Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1780

Inleiding tot de algemeene en byzondere Staatkunde van Europa, door M.E. Tozen, Justitie-Raad en Hoogleeraar op de Universiteit te Butzow. Tweede Deel. Van Grootbrittanje, Denemarken, Zweeden en Polen. Uit het Hoogduitsch vertaald. Te Utrecht, by B. Wild, 1780. In groot octavo 362 bladz.

Na het verslag van dit leerzaam uitgevoerde Werk, met de aankondiging van het eerste Deel gegeeven^(*), staat ons, nopens het beloop en de inrigting van dit tweede Deel niets byzonders te zeggen; dan alleenlyk, dat de geagte Hoogleeraar Tozen, in de Staatkundige beschryving van Groot-Brittanje, Denemarken, Zweeden en Poolen, op dezelfde wyze, en met de eigenste naauwkeurigheid te werk gaat, die hy, ten opzigte van Spanje, Portugal en Frankryk, aangewend heeft. Men vindt hier des eene wel bestudeerde beschouwing van de opgenoemde Ryken, met een oordeelkundig verslag van al het merkwaardige, dat geschikt is, om ons een geregeld denkbeeld van de gesteldheid dier Staaten te leeren vormen. Ieder deezer Koningryken levert ons een aantal van byzonderheden, die we den Leezer, tot een staal van 's Mans schryf-

(*) Zie boven bladz. 74-79.

[p. 554]

wyze, zouden kunnen mededeelen; doch om niet breed uit te weiden, zullen wy slegts het oog slaan, op eene byzonderheid, met welker voordragt wy vertrouwen, ten minsten nog al verscheiden onzer Leezeren, dienst te zullen doen: te weeten het beknopte en duidelyke berigt, dat ons de Hoogleeraar geeft van 't Parlement van Groot Brittanje.

Na aangemerkt te hebben, dat de Engelsche Regeeringsvorm haaren oorsprong van de Angelsaxen heeft, wier Rykstanden, op zekere tyden, hunne vergaderingen hielden, welken geschikt waren, om de Koninglyke Magt binnen de paalen der Wetten te houden; meldt de Hoogleeraar verder, dat de Koninglyke Magt in Schotland, op eene even dergelyke wyze, door den Adel bepaald was. Men had des in beide deeze Ryken, zo lang ze ieder afzonderlyk beheerscht werden, zodanig eene behoedende Vergadering, die den naam droeg van Parlement; een naam, in oude tyden, in Frankryk, in dezelfde betekenis gebruikelyk. Maar toen deeze twee Ryken, onder den naam van Groot Brittanje, geheel vereenigd, tot één Koningryk gemaakt wierden, verkreegen beiden deeze Natien dezelfde regten en vryheden; en, ingevolgen hiervan, werd, uit beide deeze Vergaderingen, met afschaffing van het Schotsche Parlement, een gemeen Parlement opgeregt^(*); 't welk zedert het Parlement van Groot-Brittanje genoemd is.

‘Dit Parlement bestaat, zegt de Hoogleeraar, uit den hoogen adel, de hooge geestlijkheid, en de afgevaardigden der graafschappen en steden; of, korter: uit de geestlijke en waereldlijke Lords, en de Gemeenen. Om die reden word het parlement in het huis der Lords, [of het huis der Pairs] en het huis der Gemeente, of, gelijk men gemeenlijk zegt, in het hooger- en laager Huis verdeeld. In het Hoogerhuis hebben alle geestlijke en waereldlijke Engelsche Lords^(a), en zestien Schotsche Lords^(b),

(*) Men zie het verdrag van vereeniging by du mont Corps Diplom. T. VIII P. 1. p. 199.

(a) ‘De geestlijke Lords zijn de Aartsbischoppen van Kanterbury en York, en 24 Engelsche Bischoppen. Het getal der waereldlijke Lords is onzeker, wijl de Koning 'er zo veelen kan maaken, als hy wil. Daar zullen 'er omtrent zoo zyn.’

(b) ‘Zo veelen zyn 'er, uit kragt van het verdrag van vereelging, in het parlement van Groot-Brittanje ontvangen.

[p. 555]

zitting; in het Laagerhuis de afgevaardigden der graafschappen, steden en vlekken in Engeland en Schotland^(c). De Koning beroept het parlement op zulk een tijd, en op zulke plaats^(d), als het hem behaagt. De Engelsche geestlijke en waereldlijke lords worden, ieder door eene bijzondere koninglijke aanschrijving, beroepen, en de afgevaardigden der Engelsche graafschappen, steden en marktvlekken, op voorafgegaan koninglijk bevel, verkoozen. Het zelfde geschied in Schotland, alwaar niet alleen de afgevaardigden der graafschappen en steden, maar ook de zestien lords, door verkiezing benoemd worden^(e). Op den dag, die tot de eerste zitting des

(c)

‘De Engelsche leden van het laagerhuis zyn de afgevaardigden
Der 40 graafschappen	80
Der steden en marktvlekken	389
Der universiteiten Oxford en Kambridge	4
Der agt zeehavens (the barons of the cinque ports)	16
Der 12 graafschappen van het prinsdom Wales	12
Der 12 steden in het zelve	12
	_____
	513.
De Schotsche leden van het laagerhuis zijn, uit kragt van het verdrag van vereeniging, de afgevaardigden
Der 33 graafschappen	30
Der 65 steden en vlekken	15
	_____
	45
	_____
	Zamen 558.’

(d) ‘Zedert eenen geruimen tijd in het oud koninglijk paleis in Westmunster.’

(e) ‘Van elk graafschap (Shire) in Engeland worden twee afgevaardigden (knights of the Shire), van elke stad (City) twee, welke Citizens, van elke kleine stad (town) of vlek (borough) twee, die burgesses genoemd worden, doch van eenige weinigen dezer laatsten maar één, gekozen. De stad Londen zend vier afgevaardigden in het parlement. De 16 Schotsche lords worden van de gezamenlijke Schotsche pairs, de 30 afgevaardigden der graafschappen van de lairds, uit derzelver midden gekozen. Tot de 15 afgevaardigden der steden kiest Edenburg 'er éénen. De ande re 14 worden van de andere steden en vlekken gekozen, zo dat 3, 4 of 5 te zamen 'er éénen benoemen. Miege, P. II. Ch. 12. p. 380. De verkiezingen der parlementsleden geschieden dikwijls niet zonder groote verwaaringen, wijl de geest van partijschap en de kuiperijen daarin medewerken. Zie le blanc, T. III. Lettr. 68 et 83.

[p. 556]

parlements bepaald is, verschijnt de koning in zijn koninglijk gewaad, met de kroon op het hoofd, in het hoogerhuis, waarin hy de leden der gemeente laat roepen, en door den kanselier bevelen^(f), hunnen spreker te verkiezen, en hem denzelven binnen twee of drie dagen ter bevestiginge voor te stellen. Dit geschied zijnde doet de koning zijne aanspraak van den throon aan de beide huizen, waarin hij hun zulke zaaken voordraagt, als hij nodig oordeelt, en daarop volgt een schriftelijk dankadres van elk huis in het bijzonder. Het parlement op die wijze geopend zijnde, komt de koning niet weder in het parlements huis, ten ware dat hy zeer géwigtige zaaken had voor te stellen, of om zijne toestemming tot de gemaakte parlementsakte te geven, of de zitting te verschuiven, of aftebreken, of het parlement te ontbinden^(g). Aanstonds na de verzameling des parlements, en voor dat 'er iets verhandeld word, ja zelfs voor dat de verkiezing eens spreekers geschied, zijn de leeden van het laagerhuis verpligt, den eed van getrouwheid^(h), dien van opperhoofdigheid⁽ⁱ⁾, en den test^(k)

(f) ‘Dit geschied nogthans zomwijlen door den kanselier alleen, uit kragt eener volmagt des konings, wanneer dezelve niet in persoon in 't parlement verschijnt.

(g) ‘Dit alles kan de koning ook door gevolmagtigden doen. Wanneer hij het parlement voor een langen tijd laat scheiden, heet het to prorogue the parliament: en als hij de zittingen van het zelve alleen voor eenige dagen uitstelt, dan noemt men dit to adjourn the parliament. Het laatste kan ook ieder der beide huizen doen. Voorts heeft de Koning, als boven gezegd is, ook de magt om het parlement te ontbinden, to dissolve the parliament; en als dan word het laagerhuis geheel gescheiden, en tot het nieuw parlement moet eene nieuwe verkiezing gedaan worden: het welk ook met de 16 Schotsche pairs geschied. Voor het overige kan de koning een parlement niet langer dan zeven jaren laaten zitren.’

(h) ‘Oath of allegiance, welken het parlement in 't jaar 1606 ingevoerd heeft. Rapin, Vol. VIII. p. 262.’

(i) ‘Oath of supremacy, die in 1534 ingevoerd is. Rapin, Vol. VII. p. 385.’

(k) ‘Deeze eed voerde het parlement in 1674 in, om de Roomschgezinden van de openbaare bedieningen uit te sluiten. Rapin, Vol. XI. p. 395, 398, 402, 409.’

[p. 557]

af te leggen, en daarenboven den pretendent af te zweren^(l). De beide laatste eeden worden ook door de pairs afgelegd. Elk lid van het hoog- en laagerhuis, gelijk ook de koning zelf, heeft het regt om iets voor te stellen, op dat daarvan eene akte gemaakt worde^(m). Zulk een schriftlijk opgestelde voorslag word eene bill genoemd. Wanneer dezelve driemaal gelezen, overwogen, en door de meerderheid in het één huis goedgekeurd is, word dezelve naar het andere gezonden, om daar toegestemd te worden; en deze toestemming volgende, word zij aan den koning ter goedkeuring voorgelegd⁽ⁿ⁾. Na deze goedkeuring heet de bil eene parlementsakte (act of parliament), en krijgt de kragt eener wet. Eene bill behelst of bijzondere of algemeene zaaken, of geldbewilligingen. In het eerste geval word zij eene private-bill, in het tweede eene public-bill, en in het derde eene money bill genoemd, en volgens dit onderscheid zijn ook de koninglijke goedkeuringen onderscheiden^(o). De spreker van het laagerhuis moet een man van groote bekwaamheden en ervarenheid zijn, inzonderheid in parlementszaaken. Zonder hem kan het laagerhuis niets doen. De kanselier is de spreker van het hogerhuis, in het welk ook de twaalf regters van Engeland^(*) tegenwoordig zijn, op dat de lords hen, in

(l) ‘Deeze eed is zedert 1702 in gebruik. Tindal's continuation of rapin. Vol. III. p. 246.’

(m) ‘Men zie The constitution of Engeland, by j.l. de lolme. B. II. Ch. 4. p. 207.’

(n) ‘Hij kan ze egter afkeuren, doch dit gebeurt zelden.’

(o) ‘Bij eene public bill heet het; le roi le veut: bij eene private bill; soit fait comme il est desirê: bij eene moneij bill; le roi remercie ses loijaux Sujets, accepte leur benevolence, et aussi le veut. Maar wanneer de bill den koning niet behaagt, heet het; le roi s'avisera; het welk als eene volstrekte, schoon beleefde, weigeting word aangemerkt. Daar door is zulke bill vernietigd.’

(*) Nopens deeze twaalf regters van Engeland deelt ons de Autheur wat laager, na dat hij van de gemeene Regtbanken gewag gemaakt had, het volgende onderrigt mede, ‘Van deze regtbanken kunnen de zaaken voor de koninglijke hooge geregtshoven getrokken worden, waar van 'er drie zijn. 1. Het hof van des konings regtbank, daar lyfstraflijke en andere zaaken, waarin de kroon partij is, gevenuisd worden. 2. Het hof der gemeenen pleideoijen, 't welke de zaaken tusschen de onderdaanen bepleit. 3. Het hof van den Exchequer; waarin alle zaaken, de koninglijke inkomsten betreffende, beslist worden. In elk zijn vier regters, welken te zamen de twaalf regters van Engeland genoemd worden. Deeze hooge geregtshoven houden hunne zittingen te Westmunster, en viermaal in het jaar. De twaalf regters doen, twee en twee, alle jaaren eene reis door alle de graafschappen des rijks, welk daarom in zes gerigtskreitzen (circuits) verdeeld is, en houden daarin regtdagen, welken men the Assizes noemt. In dezelven worden zo wel de zaaken, die in de vierdendeeljaarsche regtdagen onbeslist zyn gebleven, als andere burgerlijke en lijfstraflijke zaaken, door hun en twaalf gezworenen afgedaan. Zie chamberlayne, P. 1. B. II. Ch. 13. p. 125, 126. Mieoe, P. 1. Ch. 37. p. 261, 262.

[p. 558]

gewigtige zaaken, om raad zouden kunnen vragen. De pairs hebben het voorregt om hunne stem door gevolmagtigden (proxies) te geven. De leden van het laagerhuis stemmen naar hun goeddunken, zonder de toestemming van hun, die hen afgevaardigd hebben, nodig te hebben. Want zy verbeelden niet enkel dezen, maar te zamen de geheele natie. Gedurende de zitting van het parlement kunnen zij om geen oorzaak, uitgezonderd hoogverraad en andere groote of halsmisdaaden, gevangen gezet, ook niet in regten vervolgd worden. De Engelsche afgevaardigden moeten op eigen kosten leven; maar die van Schotland krijgen daggelden^(p). Het laagerhuis maakt het grootst getal in het parlement uit, en deszelfs gezag is daarin van groot gewigt^(q).’

(p) ‘Over het parlement in 't gemeen, zie chamberlayne, P. 1. B. II. Ch. 11. en miege, P. 1. Ch. 3.’

(q) ‘Zie le blanc, Tom. I. Lett. 21. p. 261.