Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1781

De Huis-Uitlegger des Nieuwen Testaments. Door Ph. Doddrige, Dr. en Pr. der H. Godgel. te Northampton. Uit het Engelsch in 't Neerlandsch overgezet. Vysde Deel. Tweede Stuk. Te Amsteldam, by P. Meijer, 1780. Behalven den opgegeven Inhoud, 293 bladz.

Twee Brieven van Apostel Paulus, één aen die van Epheze, en één aen die van Philippus, worden in dit Stuk opgehelderd; en de Eerwaerde Doddridge levert ons, gelyk gemeenlyk in 't beloop van dit Werk, ook hier verscheiden leerzame verklaringen, die geschikt zyn, om aen duistere plaetzen licht by te zetten. Genoeg zy het voor

[p. 214]

tegenwoordig ene korte proeve hier van mede te deelen, door het bybrengen zyner ophelderinge van Eph. V. 32, aeze verborgenheid is groot, doch ik zegge [dit, ziende] op Christus en op de Gemeente; dit voorstel, dat aen verschillende uitleggingen onderworpen is, verklaert zyn Eerwaerde, in zamenhang met vers 30 en 31, op deze wyze. - De Apostel den plicht der Mannen, om hunne Vrouwen lief te hebben, aendringende, door het voorbeeld der liefde van Jezus Christus, vervolgt zyne voorstelling van 's Heillands liefde, vers 30, 31 en 32, indezervoege.

‘Want het is een allerzekerste, zoo wel als een heuchechelyke waerheit, dat Hy haer in dit oogpunt beschouwt, en dat wy by Hem geacht zyn als Leden van zyn lichaem, met Hem vereenigd door éénen Geest, en daerom aengemerkt even als Eva, toen zy pas uit Adams zyde genomen was^(*), als een deel uitmakende van zyn vleesch en van zyne beenderen; welke Hy daerom niet meer zal gehengen, dat van Hem gescheiden worden, als iemand dulden zou, dat hy een levendig of gaes deel van zyn lichaem verloor.

Overeenkomstig hier meê nu^(†) is het ontwyselbaer billyk, dat alle andere banden voor dezen moeten onderdoen. Dus zal, volgens 't geen daer volgt^(§), “Een man zynen Vader en Moeder verlaten, en onscheidbaer vereenigd worden met zyne vrouw, en zy, schoon oirspronglyk en natuurlyk, twee persoonen, zullen voor het toekomende één vleesch zyn, en aengemerkt worden als één Persoon, en, als 't ware, één ziel in twee lichaemen.”

Dit is waerlyk een groote verborgenheit^(*), die lang

(*) ‘Genesis II. 23.’

(†) ‘Overeenkomstig hier meê. Dit is de juiste kracht der spreekwyze αντ⇔ τοῦτου, die ook vertaeld kan worden (aen den anderen kant,) dat is, de zaek in een ander doch daermeê strookend oogpunt beschouwende.’

(§) ‘Genesis II. 24.’

(*) ‘Dit is eene groote verborgenheit. Dr. whitby denkt, dat dit ziet op eene overlevering onder de Joden, dat het Huwelyk van Adam met Eva een voorbeduidsel was van de vereeniging tusschen den messiah en de Kerk; en 'er zyn verscheidene aenmerklyke plaetsen van dat soort te berde gebragt. - Bisschop burnet verklaert deze Uitdrukking, als of ze betekenen moest, dat dit een geheimzinnig bewys was van het voornaeme stuk, 't welk de Apostel bedoelde te bewyzen, te weten, de vereeniging der Joden en Heidenen in ééne Kerk, naardien christus, met beiden gehuwd zynde, anders schynen zou in eenen staet van veelwyvery te zyn. (Zie burnet on the Articles, pag. 264.) Maer dit denkbeeld is ver gezocht, en de Verklaring, in de Omschryving gegeven, zoo eenvoudig en klaer, dat men zich moet verwonderen, dat 'er over een zoo duidelyk onderwerp zoo veel zwarigheit gemaekt wordt. De verborgenheit was zekerlyk deze, dat de eeuwige zoon van god, het verbasterd geslacht der menschen in vereeniging met zich zelven aennemende, hen lief gehad heeft, met eene genegenheit, sterker dan die, welke onder de tederste der menschlyke verbindtenissen gevonden wordt. Deze verhevene Leer was lang verborgen geweest, en kan ook nog niet ten volle begrepen worden; zy mogt dus met het grootste recht een verborgenheit genoemd worden, in elken zin, dien dit woord hebben kan.’

[p. 215]

onbekend was, en nu, nu dezelve eenigermate is ontdekt, een stoffe is van veel verwondering; maer gy zult ligt begrypen, dat ik, wanneer ik dus spreeke, niet doele op de vereeniging van Man en Vrouw, maer van die van christus en de Kerke; want dat de zoon van god zich vereenigt met eene Maetschappy van Stervelingen, en deeze aenmerkt als een deel uitmakende van zichzelven, uit hoofde der naeuwe betrekking, waerin zy met Hem vereenigd zyn in eene gemeenschap van Geest en van belang, .... dit kan nooit genoeg bewonderd worden.’