Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1780

Vervolg van Papieren over de Drostendiensten in Overyssel, en 't daaromtrent voorgevallen met Jonkheer J. Derk v.d. Capellen, Heer van den Pol.

Een tweede vervolg op het Geschrift, getyteld: Regent, behelst de gewisselde Papieren, tusschen Ridderschap en Steden, de Staaten van Overyssel, ter eener, en Jr. van der Capellen ter andere zyde, zedert 19 October tot 3 December 1779; dienende om de verzameling der Authentieke Stukken, tot de Overysselsche Handelingen, in dit geval behoorende, verder te voltrekken. Voorts zyn ons ter hand gekomen, Vrypostige Aanmerkingen over het Antwoord aan den Heer uit Twenth, door een Koopman en.... in Deventer. De Antwoordschryver wordt in deeze Aanmerkingen, (en hy schynt het verdiend te hebben,) vry scherp behandeld, mitsgaders ernstig gewaarschuwd, om voortaan omzigtiger te zyn, zo hy zig niet gaarne gevoeliger op de kneukels wil laaten kloppen.

Wat het weezenlyke van deeze Aanmerkingen betreft, dezelven gaan hoofdzaaklyk over de twee stellingen, welken de Antwoordschryver ondernomen had te bewyzen. ‘1. Dat de twee ordinaris Drostendiensten, die als nog van den Landman in overyssel verrigt worden, door der Staaten Resolutie van den 18 Maart 1631. niet zyn ingetrokken. En 2. dat, schoon zulks gebeurd

[p. 261]

mogte zyn, derzelver afschaffing, zoo als die toen geschied is, voor geen Charter, of Vrybrief, kan gehouden worden.’ Het een en ander point wordt hier ten bondigste wederlegd; zelfs op de eigen gronden van den Antwoordschryver; toegestaan zynde, (het geen egter aan merkelyke tegenspraak onderworpen is,) dat de Drostendiensten, aangemerkt als pligten, ook voor het jaar 1631, immer op een wettig regt van de Boeren gevorderd hebben kunnen worden. - Voorts dienen deeze Aanmerkingen ter ontvouwinge van de ongegrondheid, of zelfs ongerymdheid, van deeze en geene byzondere redeneeringen of stellige betuigingen des Antwoordschryvers; en ten la tste verledigt zig de Autheur tot eene soort van verdeediging des Characters van Jr. van der Capellen; tegen de haatlyke asschetsing, die de Antwoordschryver van 't zelve, op eene hoonende wyze, gemaald heeft. Het gantsche beloop dient, om ons te bevestigen in het denkbeeld des Autheurs, dat de Antwoordschryver de man niet is, die met vrucht gebruikt kan worden, om de wettigheid der Drostendiensten te verdeedigen. ‘Zyn 'er,’ zegt hy daarom, niet ten onregte, by 't maaken deezer Aanmerkingen, ‘Zyn 'er onder de Heeren Drosten, met welker kennis dit antwoord werdt opgesteld en in 't licht gegeeven; waarlyk deeze gingen in het uitkippen van den verdeediger hunner zaake niet zeer beraaden te werk. Anders zyn de Drosten eenigzins te beklaagen, dat hunne belangen in zoo slechte handen ter bezorginge zyn gevallen.’

Een ander Geschrift, onder den titel, Regtsgeleerde Oudheidskundige Proeve over den oorsprong der Drostendiensten in Overyssel, door a.e.j. strekt, om te toonen, dat de Drostendiensten, in 't jaar 1631 afgescheft, en laater weder ingevoerd, gansch geenen grond in 't oude Landregt hebben, en op geene wettige wyze in gebruik gekomen zyn. De Schryver der bovengemelde Aanmerkingen was, gelyk we eenigzins aangeduid hebben, mede van dat gevoelen, doch wilde 'er opzetlyk niet op staan blyven. En Jr. van der Capellen heeft het zelve, in zyne den 19 October 1779 ingeleverde Memorie, reeds beknoptlyk voorgesteld; beweerende, dat, uit het door hem bygebragte, ten klaarste hlykt, ‘dat alle die diensten, gratuiteiten, vereeringen, of wat de Heeren Drosten, onder die of andere benamingen, weleer mogten getrokken ofte genooten hebben, nooit anders dan tegen de stelligste wetten ingedrongen misbruiken zijn geweest; dat zij Heeren, bijgevolge in 1631 van dit alles asstaende, niet kunnen gezegd worden eene opoffering van wel en wettig bezetene voordeelen aen hunne ampten verknogt, gedaen te hebben; neen maer, dat Ridderschap en Steden toen eeniglijk alles wederom op den ouden voet hebben zoeken te brengen; de reeds ingewortelde misbruiken, zo veel de aert der nieuwe Regeeringsform, daer de Heeren Drosten natuurlijkerwijze vrij meer invloeds in hadden dan in de voorige, toeliet, te weeten, en de goede

[p. 262]

Ingezetenen des platten Lands onzer Provincie, ware 't mogelijk in dien staet van vrijheid en onashanglijkheid te herstellen, dien ze onder voorige Landsheeren - onder een karel, - zelfs onder een philips, dien men om zijne dwinglandij heeft moeten verjaegen, steeds hadden mogen genieten.’ - Deeze stelling, in die Memorie, kortlyk met de hoofdzaaklyke bewyzen onder 't oog gebragt, wordt in deeze Proeve breeder ontvouwd, met eene onderscheidenlyke verklaaring, van de diensten, welken oudtyds in Overyssel plaats hadden; waar toe dezelven strekten en hoe ze bepaald waren, wie, en hoe iemand, gerechtigd was om dezelven te eischen; mitsgaders welke persoonen, en in hoeverre dezulken, tot die diensten verpligt waren. - Onze Regtsgeleerde Schryver behandelt dit onderwerp, op zodanig eene wyze, dat zyne aanmerkingen, niet slegts met betrekkinge tot Overyssel, maar ook met opzigte tot deeze soort van diensten in andere Gewesten, te stade kunnen komen; voor zo verre ze aan verscheiden byzonderheden en spreekwyzen, in de oude Landregten, zo hier als elders gebruikelyk, licht byzetten; 't welk deeze Proeve, zelfs buiten het bepaalde Stuk in quaestie, leezenswaardig maakt. En nopens dat Stuk zelve loopt alles zeer duidelyk te zamen, om te toonen, dat 'er oudtyds wel Landsdiensten, die men den Lande, en Heerendiensten, welken men den Grondheeren verschuldigd was, plaats hadden, maar geen geregtlyke of gewettigde Drostendiensten; ja dat men in vroeger dagen meermaals gewaakt heeft tegen alle inkruipende eischen of afvorderingen van die natuur van de Landzaaten; die ook bovenal ten kragtigste tegengegaan zyn, in het jaar 1631, door de verhooging van de Tractementen der Drosten, onder die voorwaarde, ‘dat zij alle hunne voordeelen welëer voor diensten, gratuiteiten, vereeringen, ofte onder wat name het zoude mogen wezen, getrokken en genooten, ten eenemaal zullen afstaan en verlaaten, en niets mogen genieten.

‘Het eenigst, zegt daarom de Opsteller deezer Proeve, ten besluite, dat men zou kunnen denken, 't welk aan de tegenwoordige Drostendiensten in overyssel eenigen schijn van wettigheid kon geeven, zal dus in de bekende Resolutien, waarbij de Drostendiensten wederom ingevoerd zijn, moeten gezogt worden. Doch wat men, behoudens den verschuldigden eerbied voor 's Lands Staaten, van dezelve en haare wetgevende magt te denken hebbe, is ons door de heeren van zwolle en de gezwooren gemeente van deventer, Mannen door de goede Vorozienigheid tot heil onzer Provincie verwekt en bezield, te wel geleerd, dan dat ik mij daarover zoude behooren uit te laaten. Ik zal daar geene aanmerkingen over maaken, om niet in het haatlijke te treeden. Dit beooge ik niet door mijn schrijven, maar alleen, dat recht en gerechtigheid, in een land van Vrijheid en Justitie, zonder aanzien van persoonen, moge worden gehandhaafd.