Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1781

Volledige Verhandeling over het Heet- en Koud-vuur. Benevens de Beschryving van eene nieuwe manier van Afzetting der Leden, door Silvester o'Halloran, Heelmeester te Limerik. Uit het Engelsch vertaald, door Jan Bernard Sandifort, Stads-Medicinoe-Doctor in 's Gravenhage, en Lid van verscheide Geleerde Genootschappen. In 's Hage, by H.C. Gutteling, 1781. Behalven het Voorwerk, 303 bladz. in gr. 8vo.

Het Heet- en Koud-vuur mag, met regt, onder die Heelkundige Gebreken geteld worden, welke niet zelden met gevaarlyke omstandigheden vergezeld zyn; en met welker nadere beschouwing zig diensvolgens de Genees- en

[p. 438]

Heelkundigen, van vroegere en laatere tyden, hebben bezig gehouden. Men is, in 't algemeen, van gevoelen geweest, dat het vuur voortkwam uit eene al te hevige ontsteeking in een of ander deel van het Lichaam, en dus als een gevolg eener voorafgaande ontsteeking moest aangemerkt worden.

Dit algemeen aangenomen gevoelen zoekt de Heer o'Halloran in deeze zyne verhandeling te bestryden, en uit de natuur der zaake, zo wel, als door de ondervinding, aan te toonen, dat de oorzaak van het vuur doorgaans en voornamentlyk gelegen is in het bloed en andere vogten van het menschelyk Lichaam, en bygevolg, dat dit ongemak, 't welk schynt te zyn een kwaal op zigzelven, slegts is een toeval van die algemeene ongesteldheid, met welke het geheele gestel is aangedaan.

De wyze, op welke de Schryver dit onderwerp behandelt, en het juiste oordeel, 't welk daarin doorstraalt, doen deeze Verhandeling, boven veele anderen, die wy over dit Stuk geleezen hebben, uitmunten. De Verhandeling zelve is in negentien Hoofdstukken afgedeeld. Door dat de Schryver, in de Inleiding, eene korte Schets heeft gegeeven van de gevoelens, welke, door alle tyden heen, omtrent dit ongemak, hebben plaats gehad; zo handelt hy, in het eerste Hoofdstuk, over het Vuur in het algemeen, en van deszelfs onderscheiden Soorten. In het tweede, van het Heet- en Koud-vuur, voortkoomende van eene algemeene kwaadsappigheid, of van eenen kwaaden staat, zoo van de vaste als zagte deelen. In het derde, van de Esthiomene, zynde het eerste soort, of de hoogste trap van bederf in de vaste deelen en vogten. In het vierde, van het Koud-vuur, of het tweede soort van versterving, uit eene algemeene kwaade gesteldheid. In het vyfde, van het Heet-vuur, eigentlyk zoo genoemd; of van het derde soort van versterving, uit eene algemeene oorzaak. In het zesde, van het Gemis, van de balsemagtige en tot voeding geschikte hoedanigheid van het Bloed en de andere vogten; de bron van alle tot hier toe beschreeven soorten van versterving. In het zevende, van het Vuur, het welk door eene ontsteeking van het bloed word geboren. In het agtste van een soort van vuur dat op het aderlaaten volgt. In het negende, van die versterving, welke door eene kankeragtige gesteldheid van het Lichaam ontstaat. In het tiende, van de ongemakken der Beenderen, welke het afzetten vorderen. In het elfde, van het vuur,

[p. 439]

door uitwendige ootzaaken verwekt, enz. In het twaalfde, van de wonden der groote Bloedvaten, welke de afzetting vorderen. In het dertiende, van het vuur, op geschote wonden volgende. In het veertiende, over de vraag; ‘is het in andere uitwendige ongemakken, welke de afzetting vorderen, beter, dat men deeze Operatie terstond verrigt, of dat men dezelve uitstelt?’ In het vyftiende, het begin en den voortgang van de afzetting met een lap. Het zestiende bevat een verhaal, van de onderscheiden proeven, door den Schryver genomen, om de nieuwe, door hem uitgevonde manier van afzetting, op een' zekeren voet te brengen. In het zeventiende, van de manier, om deeze nieuwe operatie te verrigten aan een Been, enz. In het agttiende, van de manier, op welke men deeze nieuwe operatie moet verrigten aan de Dye, den Arm en Voorarm. In het negentiende Hoofdstuk, eindelyk, van de voordeelen, welke deeze manier heeft, boven die, welke tegenwoordig in gebruik is. - Alle deeze byzondere Leerstukken worden op eene zeer duidelyke en bondige wyze onderzogt, en met Waarneemingen opgehelderd. - In het bygevoegde Aanhangzel geeft de Schryver een kort verhaal van den toestand der Geneeskunde, in voorgaande Eeuwen, en teffens voorslagen, om de Heelkunde in Ierland op een beter voet te brengen; voorslagen, die wy wenschten dat ook onder ons mogten ingang vinden.

De Geleerde Heer Saadifort heeft zig, door de Vertaaling van deeze Verhandeling, op nieuws, wegens de verbetering der Heelkunde in ons Land, verdiend gemaakt; en wy oordeelen het onnoodig onzen Leezeren te verzekeren dat de Vertaaling zeer nauwkeurig is.