|
| |
Leerredenen van G.J. Zollikofer, Predikant der Evangeliesch Hervormde Gemeente te Leipzig. Naar den tweeden druk in het Nederduitsch overgezet. Vyfde Stuk. Te Amsterdam by P. Meijer 1779. In groot octavo 310 bladz.
Alles, wat ter aenpryzinge der voorige Leerredenen van den Eerwaerden Zollikofer kon dienen, komt ook te stade met opzicht tot dit gedeelte dezer Verzamelinge, dat een elftal van weluitgewerkte en recht leerzame Redenvoeringen behelst. De vier eersten gaen over het kwaed dat in de Waereld is; en strekken, om ons te leeren, hoe wy het zelve, zo het natuurlyk als zedelyk kwaed, hebben te beschouwen, om 'er wel over te oordeelen, en het met de hoogste goedheid van God overeen te brengen. - Hieraen volgen twee Leerredenen
| |
| |
tegen de zonde van Onkuischheid; welker eerste de schandelyke hoedanigheid en de schadelyke verdervelyke gevolgen deezer zonde voorstelt; waerop de twede heilzame regels aen de hand geeft, door welker opvolging men zyne onschuld bewaren, of zyne verloren vryheid weder verkrygen, en de zonde der onkuischheid vermyden kan. - Voorts ontmoeten we twee Leerredenen geschikt ter nagedachten over openlyke vermaeklykheden; waer toe het gebruik in die Gewesten, van alle openbare vermaeklykheden, zo in den voorbereidingstyd tot het Kersfeest, als in den zogenoemden Vastentyd, op te schorten, zyn Eerwaerden aenleiding verleende. Gebruik makende van de eerste tydsomstandigheid, stelt hy zynen Toehoorderen voor, de genoten, en in die dagen afgebroken, gezellige vreugde en verlustigingen, eens na te denken. Hier toe wil hy, dat zy de volgende Vragen, die hy breeder overweegt, in opmerking zullen nemen. (1.) Is deeze vreugde dat gene, waervoor men dezelve gemeenlyk houd? Voldoet zy gantschelyk aen de verwachting, die men 'er van had? (2.) Zyn ze voor my geheel zonder nadeel geweest? (3.) Wat zou 'er toch het gevolg van zyn, wanneer ik deze vermakelykheden en verlustigingen te menigvuldig gebruikte? (4.) En eindelyk, zyn 'er niet nog edeler en duurzamer verlustigingen en vermaken, dan die genen zyn wegens welker genieting ik tegenwoordig rekening met my zelven houde? De overweging dezer Vragen brengt den Leeraer verder tot het aendringen van etlyke nutte leeringen, die 'er uit voortvloeien; en vernomen hebbende, dat zommigen zyn voorstel niet wel begrepen, ja mogelyk misbruikt hadden, zo hervat zyn Eerwaerde dit onderwerp, in ene daer aen verknochte Leerreden, in den Vastentyd. Verre is het van hem, alle gezellige vreugde te wraken; dan orde, matiging, bepaling en voorzichtigheid, zegt hy, moeten hier plaets hebben. Ten einde de Toehoorders daeromtrent behoedzamer te maken, brengt hy hun nu verder voor den geest etlyke bedenkingen, zo over het verlies van tyd, als over
den schadelyken invloed, op onze denkwyze en gemoedsgesteltenis, welke de al te menigvuldige genieting der gezellige vermaeklykheden naer zich trekt; waer aen hy ten laetste nog hecht, ene overweging van het voorwendzel, 't welk men van de groter gezelligheid, die daer door bewerkt word, afleid. - Eene andere byzondere omstandigheid, ene Feest- | |
| |
viering, ter gedachtenisse van de Kerkhervorming, bepaelt hem in ene volgende Leerreden, om zyne Toehoorders behulpzaem te zyn, tot het vormen van juiste begrippen, nopens de voordeelen der Hervorming. Om hier in te beter te slagen, doet hy hen eerst opmerken, waerin deze voordeelen niet bestaen, of wat de Hervormers niet gedaen hebben, en ten deele niet konden doen: en vervolgens bepaelt hy hunne aendacht op het gene, waerin de voordeelen hunner hervorminge wezenlyk bestaen, en wat zy daedlyk te wege gebragt hebben. Met opzicht tot het eerste, kan men, uit de toenmalige omstandigheden gereedlyk opmaken, dat de voordeelen, die wy aen de Hervormers te danken hebben, niet daer in bestaen, ‘dat zy ons een geheel zuiver, van alle valsche of onbepaalde denkbeelden vry, volmaakt begrip van alles wat tot den Godsdienst behoort, nagelaaten; ons daardoor van alle eigen navorsching, van alle nieuw onderzoek ontheven; en ons tot aan de uiterste grenzen der menschelyke kennis wegens Goddelyke dingen gebragt hebben.’ Zyn Eerwaerde dit beknoptlyk in 't algemeen aengeduid hebbende, heldert het zelve voorts ten klaerste op, door de uitbreiding der volgende aenmerkingen. - (1.) Vele, ten dele gewigtige, leerstukken van den Godsdienst en het Christendom kwamen toen ten tyde in 't geheel in gene byzondere overweging; werden niet voor leerstukken aengezien, die men zich mogelyk duidelyker of juister voorstellen kon, dan tot heden geschied was, en werden derhalve geenszins op nieuw onderzocht. (2.) Verscheiden andere leerstellingen werden, in de hitte van den stryd, die over dezelven ontstond, niet naeuwkeurig genoeg
bepaeld. (3.) Menige andere leerstellingen en misbruiken werden toen, wegens de vrees voor te veel en te groten aenstoot, en dewyl men nog niet hoopen kon met de gantsche waerheid te zullen doordringen, onderzocht en onbetwist gelaten, of, maer in weinige opzichten en omstandigheden, veranderd en bepaeld. (4.) Somwylen mengden zich menschlyke zwakheden en hartstogten, de geest van tweedragt en van partydigheid, in het onderzoeken van Godsdienstige leerstellingen. (5.) En laetstlyk waren, by alle deze verhinderingen en ongunstige omstandigheden, ook de meeste hulpmiddels, tot beschouwing van het aengenomen leerbegrip, ten tyde van de Her- | |
| |
vorming, noch zo algemeen, noch zo bruikbaer, als zy in onze tyden zyn. - Wat nu verder nog aengaet de voordeelen, welken de Hervormers ons daedlyk te wege gebragt hebben, zyn Eerwaerde telt dezelven indezervoege op. (1.) Ene aenmerkelyke vermindering van het Bygeloof, dat te vooren in de gantsche Christelyke Kerk heerschte, en dan ook nog tegenwoordig in een maer al te groot deel van dezelve heerscht. (2.) De verzwakking van het menschlyk aanzien in Godsdienstige zaken, en de beperking van het ingesloopen en toen zo zeer misbruikt gezag, niet alleen der hooge, maer ook der lagere Geestlykheid. (3) Het vrye onverhinderde gebruik der Heilige Schriftuur. (4.) En eindelyk de groter vryheid van onderzoek, het bevestigde en erkende regt van eigen oordeel in Godsdienstige zaken. De ontvouwing van dit alles geeft den Leeraer, ten slot zyner Verhandelinge, rakende dit onderwerp, verscheiden nutte leeringen en plichtsvermaningen aen de hand, ten einde zyne Toehoorders op te wekken, om een verstandig en dankbaer gebruik van alle die voordeelen te maken. - Wyders behelst dit Deel nog twee Leerredenen, die de waerde van een goeden naem, en de gewigtigheid van een Jaer, ten onderwerp hebben. - De eerste strekt om een ieder, door 't bezef van 't groote voordeel dat een een goede naem, zo voor ons zelven als voor de maetschappy,
heeft, aen te moedigen, om, langs alle eerlyke wegen, een goeden naem te verkrygen, of dien te bewaren; en tevens om te toonen, aen welk ene strafbare wreedheid zy zich schuldig maken, die den goeden naem des Naesten, op enigerleie wyze, aengrypen of verdacht maken. - En de laetste dient, om ons op te leiden, tot ene aendachtige overweging van de vier volgende gewigtige Stukken. (1.) Hoe veel goed of kwaed wy in een jaer doen, en hoe zeer wy daerdoor onze volmaektheid en gelukzaligheid bevorderen of verhinderen kunnen. (2.) Hoe vele gewigtige en tot in het oneindige zich uitstrekkende gevolgen het goede en het kwade, 't welk wy in een jaer verrichten, zo wel ten aenzien van onszelven, als ten aenzien van andere menschen, naer zich trekke. (3.) Hoe verschillend de toekomende jaren in velerleie opzichten van het tegenwoordige zyn kunnen. (4.) En ten laetste, hoe onzeker het zy, of dit niet het laetste jaer van ons leven
| |
| |
zyn zal. - De overweging van het een en 't ander behoorde elk onzer, gelyk zyn Eerwaerde ten besluite wenscht, op te wekken, ‘om, zo lang het dag voor ons is, dat gene te doen, 't welk wy hier op Aarde te doen hebben, en het met onverwylde blymoedige zorgvuldigheid te doen, op dat niet iemand onzer de nacht des doods overvalle, voor dat hy zich tot den ingang in de eeuwigheid bekwaam gemaakt heeft!’ |
|
Auteursrechtvrij