|
| |
Natuur- en geneeskundige waarneeming aangaande eene tegennatuurlyke en onwillige aflooping van de pis, door de electriciteit geneezen.
Door Willem Brouwer Bosch, Med. Doct.
Op den 14den Maart van dit jaar wierd ik verzogt by een Man, K.L. genaamd, even buiten deze Stad woonachtig; die reeds den ouderdom van omtrent 68 jaaren, welke hy in eene byna onafgebrookene gezondheid had mogen doorbrengen, bereikte, en, nu eindelyk, in zyn hooggevorderden leeftyd, in eene der lastigste en onaangenaamste ongemakken, eene tegennatuurlyke en tegenwillige aslooping van de Pis, (Incontinentia Urinae) vervallen was.
By hem gekoomen zynde, en eenig nader berigt van zyne droevige omstandigheden gekreegen hebbende, voedde ik geene, ten minste zeer weinige, hoop op zyne herstelling, vreezende, dat, door zyne jaaren, zyne levenskragten reeds te veel versleeten, en het gevoel zyner Zenuwen te veel verstompt, zouden zyn, om door de gewoone prikkelende hulpmiddelen aangedaan, en weder in beweeging gebragt te worden: ik beloofde hem echter te zullen beproeven, wat ik, ter zyner herstelling, zoude kunnen te wege brengen; en verzogt dus eenig nader berigt, zo hy het my geeven konde, raakende de wyze, op welke hy tot dit ongemak vervallen ware. Des Lyders verhaal kwam hier op uit.
Hy was, drie of vier weeken geleeden, op een morgen in de Kerk zynde, zo diep onder de groote menigte der Toehoorderen ingedrongen, dat het hem, hoe noodzaak- | |
| |
lyk zulks ook mogte zyn, onmogelyk ware geworden, naar buiten te gaan, des hy gedwongen wierd zyn water langer dan naar gewoonte op te houden. Het gevolg hier van was, dat hy, uit die benaauwende menigte verlost, en in ruimte gesteld zynde, niets van het dus van tyd tot tyd in zyne waterblaas opgehoopte vogt ontlasten konde. Van deze opstopping wierd hy nogtans wel dra, door de vereischte hulpmiddelen, verlost; dog met dit ongelukkig gevolg, dat hy, na zyn water dus eens ontlast te hebben, het zelve, tot dien tyd toe, dat ik by hem geroepen wierd, nimmer, (in hoe klein eene hoeveelheid ook,) had kunnen ophouden; niet tegenstaande hy reeds eenige hulpmiddelen, hem door anderen toegediend, gebruikt hadde.
Op dit berigt, begreep ik veilig iets te kunnen beproeven, om den ongelukkigen, zo het mogelyk ware, eene verligting toe te brengen; gemerkt de oorzaak van het ongemak, uit het berigt van de wyze, op welke de Lyder tot het zelve vervallen was, zig zo kenbaar tekende. Ieder immers, die het gemelde berigt maar even inziet, bemerkt terstond, dat de oorzaak van dit ongemak in dezen geene andere was, dan eene verlamming van den sluitspier der blaas; die te vooren, door de opstopping van het water, en de daardoor veroorzaakte uitzetting van de blaas, te sterk uitgerekt, en uit zyne veerkragt getrokken was geworden; waardoor hy, de blaas zig ontlast hebbende, buiten staat geraakt was, om derzelver opening naar behooren te sluiten, weshalve de kleinste hoeveelheid van water zelve, die in de blaas bevat wierd, door deze niet naar den eisch geslootene opening moest weg loopen. Dewyl nu het geneezen der ziekten grootendeels bestaat in het wegneemen van derzelver oorzaaken, zo kwam het hier voornaamlyk aan op de herstelling dier verlamming van den sluitspier; 't welk niet dan door prikkelende hulpmiddelen kon verrigt worden. Ik maakte derhalven een aanvang met de gewoone versterkende, geestryke, prikkelende Zenuwmiddelen; welken ik hem niet alleen inwendig gebruiken deed, maar ook uitwendig aan den onderbuik, by manier eener zalve, liet aanleggen. Ik hield dit eenige dagen gaande; dog bemerkende dat ik niet vorderde, besloot ik tot het aanleggen van eene groote Spaansche Vlieg-pleister, op het Heilig- en Stuitbeen, om langs dezen weg de Zenuwen, die daar ter plaatze uit het ruggemerg voortkoomen, en waarvan zig een gedeelte over die deelen, die in het bekken gelegen zyn, (en dus over de blaas en derzelver spieren,) verspreidt, op ee- | |
| |
ne buitengewoone manier te prikkelen. De groote nuttigheid van dit hulpmiddel is door den Geleerden dickson reeds beschreeven, in de Comment. Lipsiens. de Rebus in Scientia Naturali & Medicina
gestis. Vol. XII. pag. 461-467; en naderhand door veele voorbeelden bevestigd. Maar in dit geval bragt deze behandeling den Lyder even zo weinig voordeel aan, als hy uit de voorheen gebruikte hulpmiddelen getrokken had: ik besloot des te beproeven, wat de Spaansche Vliegen, inwendig gebruikt, zouden te wege brengen; daar zulks tegenwoordig als een zeer sterk hulpmiddel, in gevallen van dien aart, als het onze, door verscheidene Geleerden wordt aangepreezen: zo heeft de Heer brisbane dit hulpmiddel, in eene verlamming der Piswegen, met een volmaakt goed gevolg, in 't werk gesteld. Zie zyne Ed. Select cases in the Practice of Medecine; welk geval ook by mynen Hooggeagten Leermeester, den wydberoemden Hoogleeraar sandifort, in zyn Hoog Ed. Natuur- en Geneeskundige Bibliotheek, het Xde Deel, pag. 420, te vinden is; als mede by den Hooggeleerden Heer forsten in Dissert. Med. Inaugurali Cantharidum Historiam Naturalem, Chemicam et Medicam exhibente, pag. 139. En indien men het Journal de Medecine van de Maand January dezes Jaars inziet, zal men aldaar drie gevallen vinden, waardoor de nuttigheid van het inwendig gebruik der Spaansche Vliegen, in eene incontinentia Urinae ten sterkste getoond word. Ook schynt de ondervindingryke richter dezelve meer dan eens met een gewenschten uitslag gebruikt te hebben; als mede de beroemde stoeller, gelyk te zien is, in Dissert. Medic. Inaugurali de Usu Cantharidum interno, welke de Heer stockar, a Neuforn, in de voorleeden maand Maart te Gottingen verdeedigd heeft. Ook zal niemand, die aan deze, in andere gevallen, pisafdryvende hulpmiddelen eene regte kennis heeft, aan derzelver nuttigheid, in gevallen van die natuur als het onze, twyfelen.
Het mag iemand in den eersten opslag eenigzins vreemd schynen, dat dezelfde middelen, die somtyds in eene opstopping van het water van zeer grooten dienst zyn, zo dikwils in eene tegenovergestelde onwillige aflooping van het zelve voordeel zouden doen; dan die bevreemding verdwynt terstond, als men maar een regt denkbeeld heeft van de oorzaak dezer twee tegen elkander overgestelde ziekten. Deze immers kan in beide de gevallen dezelfde zyn; beide deze gebreken, hoe zeer onderscheiden, kunnen door eene verlamming in de spierachtige deelen van de blaas ver- | |
| |
oorzaakt worden; welke verlamming dan ééne dezer onderscheidene uitwerkzelen te wege brengt, naarmaate dezelve of in de spierachtige veselen van de blaas, of in derzelver sluitspier, gevonden wordt. Daar nu de oorzaak van deze verschillende gebreken dezelfde kan zyn, is het zeker, dat ook in deze beiden dezelfde hulpmiddelen kunnen te passe koomen. Edog, wat hier van ook zy, ik heb onzen ouden Lyder door dit hulpmiddel egter geen het minste voordeel kunnen toebrengen. Toen ik 'er mede begon, liet ik hem één grein van hetzelve daags gebruiken; 't welke ik hem by tusschenpoozen deed inneemen; toen hy dit een dag of drie gedaan had, vermeerderde ik de hoeveelheid tot twee greinen daags. Dan de Patient begon, na dat hy deze Spaansche Vliegen tien a elf dagen vrugtloos gebruikt had, zeer te klaagen, over sterke pyn in het onderlyf; die, by het gebruik van dit hulpmiddel, zonder hem voordeel te doen, van dag tot dag verergerde; zo dat ik genoodzaakt wierd 'er van af te zien. 'Er bleef nu niets meer overig, dat my met grond op de herstelling van den Lyder deed hoopen. Intusschen egter liepen myne gedagten nog wel eens op het gebruiken van de Electriciteit. Ik had, wel is waar, nimmer eenige aanduiding van derzelver gebruik in zodanig een geval gevonden; dog de menigte der Waarneemingen van verscheidene Geleerden, wegens de nuttigheid van het toedienen der Electriciteit aan die
geenen, die of van de eene zyde van hun lichaam geheel, of in eenig byzonder deel van het zelve, verlamd zyn, deed my besluiten, in dit anderzins hoopeloos geval, te beproeven, of ook het Electrisch vermoogen hier eenige nuttigheid zoude toebrengen. Ingevolge hiervan maakte ik, op den 12den April, een aanvang, met den Lyder te Electrizeeren. Ik hield hem, geduurende byna een uur, gëizoleerd zynde, door middel van een koper kettingje, met den eersten Conductor der Electrizeer-Machine in gemeenschap; zonder hem de minste Electrike schok te doen toekoomen. De Patient zelve wierd, toen hy deze eerste keer dit hulpmiddel gebruikte, niets van hetzelve gewaar; dan het bragt evenwel deze verandering in zyn gestel te wege, dat de pols, die, eer wy met het Electrizeeren begonnen waren, by hem 74 maal in één minuut geslaagen had, toen wy een quartier uurs met Electrizeeren bezig geweest waren, reeds tot op 103 slagen in den gezegden tyd vermeerderd was. Ik liet hem den 13den weder aan myn huis koomen; en Electrizeerde hem anderwerf, byna een uur, op dezelfde wyze;
| |
| |
zonder dat hy nogmaals iets gewaar wierd. Den 15den kwam hy weder; en toen ik hem naar zyne omstandigheden vroeg, zeide hy, dat hy 's nagts, tusschen den 13den en 14den zo grooten hinder van zyn ongemak niet gehad had, als hy gewoon was; en dat hy nu in den laatsten nagt maar zeer weinig van het zelve geweeten had. Ik Electrizeerde hem daarop voor de derde keer; en dit was de eerste reis, dat de Patient zelve, onder het Electrizeeren, 'er iets van gevoelde. Hy begon nu een weinig te zweeten; en klaagde over eenig byzonder gevoel door zyn lichaam, 't welk hy niet konde uitduiden.
Den 17den kwam hy voor de vierde keer weder; zeggende, dat zyn ongemak van dag tot dag verminderde, den 18den Electrizeerde ik hem op nieuw; zo ook den 20sten, en hy wierd by aanhoudendheid beter. Den 22sten, 24sten en 25sten herhaalden wy nogmaals dit hulpmiddel; dog hy ging nu niet voor uit; eene vertraaging, die naastdenklyk uit het toen ongunstige weêr ontstond. Hy was nu evenwel zo verre gevorderd, dat hy by dag geheel vry ware, en 's nagts maar zeer weinig te lyden had. Den 26sten, 27sten en 28sten Electrizeerde ik hem weder; en hy begon nu zeer sterk vooruit te gaan. Den 30sten kwam hy by my, betuigende, dat hy den voorgaanden nagt, voor 't eerst, zonder eenig het minste ongemak doorgebragt hadde. Den 2den May, gelyk ook den 4den, geduurende welken tyd hy bestendig van zyn ongemak was vry gebleeven, heb ik hem nogmaals Geëleetrizeerd. Den 7den kwam hy by my, betuigde dat hy nu volkoomen hersteld was; en verzogt my deswegens om nu met Electrizeeren te eindigen. Van tyd tot tyd kwam hy egter nog ten mynen huize, om my van zyne omstandigheden te verwittigen; en hy heeft thans reeds drie maanden, geheel hersteld, in eene volkoomene gezondheid doorgebragt.
Ten besluite dezer Waarneeminge, heb ik by het gezegde nog maar alleen te voegen, dat ik van de nadeelige gevolgen, die de Electrike schok dikwils, byzonder in ligt aandoenelyke gestellen, te wege kan brengen, overtuigd zynde, den Lyder, geduurende al dien tyd, dat ik hem Geëlectrizeerd heb, nooit eenige schok heb doen toekoomen.
Haarlem den 23 Juli
1781. |
|
Auteursrechtvrij