Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1780

Predikaatsien over het lyden en sterven onzes Heeren J. Christus. Door G.J. Pauli, Koninglyk Pruissischen Hofprediker, Konsistoriaalraad en Inspector te Halberstadt. Uit het Hoogduitsch vertaald. Eerste Deel. Te Utrecht, by J.C. ten Bosch, 1780. Behalven de Voorreden 362 bladz. in gr. Octavo.

's Heillands Lydensgeschiedenis word in deze Predicatien leerzaem en opwekkelyk voorgedragen. De Eerwaerde Pauli geeft telkens ene beknopte ontvouwing van 't geschiedkundige gedeelte, dat hy zich ter beschouwinge voorgesteld heeft, waer in hy niet zo zeer het letterkundige, (dat maer al te dikwils, in vele Predikatien over dit gewigtig onderwerp, nutloos veel tyds wegneemt,) als wel het zaeklyke met alle opmerkzaemheid gadeslaet. Op deze Verhandeling laet hy dan steeds ene Toepassing volgen, in welke hy de ongedwongen daeruit voortvloeiende leeringen, zo ten opzichte van 't kenlyke als van 't betrachtende in den Godsdienst, met ene oordeelkundige overweging, en treffende aenspooring, den Toehoorderen tracht in te boezemen. De op die wyze opgestelde, en dus aenpry-

[p. 369]

zenswaerdige, Leerredenen, in dit eerste Deel vervat, nemen, na ene voorafgaende Predicatie over 1 Kor. II. 2, ter aentooninge van het gewigt der predikinge van Jezus den gekruisten, een aenvang met de voorzegging, die Jezus, twee dagen voor Pascha, aen zyne Apostelen, rakende zyn kort aenstaend lyden, gedaen heeft; en zyn Eerwaerde achtervolgt hier voorts de geschiedenis van dit lyden, tot op de veroordeeling van Jezus door het Joodsche Geregtshof. Zie hier, tot een voorbeeld van 's Mans predikwyze in dezen, de inrichting zyner Leerreden over het heilig gedrag van Jezus in zynen zielsangst in Gethsemane.

De Eerwaerde Pauli stelt ons ter Inleidinge voor, hoe het misbruik van Gods Genade in Jezus Christus, dat by zommigen gevonden word, geen plaets kan hebben, by dezulken, die het Verlossingswerk recht kennen; nademael het zelve in 't algemeen dient, om ons des te nacuwer ter Heiligmakinge te verbinden; terwyl de overweging van 's Heillands lyden in 't byzonder ons te kragtiger noopt, om zyn heilig voorbeeld te volgen: waer toe ook de beschouwing van den Zielenangst onzes dierbaersten Verlossers in Gethsemane by uitstek aenleidelyk is. - Hier mede ter verklaringe van dit treffend voorval komende, geeft hy een beknopt verslag van de merkwaerdigste omstandigheden, die Matth. XXVI. 36-39. gemeld zyn. - Na dat Jezus zyne Discipelen, door een voorafgaend gesprek, versterkt, en dus voor zyne Vrienden gezorgd had, begeeft hy zich gewillig na Gethsemane, schoon hy voorwiste, dat zyn lyden aldaer een aenvang stond te nemen; als bereid om Gods Wil te doen. Het meerendeel zyner Apostelen aen den ingang latende, treed hy, alleen van drie uit hun vergezeld zynde, dieper in den hof, om zig tot God in den gebede te wenden. Hy erkende als Mensch de Godlyke ondersteuning noodig te hebben, om het werk der Verlossinge uit te voeren; ons ten voorbeelde, die in onze zwakheid de Godlyke ondersteuning behoeven, en daerom ernstig behooren te bidden. Met het dieper intreden in den hof geeft hy zynen drie Apostelen, die hem in zyne verheerlyking op den berg gezien hadden, en nu getuigen van zyne diepste vernedering zouden zyn, te kennen, hoe sterk zyne ziel aengedaen ware, door de levendigste voorstel-

[p. 370]

lingen van zynen naderenden schriklyken dood. Dit bleek ook eerlang nog duidelyker. Hy gaet een weinig voort, en smeekt zynen Vader op het deemoedigste om afwending van dat lyden, hem als mensch in 't vooruitzicht zo verschriklyk; doch niet dan onder die mits, indien 't mogelyk zy.

‘In de daad, zegt de Eerwaerde Pauli met het afloopen zyner Verklaringe, 'er was geene geveinsdheid, geen bedrog in zynen Geest, en daarom loochende hy het niet, dat zyne ziel ontroerd was. Daarom schaamde hy zig niet te bekennen, dat hy met ons, zynen zwakken en sterfelyken broederen, gelyker aandoeningen en beweegingen was deelagtig geworden, en dat hy op de aannaderinge van dat verschrikkelyke lyden even het zelfde gevoelde, even het zelfde wenschte, dat een ieder ander mensch, in evengelyke omstandigheden, gevoelen en wenschen zoude, dat die uure, zo het anders volgens Gods Wil geschieden kon, voorby ginge, en hy van de smarten, het lyden en den dood, welken hem naakten, ontslaagen wierd. Hoe onschuldig was deeze wensch in den mond van Hem, die geene zonden gedaan, geene straffen verdiend hadde? En met dat alles bedwong Hy, Gods Heilige, deezen Hartstogt van droefheid, welke Hem wilde overweldigen, trok zynen naauwlyks geuiten wensch weder in, en gaf zig over aan den Wil van den Almagtigen, volkomen bepaald zynde, om zynen Vader tot in den dood, ja den dood des kruises, gehoorzaam te worden.

Myn Vader! dus badt hy onder alle de hevigheid zynes Hartstogts van angst en doodvreeze, Myn Vader! indien het mogelyk is, laat deeze Drinkbeker van my voorby gaan! Kan uw voorneemen, om den Menschen Genade te bewyzen, en hun de verloorene Gelukzaligheid weder te geeven, zonder de Vergieting van myn Bloed, worden uitgevoerd; onttrek my dan aan dien smaadelyken, smartelyken en gruwzaamen dood, die my wagt. Doch niet, gelyk ik wil, maar gelyk Gy wilt. De liefde tot my zelven, die natuurlyk en onzondig is, zal my regtvaardigen, indien ik om het afwenden van gansch onverdiende plaagen by u aanhoude, en u om Vreugde in plaatse van Droefheid, Eer en Heerlykheid voor Schande, bidde. Maar dewyl ik myzelve eenmaal verpand en verplicht hebbe U, ô Vader, door de Verlos-

[p. 371]

sing des afgevallen menschlyken Geslagts te verheerlyken; verloochene ik mynen eigenen wil, en onderwerp dien volkomen aan den uwen. By u is wel alles mogelyk, maar het betaamt ook U, den Zondaaren genade te bewyzen door zulk een middel, waardoor uwe Volmaaktheden op het klaarste geopenbaard worden. Kan dan, volgens uwen wyzen Raad, zonder Bloedstortinge geen Vergeevinge volgen, moet ik door den dood een Offer worden voor de Weereld, is het naar uwen Wil niet mogelyk, dat deeze Drinkbeker van my voorby ga: zo geschiede dan uw Wil. Uw Wil worde in en door my vervuld; op dat het doelwit uwer algemeene Menschenliefde bereikt, en ik, door het lyden des doods te voleinden, eene Oorzaake der Eeuwige Zaligheid worde voor allen, die my gehoorzaam zyn.’

Voorts leid zyn Eer waerde, ter Toepassinge, uit het voorgestelde, ter nutte leeringe af. (1.) Dat onze lydende Verlosser een waer Mensch geweest is, van gelyke bewegingen en aendoeningen als wy. (2.) Dat zyn heilig gedrag in zynen doodsangst ons een onwederspreeklyk bewys zyner volkomene Onschuld en Heiligheid verleent. (3.) Dat wy uit dit gedeelte zyner Lydensgeschiedenisse zien, met welke Bereidwilligheid en uit welke Liefde, hy zig voor ons, welken hy niet schaemde zyne Broeders te noemen, in het lyden des doods heeft overgegeven. - Wyders stelt hy ter daedlyke betrachtinge nog voor. (1.) Hoe onboetvaerdigen en zorgloozen hier uit moeten leeren, dat de zonde in de daed het grootste kwaed zy, dat zy de rampzaligste gevolgen na zich sleept, en ons den dood voornaemlyk verschriklyk maekt. (2.) Hoe het gedenken aen den zielangst van Jezus ons tot Boete en Bekeering gewillig moet maken, en voor ons ene aenhoudende beweegreden worden, om het kwade te haten, en het goede te doen; op dat ook dit gedenken onze harten met troost en hoop op God vervullen moge. (3.) Hoe wy, ten laetste, uit het Voorbeeld van den Leidsman en Voleinder onzes Geloofs, hebben te leeren, hoe wy, wanneer ons bange is, bidden en ons hart uitstorten moeten voor den Heere. 't Is ons, naer 't voorbeeld van Christus, zeker geoorlofd, om een dreigend onheil af te bidden; maer 't moet dan ook geschieden, met die kinderlyke onderwerping, zelfsverlooche-

[p. 372]

ning en gehoorzaemheid, welke Hem bezielde. Dit doende zullen wy in de Liefde van God blyven, en dan kunnen wy wagten op de Barmhertigheid van onzen Heere Jezus Christus ten eeuwigen Leven!