Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1781

[p. 598]

Beknopte Beschryving der zeventien Nederlandsche Provincien. Door J. Dibbetz Westerwout. Te Nymegen, by J.v. Campen, 1781. Behalven het Voorwerk, 500 bladz. in gr. octavo.

Volgens den breedvoeriger Tytel strekt deeze beknopte beschryving der XVII Nederlandsche Provincien, ‘om aan te toonen; den Oorsprong en Opkomst deezer Landen, mitsgaders de Geaartheid, Zeden, Godsdienst, Huwelyken en Begravenissen dier Oude Volken; de Invoering van het Christendom; de Ligging, Grootte en Grenzen der Nederlanden in 't gemeen en van ieder Provincie met derzelver Verdeeling in 't byzonder. Voorts behelst dezelve het merkwaardigste van ieder Provincie, met de voornaamste Steden en Dorpen; neveus den Staat der Regeeringe, zo Politicq als Kerkelyk; als mede de Lysten der Graavelyke en Stadhouderlyke Reggeringen. Wyders nog eene korte schets van 't Landschap Drenthe en van de Buitenlandsche Colonien der Oost- en Westindische Maatschappyen, de Handwerken, nevens de Groote en Kleine Visscheryen, gevolgt van den Buitenlandschen Koophandel der Nederlanderen op alle de Gewesten der Waereld.’ - De Heer Westerwout heeft zig, met zulk een wyduitgestrekt Plan in een kort bestek te brengen, niet voorgesteld, lieden van kundigheid zyn Werk aan te bieden; voor dezulken is het juist niet geschikt; maar hy bedoelt, met deezen zynen arbeid in 't licht te brengen, nuttig te zyn aan een algemeener slag van Leezers. Zyn oogmerk is, gelyk hy in zyn Voorreden meldt, hier door nuttig te zyn ‘aan de Nederlandsche Jeugd, om dezelve aan te sporen tot verkryging van deeze nuttige kundigheden raakende het Vaderland; als mede om dit Werk te doen dienen voor zulken, die geen vast fondament gelegt hebben, of voor anderen, die geen gedult bezitten, om groote Werken van dien aard te leezen, of ook voor die, welke geene tyd of geene gelegenheid hebben, om zich te oefenen; en laatstlyk is zulks, (zegt hy,) ook ingericht, om het voor Minvermogende verkrygbaar te maken, en het zelve te doen strekken, tot een Handleiding in de Beschryving der Nederlanden.’ - Wanneer men 's Mans arbeid naar dit zyn bedoelde beoordeelt, mag men wel zeggen, dat deeze beknopte beschryving in haare soort,

[p. 599]

naar dat oogmerk, wel uitgevoerd is; als behelzende een algemeen oppervlakkig verslag van de bovengemelde byzonderheden; dat den zodanigen, voor wien 't bovenal geschikt is, voldoen kan, terwyl het denzulken, wier leergierigheid daar door opgewekt mogte worden, ter verdere handleidinge kan dienen, om uitvoeriger berinten te gereeder na te gaan. De Schryver mag des, in zyne Aanspraak aan de Vaderlandsche Jeugd, tot welker dienst hy zyn Werk inzonderheid geschikt heeft, ten laatste met regt zeggen:

Hier is een Schat vergaêrd uit zeer veel groote Boeken,

Die ieder niet bezit, en dus mist 't eenlof 't aêr,

Waarnaar men vaak vergeess veel dagen lang gaat zoeken.

Met d'opslag van een oog vind gy 't hier kort en klaar;

En word uw lust hier in niet meer genoeg voldaan,

Wil met den Schryver dan tot breeder werken gaan.