Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1780

Grondbeginselen der Staatkunde. Gedrukt voor rekening van den Autheur, in 's Gravenhagen, en word uitgegeeven by J. du Mee, 1779. Behalven de Voorreden enz. 256 bladz. in gr. Octavo.

Ter ontvouwinge van de Grondbeginselen der Staatkunde is dit Werk in drie stukken verdeeld: het eerste betreft de Binnenlandsche Regeering; het tweede gaat over de Buitenlandsche Regeering; en het derde of laatste is geschikt, ter beknopte voorstellinge van den tegenwoordigen Staat der Waereld, zo als dezelve, inzonderheid ten aanzien van 't Staatkundige, in aanmerkinge komt. - De twee eerste Stukken behelzen eene welgeregelde aaneenschakeling van de voornaamste Staatkundige stellingen, welker inagtneeming dient om een Volk gelukkig te maaken, en den welstand der Maatschappye te bevorderen of te bevestigen. Hier toe brengt de Autheur in deezen, met opzigt tot de Binnenlandsche Regeering, het Volk te beschaaven; eene goede orde in den Staat te brengen, en de Wetten te onderhouden; eene

[p. 211]

goede Burgerregeering, zo in de Steden als ten platten Lande, in te voeren en te handhaaven; den Staat ryk te maaken, door eene oplettende inrigting en bestiering der Financien, mitsgaders door zorg te draagen voor alles wat dienen kan ten nutte van de Manufactuuren, den Koophandel en de Zeevaart, naar de gesteldheid des Lands; en eindelyk het Gemeenebest magtig te maaken, door het wel inrigten van alles, wat tot de vereischte Land en Zeemagt behoort. Verder slaat hy het oog op de Buitenlandsche Regeering, zo als een Volk zig in betrekking tot andere Volken bevindt, waaromtrent hy hier overweegt, het Staatkundig gedrag der Overheid in 't algemeen, en voorts wel byzonder de magt van den Staat, de Tractaaten en de Gezanten; voegende tevens daarby zyne aanmerkingen nopens het geen tot de Staatkundige Rekenkunst behoort; en zo ook over de oorzaaken, die medewerken tot het verval van een Staat, als mede over de tekenen, waaruit men tamelyk wel oordeelen kan, of de Staat verbetere dan verergere. - Daarbenevens behelst het derde en laatste stuk een geregelde opgave van den tegenwoordigen toestand der Waereld, om ons, met betrekking tot de voornaamste Staaten, kortlyk onder het oog te brengen, 1. derzelver Grootte, 2. Steden en Inwoonders, 3. Hoofdstad, 4. Verdeeling. 5. Bezittingen, 6. Handel, 7 Godsdienst, 8. Regeering, 9. Vorst of Regeeringswyze, 10. Adel en Ridderorde, 11. Inkomsten, 12 Land-en Zeemagt, hier en daar met aanwyzing van de beste Schryvers over ieder Gewest; waar by ten slot eene soort van recapitulatie ter algemeene voordragt, van de grootte der onderscheidene Waerelddeelen, en 't getal der Inwoonderen, mitsgaders van eene onderlinge vergelyking der voornaamste Gewesten. Ter gereeder beschouwinge van de meesten der opgenoemde Artikelen, en andere daar toe behoorende byzonderheden, heeft de Autheur aan 't einde van dit Werk nog gehegt drie Tafels, behelzende, eene Staatkundige vergelyking der Staaten van Europa in 't jaar 1771; benevens ééne met opzigt tot de Staaten van het Duitsche Ryk in 't byzonder, en voorts nog drie zodanige Tafels, betreffende de Aziatische, Africaansche en Americaansche Staaten in den jaare 1774; gaande die van de laatsten eigenlyk over de bezittingen der Europische Mogen, in dat Waerelddeel. Men begrypt ligtlyk, dat al-

[p. 212]

le de aangeduide byzonderheden niet even naauwkeurig opgegeeven kunnen worden; dan dit neemt niet weg, dat zulk eene soort van voordragt haare nuttigheid kan hebben. - Jonge Lieden, die zig op het beoefenen der Staatkunde toeleggen, kunnen zig van dit Werk over 't geheel met vrugt bedienen; en zy die vermaak scheppen in Aardrykskundige beschouwingen hebben in 't laatste gedeelte eene geschikte handleiding, waarvan zy, tot het gereedlyk nagaan der opgemelde Stukken, een nuttig gebruik kunnen maaken.