Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1780

De Fransche Spion te Londen. Eerste Stuk. In 's Gravenhage, by H.H. van Drecht.

Deeze Fransche Spion te Londen, die zyne Leezers, op eene vreemde wyze, de geheele wereld rondvoert, verklaart: ‘Ik was van voorneemens aan het hoofd myner bespiegelingen, eene regel Hebreeuws, Grieksch of Latyn te plaatzen, het geen haar een grooten naam zou gegeeven hebben: dewyl 'er niets is, dat meer gezag aan een tydschrift geeft, dan die bewyzen van geleerdheid. De Leezer blyft nooit in gebreke van een werk levendig te vinden, wanneer de Schryver de spraak der dooden gebruikt. Maar ik heb bevonden, dat de waanwyzen van deeze eeuw homerus, hesiodus, plato, juvenalis, en anderen reeds

[p. 170]

in duizend stukjes gekorven hebben, om 'er hunne boeken mede te versieren, en dat die plaatzen tegenwoordig niet dan opgewarmde kost zyn, in de Letterkunde; daarenboven heb ik gedacht, dat een text niet paste dan voor een opstel of voor een preek; maar de voornaamste reden die my bepaald heeft om 'er geen gebruik van te maaken, is, om dat de Latynsche Schryvers eens uitgeput zynde, en 'er geen nieuwe voor den dag kunnende brengen, men gezegd zou hebben, dat ik op het end van myn latyn was; het welk de grootste schande is, die men tegenwoordig eenen Geleerden kan aandoen.

Evenwel zou ik niet gaarne zien, dat men dagt, dat dit eene uitvlugt is, waar van ik gebruik maak, om myne onkunde te bedekken, en dat ik nooit gemeenschap gehad heb met de groote geesten, die voor twee duizend Jaaren leefden. Om het gemeen van myne Latiniteit te overtuigen, zal ik hier eene ry latynsche spreuken plaatzen, met de vertaaling daar onder, op dat de Bisschoppen en Dames van rang het zelve zouden verstaan kunnen. Ik zal meer doen; ik zal zeggen tot welk een einde ik dezelve zou gebruikt hebben, indien ik ze tot een Zinspreuk voor myne Redenvoeringen verkoozen hadt:’ - Dit doet de Schryver, en vult 'er eenige bladzyden mede.

Doch, niettegenstaande deeze betuiging van geen Spreuk of Motto te gebruiken, vinden wy op den Tytel de bekende plaats uit horatius.

Quid verum atque decens curo et rogo et omnis
In hoc sum.

't Ware te wenschen, dat hy, deeze altoos in 't oog gehouden hadt; het verum en decens of het waare en betaamelyke ontbreeken, daar zy, volgens dit woord van horatius, het hoofdbedoelde in alles moesten weezen, niet zelden.

Wy zullen ons niet ophouden met 'er staaltjes van te leveren, zy zouden onze Letteroefeningen ontcieren. Alleen willen wy nog, eer wy dit stuk ter zyde leggen, met de eigen woorden des Spions opgeeven, wat de Leezers van hem te wagten hebben, en hier uit mogen zy zelve beoordeelen hoe het zeggen van horatius met dit Werk strooke.

‘Een Fransche Spion te Londen onderstelt een maaker van Lasterschriften, een' stookebrand, een letterkundigen moordenaar, welke, den slag toebrengende, de hand wegtrekt.

Voormy ik verklaar al hier, dat ik geene zottigheden aan de lieden zeggen zal, veel min aan de Grooten; het is my niet onbekend, dat 'er in die hooge streek van de waereld zeer gekke menschen zyn; maar zy zyn boven de berisping: alle pylen die men op hen afschiet worden stomp; 't geen men zegt verliest zyne kragt en kan hen niet bereiken.

[p. 171]

Myne waarneemingen zullen niet dan de openbaare ondeugden en de algemeene staatkundige en zedelyke gebreken aantasten. Ik bezit genoeg letterkundige zwetsery, om eenen byzonderen vyand te verachten; ik zal niet dan tegen gantsche Legers stryden; dit is een bewys van myne bespiedkunde.

Wat de onderwerpen betreft, ik zal dezelve verwisselen. Een Schryver, die een tydschrift in het licht geeft, moet doen als een Groote, die open tasel houdt, welks Spyzen met den verschillenden smaak van zyne gasten moeten overeenstemmen.

Om my naar de verscheidenheid der smaaken van myne Leezers te schikken, ziet hier hoe myne letterkundige tafel bediend zyn zal.

Ik zal eene Soep geeven voor alle Janpotages, die my de eer zullen aandoen, om aan myne tafel te eeten; een groot stuk gebraade rundvleesch, geschikt voor de Engelschen, die geene goede maaltyd in de letterkunde zouden doen kunnen, zonder de roastbeef; een groot stuk, zwaar om te verteeren, over de belangens der Vorsten, voor de geenen, die een sterke en heete maag hebben in de staatkunde; hoenders voor de zwakke gestellen en de geestige werken, die niets dan wit vleesch verteeren kunnen; ragouts voor de fransche Leezers, die voor eene saus zyn, daar Caneel, Nagelen en Nootemuskaat inkomt; opgejaagde room, voor de geenen, die zich met niet anders dan het leezen van beuzelachtige en ydele blauwboekjes ophouden; en op het einde van de maaltyd, op het desert, kleine aangenaame vertellingtjes, voor hen die zich op de fraaije letterkunde toeleggen.’

Alle deeze Spyzen moeten onze Nederlandsche Leezers niet zeer gemond hebben, althans wy zien op den Tytel, dat deeze eerste aanrigting in de Jaare 1778 is opgeschoteld; en, voor zo verre wy weeten, is 'er nog geen tweede gevolgd. Ook zullen zy onze Leezers niet uitgenoodigd hebben om van dit eerste meer te proeven.