Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1780

Godgeleerde Verhandelingen, door C.J. Voorda, Rentmeester der Geestelyke Goederen te Leeuwarden. Te Leeuwarden by G. Tresling, 1779. Behalven het Voorberigt 160 bladz. in gr. octavo.

Vroegere Stukjes van die natuur, door den Heer Voorda gemeen gemaekt, hebben ons zyn Ed. reeds doen kennen, als iemand, wiens smaek gevallen is, op het naspooren van den zin zulker plaetzen der Heilige Schriften, welken ene duistere zyde hebben. Men heeft 's Mans poogingen, om 'er enig licht aen toe te brengen, met recht, vry algemeen gunstig beoordeeld, en zal dus ook gene reden hebben, om deze nieuwe proeve van zynen arbeid te wraken. Ze behelst een vyftal van Verhandelingen over voorstellingen, die de Uitleggers der Bybelbladen verschillend ontvouwen; en waer over de Heer Voorda zyne gedachten indiervoege meld, en zodanig met bewyzen versterkt, dat het nagaen van dezelven gevallig kunne zyn, voor hun, die zich op deze soort van Bybeloefening toeleggen.

Aenvanglyk geeft hy ons ene letterkundige en geheimzinnige verklaring van het gezicht van Moses en de zeventig Oudsten, die, volgens Exod. XXIV. 9, 10 en 11, op den berg geklommen zynde, den God van Israël zagen, en onder zyne voeten als een werk van Sapphyrsteenen, en als de gestaltenis des Hemels in deszelfs klaerheid; zonder deswegens, (gelyk een algemeen vooroordeel de menschen veelal deed duchten,) enig onheil te ondergaen; genietende integendeel een volkomen welstand, als uit hun gedrag na dat gezicht bleek: want Hy strekte zyne hand niet uit tot deze afgezonderden van de kinderen Israëls; maer zy aten en dronken na dat zy God gezien hadden. -

[p. 144]

Op de verklaring van dit gezicht, 't welk zyn Ed. beschouwt als betreklyk tot de dagen van den Messias, ter aenduidinge van het toekomende geestlyk Koningryk van den verhoogden Middelaer; volgt ene overweging van het onherroepelyk strafvonnis, door Koning Salomo, over Adonia uitgesproken, 1 Kon. II. 23, 24. De haetlyke aenmerking van den Heer Baile over dit gedrag van dien Vorst, noopt onzen Schryver tot een nader onderzoek. En 't komt hem voor, dat men, alles nagaende, duidelyk kan bemerken, dat Adonia, met zyn verzoek om Abisag te huwen, niets minder bedoelde, dan zich van de opvolging in 't Ryksbestuur, na den dood van Salomo, te verzekeren; en dat deze stap Salomo, ter beveiliginge van zyn Ryk voor zyn Huis, gerechtigde ter uitvoeringe van het strafvonnis, waeronder Adonia reeds te vooren lag; van 't welke hy alleen vrygesproken was, onder voorwaerde, dat hy, in zyn volgend gedrag, geen wettige reden tot nadenken aen Salomo geven zou. Zo toch was Salomos tael, toen Adonia overtuigd was van zyne doodschuld, wegens zyn bedoelden opstand, 1 Kon. I. 52. Indien hy een vroom man zal zyn, daer zal niet van zyn hair op de aerde vallen; maer indien in hem kwaed bevonden zal worden, zal hy sterven. - De derde Verhandeling van den Heer Voorda heeft ten onderwerp de Godvruchtige waterplenging 1 Sam. VII. 6; alwaer aengetekend staet, dat het Volk, in een tyd van benaeuwdheid, te Mizpa vergaderde, water schepte, en dat uitgoot voor 't aengezicht des heeren. Het eenvoudige dezer plechtige verrichtinge maekt derzelver bedoelde, hoe duidelyk diestyds ook begrepen, thans raedzelachtig; van waer men velerleie gissingen deswegens gemaekt heeft, die onzen Autheur geenzins voldoen. Zyns oordeels is de beste weg, om 'er zich een gegrond denkbeeld van te vormen, na te gaen, of die plechtigheid, door klare en zeer verstaenbare spreekwyzen der Heilige Schrift, kan worden opgehelderd. De spreekwyze van uitgestort te worden als water, zyne ziel uit te storten in den dood, zyne ziel of zyn hart uit te gieten, en uit te storten als water, hier en daer in de Bybelbladen voorkomende, met nevensgaende zinspelingen op water, in derzelver onderscheidene betekenissen naspeurende, doet zulks hem, alles te zamen trekkende, stellen, dat Israël naestdenklyk

[p. 145]

met deze treurplechtigheid, het volgende heeft willen te kennen geven. ‘Dat hun burgerstaat door regeeringloosheid zijne sterkte verloren had; dat zij, niet aan elkander kleevende, zonder kracht waren om staande te blijven, en aan hunne vijanden te kunnen weerstand bieden; dat de overheersching der Philistijnen hunne maatschappij onteenigde, en deed te gronde gaan; en al hun aanzien deed verdwijnen en versmelten; dat zij wijders, van deeze hunne elende een zieltreffend gevoel hebbende, ontlasting hunner harten in hartbreekende klagten en onophoudelijke traanen zogten; dat zij ook de hand Gods in dit alles erkenden, en, met hunne innigste zielsverlangens, in ernst en oprechtheid naar God waren uitgestrekt, naar hem uitziende, om van hem, naar zijne algenoegzaamheid, heil en hulpe te begeeren, in alle die uitgestrektheid, welke de grootheid en menigvuldigheid hunner elende thans kwam te vereischen.’ - In ene volgende Verhandeling overweegt hy de wonderlessen van Salomo, Pred. VII. 16, 17, wees niet al te rechtveerdig - wees niet al te godloos; en toont dat dezelven, schoon 't niet wel doenlyk moge zyn, het juiste oogmerk des Predikers te bepalen, in vele opzichten een goeden Godsdienstigen zin kunnen hebben. - Ten laetste deelt ons de Heer Voorda in dit Stukje nog mede, zyne bedenkingen over de negen en negentig rechtveerdigen, die de bekeering niet van noode hadden, en de meerdere blydschap in den hemel over één zondaer die zich bekeert, volgens Luc. XV. 7. De rechtvaerdigen, hier bedoeld, zyn, volgens zyne gedachten, waerlyk gevestigde Godvruchtigen, die in Gods genade bewaerd worden, zo wel voor een zwaeren zondenval, als voor ene hebbelyke verflauwing; die dus de bekeering, zo als dit woord in die betrekking gewoonlyk gebezigd wordt, niet van noode hebben. En de éne zondaer die zich bekeert is een mensch, welke ook by die negen en negentig behoorde, maer afgeweken, doch nu wedergekeerd is. Die honderd maken met elkanderen uit de godvreezende Jooden van dien tyd, waer van echter één tot een zondigenden staet vervallen was, en van welken hy nu weder te recht gebragt is. In deze herstelling als ene volmaking van 't geheel vind onze Autheur den grond van die meerdere blydschap in overeenkomst met het geen onder de menschen plaets heeft, by de herstelling van een geschonden stuk. - ‘Dee-

[p. 146]

ze hondert schaapen, zegt hij, behooren bij elkander, en zijn ééne kudde, aan den Messias van den Vader van eeuwigheid gegeeven. Door 't verlies van één schaap zijn de overige negen en negentig een onvolkomen getal, en eene geschonden kudde: weshalven, door 't verlies van één, smert verwekt word over alle, en het wedervinden van dat één verwekt blijdschap indiervoegen, dat blijdschap over één is blijdschap over alle, als welke, door het wedervinden van dit één weder voltallig, en tot een geheel geworden zijn. Het is dan zeer natuurlijk, dat de blijdschap over negen en negentig, tot welke nog één behoorde, minder zy, dan, over één, die deeze negen en negentig voltallig maakt, en in derzelver waarde herstelt.’