Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1781

Redenvoering aan myne Landgenooten. Te Dordrecht, by H. de Haas, 1781. In gr. octavo, 81 bladz.

‘Mijn weezenlijk oogmerk, waerdste Landgenooten,’ (dus verklaart de Redenaar zyn inzigt by het voordraagen deezer Redenvoeringe,) ‘is, uwe ontstelde gemoederen tot bedaaren te brengen, en uit allerlei bekommerlijke gedagten te rug te roepen, tot die effenbaare geestgesteldheid, die ons bekwaam zal maaken, om de tegenwoordige gebeurtenissen in haar eigen waar licht te plaatzen, van alle haare gunstige en ongunstige zijden te beschouwen, en zoo te beoordeelen, dat wij, op het einde van onze overdenkingen, met zeer veel overtuiginge zien moogen, dat wij genoegzaame gronden hebben, om ons onder de rampen des Oorlogs gerust te stellen, en van onze rechtvaardige wapenen wat goeds, en misschien wat groots, te verwagten.’ - Hier toe schetst hy ons, by den aanvang, de onheilen, die ons Vaderland van tyd tot tyd door de Engelschen berokkend zyn, bepaalende zig, om niet te breed uit te weiden over bekende zaaken, tot het voorgevallen, onder de regeering van Koning Karel den II, van Engeland. Vervolgens brengt hy ons onder het oog, dat de Rede, waarom de Engelsche Natie en haare Vorsten ons doorgaans zo veel kwaads bestookt hebben, te zoeken is, in den hoogmoed, het Volkscharacter, dat den Engelschen afgunst inboezemt tegen den Nederlander. Hierop verledigt hy zig, om eenige zwaarigheden, welken men van onze zyde maaken kan tegen een oorlog met Engeland, uit den weg te ruimen. Als daar is, de bedenkelykheid over het weigeren van den bedongen en geëischten onderstand; - de vrees, dat wy tegen zo gedugten vyand als Groot-Brittanje niet opgewassen zyn; - en het bezef dat de Staat, nu alle verbindtenissen

[p. 238]

met Engeland vernietigd zyn, een Bondgenoot verlooren heeft, die ons in ongelegenheden aanmerkelyke diensten kan bewyzen. Tusschen beiden komt ook in, de vraag, ‘of het echter niet veel beter geweest ware, indien ons Gemeenebest buiten een openbaaren Oorlog met een machtigen Nabuur en Bondgenoot hadt kunnen blijven?’ Zekerlyk ja, zegt de Redenaar; dan de zwaarigheid is hier, of wy met mogelykheid, zo als de zaaken tegenwoordig geschapen staan, ‘buiten den eenen of anderen Oorlog blijven kunnen, langer, dan het der Engelsche kroone behaagt?’ en zo niet, ‘of ons dan van twee kwaaden niet waarlijk het ligtste te beurt gevallen zij?’ het welk den Redenaar niet moeilyk valt te bewyzen. - By de oplossing der genoemde zwaarigheden, voegt de Redenaar wyders nog eene overweeging der gronden van hoop, die ons nog overschieten op een gelukkigen Vrede; welken hy toont dat te vinden zyn, - in den inwendig welgestelden staat der Nederlanden; - in de geringheid van één éénigen, reeds verzwakten en zeer gemaklyken vyand; - in de regtvaardigheid onzer wapenen; - in den krygsmoed van onzen Landaart; - in de verbintenisse met de Noordsche Mogenheden; - en eindelyk in een veelbeloovend Bondgenootschap met het Nieuw Gemeenebest van Noord-Amerika. - Voorts besluit de Redenaar zyne Aanspraak aan zyne Landsgenooten, met hen op te wekken tot een gedrag, het welk, in de tegenwoordige gesteldheid van zaaken, de heilzaamste gevolgen hebben moet; zig tot verschillende standen rigtende, geeft hy aan ieder zodanige lessen, die tot dezelven betrekkelyk zyn, en welker inagtneeming daadlyk geschikt is, om den Lande heilzaam te weezen.

Het geheele beloop der Redenvoering beantwoordt zeer wel aan 't oogmerk; en, schoon deeze en geene gronden van opbeuring al eens wat in een sterk licht gesteld mogten zyn, men zal ze egter over 't geheel niet verwerpelyk vinden. Neêrlands toestand is zekerlyk niet als hooploos te beschouwen; maar zodanig, dat het ieder in zynen staat moet noopen, om, met een vertrouwend vooruitzigt op de Godlyke hulp, onze regtvaardige zaak te helpen handhaaven; altoos gedagtig dat Nederland, in vroegere dagen, wel blootgesteld is geweest aan treffender oorlogsrampen, en zig nogtans op eene luisterryke wyze hersteld heeft.