Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1781

Geldzugt, de bronwel veeler ongelukkige huwelyken.

Is de Geldgierigheid een wortel van allen kwaad in 't algemeen, zy is het byzonderlyk van veele ongelukkige Huwelyken, waarin ze by uitstek de wrangste vrugten voortbrengt. - Een ongeval van die natuur, voor eenigen tyd door my opgemerkt, verleevendigde in my dat denkbeeld; het welk, hoe bekend het ook zy, naauwlyks te veel onder 't oog van 't menschdom gebragt kan worden; waarom ik geene zwaarigheid maake, eene ten deezen opzigte zo menigmaal gegeeven waarschouwing te herhaalen.

Dives, de Zoon van schatryke Ouderen, tot huwbaare jaaren gekomen, beraamt alle middelen om eene Egtgenoote te verkrygen, en de Ouders ondersteunen zyne poogingen. Men doet hun verscheiden partyen op; onder anderen komen 'er twee in aanmerking. - De eene bezit een grooten rykdom, zynde haare Ouders reeds overleeden; maar zy is ontbloot van verstand, heeft vooral geen kennis van huishouden, en haar character is ver van aanvallig. - De andere integendeel, mede Ouderloos zynde, heeft geen middelen van aanbelang, en slegts zo veel, dat zy op eene fatzoenlyke wyze kunne leeven; maar door het verstand, dat zy bezit, weet zy de Huishoudkunde zo wel in agt te neemen, dat men haar, niets van haare omstandigheden weetende, voor een gegoed Meisje zoude houden: en wat haar character betreft, zy is meêgaande, altyd vergenoegd en vrolyk; waartegen de eerstgemelde nimmer te vrede is.

[p. 220]

Elk verstandig mensch, uit deeze twee eene keuze willende doen, zou gereedlyk tot de laatstgenoemde jonge Juffrouw overhellen. Maar Dives en zyne Ouders verkiezen de eerstgemelde Dame; en, om die keuze een glimp te geeven, weet men het ongevallige te verfraaien, en het gevallige in een slegt daglicht te stellen.

Verwondert gy u hier over, Leezer! Weet gy dan niet hoe veel vermogen het geld heeft, om zelfs het kromme recht te maaken? Geld geeft verstand; Geld geeft goedaartigheid; het Geld verantwoordt, by menschen van dien stempel, alles. Op een Meisje, dat Geld bezit, verlieft men spoedig, al kent men haar anders naauwlyks. Zo dra men het zeggen, zy is ryk, ze heeft veel gelds, in de ooren hoort klinken, vat men terstond zodanig eene genegenheid voor haar op, als of zy van 't beste character ware. - Valt zodanig een Huwelyk, voor een enkelen keer, eens wel uit; 't is, gelyk men zegt, een witte Raven: meerendeels zyn ze van een slegt gevolg; en zo ging het ook in deezen.

Onze Jongeling trouwt met zyne uitgekoozen Egtgenoote; ryk in middelen; maar arm in alles, wat tot eene goede Huishoudster behoort. De Dienstboden, dit ras bemerkende, leggen 't 'er op toe, om haar, met zoetvleiende woorden, alles diets te maaken, waaruit zy voor zig zelven eenig voordeel kunnen trekken. Haar Man, een goed denkbeeld van zyne Vrouw als Huishoudster hebbende, is gerust, en leidt met haar een vrolyk leeven. Ook is hy, zig verbeeldende, dat 'er aan de Schatten, die hy behuwelykt heeft, geen doorkomen zy, gansch niet karig. Twee Telgen vergrooten hun geluk, ze zyn opgetoogen van vreugde!

Maar, helaas! dat geluk, en die vreugde, duurt niet langer dan drie jaaren. Hun geld versmelt in de Huishouding. Men verkoopt onder de hand Rentebrieven, en de inkomsten verminderen. Eerlang is men, wil men zyne gewoone leevenswyze aanhouden, (dat buiten tegenspraak is; want te verminderen is, naar hun oordeel, het werk van gemeene Lieden, maar niet van Menschen van fatsoen,) geperst om schulden te maaken; en deeze schulden worden van dag tot dag grooter. Nu vertoont zig een haatlyk vooruitzigt! En, zie daar, - nu begint de tweespalt tusschen Man en Vrouw; en de oneensgezindheid neemt trapswyze toe, naarmaate dat de Geldschulden vermeerderen.

Weg! Weg zyn nu alle die schynvermaaklykheden!

[p. 221]

Thans hoort men, in dat voorheen zo vrolyk Huisgezin, niets anders dan morren, bits verwyten, schelden, vloeken, raazen en tieren. De Kinderen wassen op als Woud-Ezels. De Dienstboden, welken, door hunne verkwisting, mede hun best gedaan hebben, om hunnen Heer en Vrouw door hun geld te brengen, ziende dat ze nu geen buitengewoone voordeelen meer te verwagten hebben, willen niet langer in deezen dienst blyven. 'Er komen andere Dienstboden; doch eene soort erger dan de voorigen; des ze wel dra weggejaagd worden. Men krygt weder anderen, en wel zulken, die goed zouden zyn, als zy behoorlyk bestierd werden; maar die nu, door het slegte voorbeeld van het Huisgezin, van kwaad tot erger voortslaan. - En waartoe hier over breeder uitgeweid? Laat het genoeg zyn nog naar te zeggen, dat Dives en zyne Egtgenoote elkander geheel vyandig worden, en ten laatste tot eene volstrekte scheiding besluiten; na eenigen tyd ondervonden te hebben, dat zy, zo lang ze dit wilden verhoeden, om zig geen openbaare schande op den hals te haalen, elkanderen tot eene bittere plaag verstrekten.

Wat is nu de oorzaak van dit onheil van Dives en zyns gelyken, waar van de voorbeelden niet zelden aan te treffen zyn? Wat anders dan enkele Geldzugt? Had deeze Jongeling het andere Meisje gekoozen, was hy daarmede in den Egt getreeden, hy zou gelukkig geweest zyn. Zy zou, schoon geen rykdom bezittende, door haare Huishoudkunde het zo ver gebragt hebben, dat zy, in plaats van te kort te komen, veel eer 's jaarlyks geld opgeleid zou hebben; haar verstand zou het Huisgezin geregeld gehouden hebben; en haar aanminnig character zou eene bronwel van bestendige vreugde geweest zyn.

Mogt dit aan ongetrouwde Lieden, van wat jaaren of rang ook, op nieuw ter lesse verstrekken, om nooit een Huwelyk uit Geldgierigheid aan te gaan. Huwt niet, dan in de vreeze des Heeren, in wiens oogen de Geldgierigheid gelyk staat met den Afgodendienst. Doet het nimmer, zonder eene hartlyke liefde tot het voorwerp, waarmede gy u in den Egt wilt verbinden. Het Huwelyk, zal 't gelukkig zyn, moet een egt werk der Liefde weezen; het moet met Liefde begonnen; het moet met Liefde in stand gehouden worden; en men behoort ter wederzyde te bedoelen, elkander gestadig, door onderlinge minzaamheid, met eene bestendige Liefde lief te hebben.

a.