed geboord; over 't algemeen gelykt het meer naar 't Wyfje van het Zwartkapje dan naar

[p. 469]

zyn eigen Mannetje; de Jongen gelyken volkomen op den Vader en de Moeder tot zy drie weeken oud zyn, wanneer ze beginnen te vliegen.

Scherp aan de punt en breed aan 't grondstuk, is de bek van den Witstaart, dit maakt hem zeer bekwaam om Insecten, welke hy naloopt, of liever, op welke hy met kleine sprongen aanvalt, te vatten en in te slingeren. Hy is bykans altoos op den grond; heft hy zich op, 't is om van de eene aardhoop op de andere te vliegen, met een korte en laage vlugt; zonder immer in de bosschen te komen, en ooit hooger te rusten dan op laage haagen en klein kreupelhout. Zittende wippelt hy den staart op en neder, en laat zyn dof geluid, titreû, titreû, hooren, 't welk hem misschien den naam van Vitrec of Fitrec heeft doen krygen; zo dikwyls hy wegvliegt schynt hy zeer onderscheiden, en met een sterker stem de klanken far, far, far, far, uit te drukken, deeze beide toonen slaat hy op eene verhaastte wyze.

De Witstaart nestelt onder graszooden en aardhoopen, in nieuw ontgonne landen, en onder steenen in braakliggende; ook bedient hy zich van verlaate konynenholen, en muurgaten; het nest, met veel zorgvuldigheids gemaakt, bestaat van buiten uit mosch of zagt kruid, van binnen uit hair en vederen; het is opmerkenswaardig van wegen eene soort van dekzel, daar boven geplaatst, en vastgehegt aan den steen of den aardhoop, onder welken het nest vervaardigd is. Doorgaans vindt men 'er vyf of zes eitjes in, blauwagtig wit, met een kring doffer blauw aan 't dikste einde. Een Wyfje, onder 't broeden gevat, was van onderen geheel zonder veeren, 't welk sterkbroedende Vogelen meer gebeurt; het Mannetje, sterk gezet op het zorgvuldig Wyfje, brengt het, terwyl het broedt, mieren, vliegen, enz. het onthoudt zich omtrent het nest. Als 'er iemant voorbygaat, loopt of vliegt het derwaards, met kleine tusschenpoozingen; is hy ver genoeg weg, dan vliegt de Witstaart in 't rond, en komt weder by 't nest.

De Jongen ziet men in 't midden van Mai; want de Witstaarten komen, met de eerste schoone dagen, op 't einde van Maart, aan; doch volgt 'er vorst, naa hunne aankomst, dan sneeven zy in groote menigte. Veelvuldig zyn ze in Lotharingen; bovenal in 't bergagtig gedeelte; ze zyn zeer gemeen in Bourgonje en Bugen, doch in Brie ontdekt men ze alleen op 't einde des Zomers; doorgaans hebben hooge landen, de vlakten in 't gebergte, en drooge plaatzen by

[p. 470]

hun de voorkeuze. Op de duinen in Sussex worden ze, met den aanvang des Herfsts, in grooten getale gevangen; wanneer ze vet en goed om te eeten zyn.

In Augustus en September keeren zy alle te rugge, en men ziet 'er op 't einde van de laatstgemelde maand geen meer. Zy trekken by kleine benden heen; voor 't overige minnen zy de eenzaamheid zeer, en leeven in geene andere Maatschappye, dan die van 't Mannetje en 't Wyfje.

De Witstaart heeft groote Vleugels, en schoon wy niet zien dat hy veel gebruik maakt van dit vermogen om te vliegen, bedient hy 'er zich des te beter van op zyne tochten, en zomtyds in eene groote maate; want hy behoort onder het klein getal van Vogelen, die gemeen zyn aan Europa en het Zuiden van Asia; hy wordt in Bengale gevonden, en, in Europa, van Italie af tot in Zweeden toe. Eenige Verscheidenheden treft men by deeze. Vogelen aan; die meer en min byzonders hebben.