Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1781

Geschenk voor de Jeugd. Eerste Stukje. Te Amsterdam, by J. Allart, 1781. Behalven het Voorwerk, 108 bladz. in octavo.

In de Voorreden, voor dit Stukje geplaetst, geven ons de Eerwaerde Martinet en van den Berg te kennen, dat zy zich enigzins bepaeld hebben, om van tyd tot tyd iets ten nutte der Jeugd op te stellen, hunne opstellen stukswyze af te geven, en dus ene leerzame verzameling van verschillende stoffen voor de Jeugd gemeen te maken. De inhoud, zeggen ze, ‘zal in het algemeen bestaan, in allerlei soort van opstellen, die ons nuttig voor kinderen voorkomen: gedichten, fabelen, vertelsels, samenspraken, kleine samenstellen van kunsten en wetenschappen, zoo veel wij kunnen, geschikt naar hunne vatbaarheid, en alles wat ons verder tot ons oogmerk toeleidelijk schijnt.’ Hunne Eerwaerdens betuigen tevens, dat het hun niet onaengenaem zal wezen, wanneer 'er daer toe bekwame Schryvers mogten zyn, die derzelver arbeid met den hunnen wilden verenigen. - Een en ander blyk der geschiktheid dezer geachte Mannen, tot het uitvoeren ener taek van die natuur, laet ons niet toe te twyfelen, of ze zullen 'er gelukkig in slagen; en de uitvoering van dit eerste Stukje is zeer wel geschikt, om een ieder in deze gunstige gedachte te bevestigen.

Het bestaet uit ene verzameling der Zedelossen, in Salomons Spreuken voorgedragen, die, in ene regelmatige orde, onder zekere hoofden gebragt, der Jeugd, by manier van een gemeenzaem gesprek, ingeboezemd worden. In de eerste plaets komt de nuttigheid van het onderwys voor de Jeugd in 't algemeen in aenmerking; daer op vorderen de plichten jegens God en jegens de Ouders ene bepaelder opmerking; de volgende gesprekken gaen over Deugden en Gebreken; Rykdom en Armoede; spreken en zwygen in de verkeering; achterklap, laster, vleiery en vriendschap; goed en kwaed gezelschap; twisten, bevredigen, nydig zyn en verachten; geveinsdheid, oprechtheid, behulpzaemheid en vyan-

[p. 337]

den wel doen; onderdanigheid, zorg voor armen, weduwen en weezen; en ten laetste over de vergelding in en na dit leven. De manier van onderhoud is steeds op zodanig ene wyze geschikt, dat op ieder antwoord het een of ander voorschrift uit Salomo's Spreukenboek gepastlyk slae. Een kort voorbeeld, uit den aenvang genomen, zal genoeg zyn, om den Lezer een klaer denkbeeld van deze inrichting te geven.

‘Vraag. Waaruit zal men van een Kind, ten goede of ten kwaade, oordeelen?

Antwoord. De Menschen zullen altyd van my oordeelen, naar dat myn gedrag goed of kwaad is. Spr. XX. 11. Een jongen zal ook door zyne handelingen zich bekend maaken, of zyn werk zuiver, en of het regt zal weezen.

V. Welk middel zal dan best dienen, om u te leeren uw gedrag wel te schikken?

A. Eén der beste middelen, tot het wel leeren schikken van myn gedrag, is de onderrigting van anderen. XXII. 6. Leert den jongen de eerste beginselen, naar den eisch zynes wegs.

V. Wanneer komt de onderrigting van anderen zeer te pas?

A. Als men jong is, komt de onderrigting van anderen zeer te pas, om dat het gemoed, als dan, best geschikt is, tot het ontvangen en behouden van indrukken. XXII. 6. Als hy (de jongen naamelyk) ook oud geworden zal zyn, zal hy daarvan niet afwyken.

V. Acht gy dan het Onderwys van anderen zo hoog?

A. Ik heb 'er het hoogste belang in. XIX. 2. Ook is de ziel zonder weetenschap niet goed?

V. Maar men zou lang kunnen leeven, en dus het Onderwys van anderen tot den volwassen staat of tot den ouderdom uitstellen?

A. Wie kan ons van een lang leven verzekeren? Vroege Wysheid doet nimmer nadeel. XXVII. 1. Beroemt U niet over den dag van morgen: want gy weet niet wat de dag zal baaren.