Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1781

[p. 239]

Zeemans Handboek, door J.F. Martinet, Predikant te Zutphen, &c. Te Amsterdam, by J. Allart, 1781. Behalven het Voorwerk, 274 bladz. in octavo.

By manier van Zamenspraaken, tusschen eenen ouden, ervaren en wyzen Matroos, en eenen Jongen, die een braaf en bekwaam Zeeman worden wil, ontvouwt hier de Eerwaarde Martinet de Zeemanspligten, met inmenginge van zodanige kundigheden, die strekken om jonge Lieden tot de Zeevaart aan te moedigen, en hen te leeren, wat zy op te merken hebben. Zyn Eerwaarde behandelt dit Stuk op eene zo leerzaame en tevens aanvallige wyze, dat men een vry goeden grond hebbe, om te verwagten, dat het by Zeelieden van een nuttigen invloed zal zyn. De eerste zamenspraak gaat over de onderscheidene beroepen, en de verschillende neigingen der menschen tot het een of ander beroep, en dus ook tot de Zeevaart, die by veelen te onregt in minagting is. Op dit Gesprek, dienende grootlyks om den jongen Matroos te noopen tot volstandigheid in zyne keuze, naar zyne neiging, volgt eene verdere aanmoediging, door een onderhoud over de nuttigheid der Zeevaart, wel byzonder met betrekking tot ons Vaderland, welks verval met dat van de Scheepvaart onafscheidelyk verbonden is. Hier aan verknogt zig eene Zamenspraak over de Zee; in welke de algemeene waarneemingen, die de Natuurkundige beschouwing der Zee aan de hand geeft, op eene bevatbaare wyze beknoptlyk ontvouwd worden. Na deeze voorafgaande aanmerkingen met betrekking tot de Zeevaart, loopt het onderhoud bepaald over de pligten, die een Zeeman te betragten heeft; welken, onder 't bybrengen van deeze en geene gepaste voorbeelden uit 's Lands Geschiedenissen, voorgedraagen en aangedrongen worden. De oude Matroos leert den Jongeling, hoe hy zig byzonderlyk jegens den Kapitein te gedraagen hebbe; waarschuwt hem tegens deeze en geene ondeugden, welken omtrent het Scheepsleeven bovenal in aanmerking komen; geeft hem eenige lessen nopens zyn gedrag in 't algemeen; spreekt voorts wel inzonderheid over de pligten, die hy jegens zyne Medgezellen aan boord in agt behoort te neemen; het gedrag dat hy in vreemde Landen moet houden; de wyze op welke hy zig te gedraagen heeft, als hy, ten einde zyner Reize, weder in het

[p. 240]

Vaderland te rug gekeerd is; en laatstlyk over den Scheeps-Godsdienst. Het laatste onderwerp geeft aanleiding tot het mededeelen van zes Scheepsgebeden, onlangs opgesteld; die by uitstek wel ingerigt zyn; en verdienen dat ze ten algemeenen gebruike in den Zeedienst geschikt worden. By dit komt wyders nog een Brief van den ouden Matroos, die, onverwagt in Zee moetende steeken, geen gelegenheid heeft om den Jongeling nader te onderhouden. Dit doet hem zyne gegeeven onderrigtingen, in een kort bestek, byeen trekken, met aanbeveelinge van 'er zyn gedrag bestendig naar te regelen; laatende hem tevens met deezen Brief nog eenige Scheepsliederen toekomen; welken door onze Vaderlandsche Dichters, de Heeren pater, van alphen, asschenberg, roullaud, en anderen, ten dien einde, in een zeer goeden smaak gedicht zyn. In de behandeling en uitvoering van 't een en 't ander is het character en de algemeene vatbaarheid der Zeevaarenden, zonder egter in 't laage te vallen, zo wel waargenomen, dat het den eenigzins geschikten Vaarendsgezel tot eene herhaalde leezing uitlokke, en verder aanspoore, om 'er alleszins een goed gebruik van te maaken.