Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1781

[p. 586]

Proeve over de Ziekten der Europeërs, in heete Gewesten; en de middelen tot voorkoming van haare doodelyke gevolgen, Waar achter gevoegd is een Aanhangzel, behelzende eene Verhandeling over tusschenpoozende Koortzen; eenvoudig en gemaklyk middel, om het Zeewater zoet te maaken; en hulpmiddel tegen gebrek aan Eetwaaren op Zee. Door J. Lind, Geneesheer van het Koninglyk Hospitaal te Haslar, by Portsmouth, enz. Te Amsterdam, by M. de Bruin, 1781. In groot octavo 252 bladz.

Onder de menigte van Geneeskundige Schriften, welke dagelyks uitkomen, worden 'er weinige gevonden, die met zo veel beleezenheid en oordeel geschreeven, en welkers Inhoud zo algemeen nuttig is, als de Verhandeling, welke wy thans onzen Leezer bekend maaken, en die de Heer lind, onder den naam van Proeve over de Ziekten der Europeërs, in heete Gewesten, enz. heeft uitgegeeven.

Deeze Bladen, zegt de beroemde Schryver, worden het algemeen aangebooden, als een Vervolg op het geen ik reeds in 't licht gegeeven hebbe, over de kragtdaadigste middelen, ter bewaaring van het leeven der Zeelieden, en der zulken, die zig na verre afgelegen Landen begeeven; of liever als een besluit uit alle de overweegingen, die ik te vooren over dit gewigtig onderwerp hebbe voorgedraagen. In de bovengenoemde Verhandeling, waarvan ons de Heer paulus de wind eene zeer nette vertaaling bezorgd heeft, en welke reeds in 't jaar 1764, voor de derde maal, gedrukt is, bepaalde zig de Heer lind, voornamentlyk, tot de behoudenisse van menschen, binnen den engen omtrek van een Schip beslooten, en deelde ons daaromtrent eene menigte nuttige en heilzaame raadgeevingen mede. In de Verhandeling, die wy thans voor ons hebben, gaat de Schryver verder, en beschryft ons niet alleen, op eene meesterlyke wyze, de byzondere Ziekten, welke, uit hoofde van de luchtsgesteldheid, ligging, enz. aan byzondere gewesten des aardbodems eigen zyn, en waaraan dus de Vreemdelingen zyn blootgesteld; maar hy geeft ook de beste raadgeevingen en hulpmiddelen aan de hand, om zig daarentegen in veiligheid te stellen.

De Verhandeling zelve is in drie Boeken verdeeld, welke wederom in byzondere Hoofdstukken en Afdeelingen

[p. 587]

gesplitst zyn. Na dat de Autheur eenige bepaalingen van de byzondere soorten van Koortsen, gemaakt heeft, gaat hy, in het eerste Hoofdstuk, over tot die Ziekten, welke byzonder aan Europa en America eigen zyn. In het tweede Hoofdstuk, handelt hy over de lugtsgesteldheid van de byzondere landstreeken in Africa, en de Ziekten, welke daaruit ontstaan. In het derde Hoofdstuk geeft de Autheur eene beschryving van de Ziekten, die onder de byzondere luchtstreeken van Oost Indien heerschen. Het vierde Hoofdstuk handelt over de Ziekten in de West-Indien, en derzelver byzondere provincien. - Het tweede Boek bevat Raadgeevingen, ter bewaaring der Europeërs, welke in heete luchtstreeken hun verblyf houden, en wel in de eerste plaats voor zulken der Europeërs, welke naby de Zee woonen; en in de tweede plaats voor zulken der Europeërs, welke landwaards in woonen. - In het derde Boek komen raadgeevingen voor aan de Europeërs, in gevallen van Ziekte in heete Gewesten. Dit derde Boek is wederom in twee Hoofdstukken afgedeeld. In het eerste zyn onderrichtingen tot het geneezen der Ziekten, waaraan de Europeërs, in heete luchtstreeken, onderheevig zyn; en hier loopt de Autheur alle de byzondere Ziekten door, en geeft de beste en eenvoudigste geneeswyzen aan de hand. Het tweede Hoofdstuk behelst raadgeevingen aan de Europeërs, op de t'huis reize, wanneer hunne lichaamsgestellen in vreemde gewesten verzwakt zyn. - Agter het Werk zelve is nog een Aanhangzel geplaatst: behelzende eene Verhandeling over de tusschenpoozende Koortzen. Vervolgens geeft de Schryver een middel aan de hand, om het Zeewater zoet te maaken; en eindelyk worden 'er hulpmiddelen medegedeeld, tegen gebrek aan Eetwaaren op Zee. - Wie toch zoude niet wenschen alle deeze zo gewigtige onderwerpen door eenen man behandeld te zien, die niet alleen in de gelegenheid is, de beste waarneemingen hieromtrent mede te deelen: maar die ook reeds de doorslaandste bewyzen gegeeven heeft, dat hy alle die Bekwaamheden bezit, die tot een goed Waarneemer, en uitmuntend Schryver, vereischt worden. - Alles wat de Autheur, omtrent de oorzaaken, verschynzelen, kenmerken, en geneeswyze der byzondere, aan ieder Landstreek eigene, Ziekten zegt, is zo oordeelkundig, en zo eenvoudig van de natuur zelve ontleend, dat wy gaarne willen bekennen, deeze Verhandeling niet, zonder weezentlyk nut, geleezen te hebben. Een enkel voorbeeld, van 's mans natuurlyken schryftrant,

[p. 588]

mag genoeg zyn om ons gezegde te staaven. Na dat hy, door de kragtigste bewyzen, de nuttigheid van den Koortsbast, in de tusschenpoozende Koortzen aangetoond, en de vooroordeelen van zommige Geneesheeren, tegens dit heilzaam geneesmiddel, tegen gegaan heeft, beroept hy zig op de waarneemingen, die men in het jaar 1765, en de twee volgende jaaren, toen 'er byna door geheel Engeland afneemende en tusschenpoozende Koortzen heerschten, gedaan heeft. ‘Wanneer, zegt hy, bladz. 280, de tusschenpoozende Koortsen onmiddelyk na den eersten of tweeden aanval, door de Koortsbast gestuit werd, gelyk in myn eigen geval, en van twee honderd myner Lyders; dan volgde 'er noch geelzugt, noch waterzugt op; daarentegen, wanneer dezelve niet kon toegediend worden, uit hoofde van de onvolmaakte afneemingen der Koorts, of wanneer de Lyder verzuimd hadde het middel in te neemen; dan waren of waterzugt, of geelzugt, of bestendige Hoofdpyn, de zekere gevolgen; en de hevigheid deezer ongemakken was evenredig aan de meerdere of mindere aanvallen der Koorts, die vooraf gegaan waren, of na dat de Koorts lang aangehouden had. By ieder verheffing der Koorts werden de waterzugtige gezwellen zigtbaar grooter, en de kleur der huid geelder.’ - De Vertaaling van dit Werk is zeer wel uitgevoerd.