Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1780

Waarneeming wegens de uitwerking der halvebaden in de ylhoofdigheid.
Door Martin, Heelmeester te Portieux in Provence.

(Journal de Medecine, Aout 1780.)

Antoine Fauque, een Landman van Lisse, in het Graafschap Venaissin, wierd, door deeze Stad reizende, van een peripneumonia vera, aangevallen. Ik wierd in tyds geroepen, om eene aderlaating op den arm te doen, welke, uit hoofde van de opgezette en harde pols, de benauwde ademhaaling en pyn, nog dien zelfden dag tot driemaalen herhaald wierd.

De uitwaasseming, welke zig tegens den avond om-

[p. 601]

trent zeven uuren instelde, scheen my de verdere aderlaatinge te verbieden; ik raadde ten dien einde den Lyder een afkookzel van de Flores Tussilaginis, de Flores papav. rh. en de Herba Boraginis te drinken, en beval, indien het Hembd door zweeten mogte nat geworden zyn, een droog Hembd aan te trekken.

Den volgenden morgen, zynde de tweede dag van de ziekte, zweette de Lyder sterk, en gaf fluimen op, die met bloed vermengd waren; deeze expectoratie oordeelde ik door geschikte middelen te moeten bevorderen, terwyl ik overtuigd was, dat dit de kortste weg was, door de natuur verkoozen, om eene scheiding ten voordeele van den Lyder te bewerken.

Den derden dag, vond ik de Pols hard en schielyk, zo als in den beginne; het aangezigt was opgezet, de oogen rood, de tong een weinig geel, en de ademhaaling den geheelen dag zeer benauwd.

Ik liet een mixtur uit Sperma Ceti, Succus Boraginis, en Syrupus papav. rh. vervaardigen, waarvan de Lyder alle twee uuren een lepel vol warm gebruikte. Tegens den avond liet ik een Lavement zetten, 't welk hy tot den volgenden morgen by zig hield, en toen, met zwarte stoffen vermengd, loosde. Dien dag scheen hy vry wel, en de toevallen scheenen te verminderen; den vyfden dag was hy insgelyks redelyk wel; den zesden dag, klaagde hy over eene zwaarte in het Hoofd, 't welk ik vreesde een voorboode van eene Ylhoofdigheid te zyn, gemerkt de Lyder van een droog en heet gestel was; en het nog bovendien eene familieziekte by hem was.

Ik wierd in myne voorspelling niet bedroogen, reeds dien zelfden avond begon hy wartaal te spreeken.

Ik liet hem Zuurdeeg aan de voeten leggen, welke hy des nagts wederom weg wierp.

Ik oordeelde niet dienstig te zyn Spaansche Vliegenpleisters te laaten aanleggen, maar stelde alle moeite in 't werk den Lyder veel te laaten drinken van een water Tisane, waarin ik een weinig pynstillende deed; daarenboven liet ik hem een zervet, in koud water nat gemaakt, op het hoofd leggen, waarvan ik in zoortgelyke gevallen goede uitwerkingen gezien had: dog dit laatste wierp hy met kwaadheid, zo als het Zuurdeeg, van zig weg.

[p. 602]

Den zevenden dag wierd de ylhoofdigheid zo hevig, dat men hem in 't Bed moeste binden en gestadig op hem passen, tot dat hy den agtsten dag zyne banden brak, en met verwoedheid zyne oppassers aanviel.

Deeze droevige toestand duurde met dezelfde hevigheid tot den elfden dag. Het was onmogelyk om hem iets te doen drinken, nog hem in het Bed te houden. Hy weigerde volstrekt alles wat men hem geduurende deeze vier dagen aanbood, en het was met groote moeite, te, dat men hem in deezen gantschen tusschentyd, drie à vier lepels Bouillon in kreeg.

Ik vond de Pols hard, en schielyk, de oogen verwilderd, en den onderbuik een weinig gespannen. Ik verbeeldde my, dat eene verslapping, van de zo sterk gespannen vezelen van het Harssengestel, veel verzagting in den toestand des Lyders zoude aanbrengen: ingevolge van dien liet ik hem in een warm Half-Bad zetten, met water, genoeg om de dyen en beenen daarmede te wasschen. In dit Bad liet ik hem door twee sterke perzoonen, geduurende een uur, houden: ik gaf nauwkeurig acht op den toestand des Lyders, en op den polslag, en bemerkte wel haast dat het aangezicht langzaamerhand minder wild en opgezet, en de pols zagter en minder hard wierd.

Naa verloop van een uur, vroeg de Lyder om drinken, 't welk hy met eene ongelooflyke begeerigheid na zig nam. Ik liet hem na Bed brengen. Hy scheen als verweezen, tot dat hy my den volgenden morgen zeide, als door eene betoovering, uit eene andere Wereld gekomen te zyn.

De Lyder begon wederom fluimen op te geeven, (want geduurende de ylhoofdigheid had hy 'er geene geloosd,) deeze expectoratie geschiede met meer gemakkelykheid dan voorheen, en duurde tot den dertienden dag, als wanneer hy zig geheel verligt vondt op de Borst. Vervolgens wierd deeze verschrikkelyke ziekte door twee gepaste Voorschriften en een eenvoudig Lavement, met den zestienden dag volkomen overwonnen, en de Lyder keerde, zonder de minste ongesteldheid, na zyn Vaderland te rug.