Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1779

Clarinda.
Een Character.
Door den Hoogleeraar fordyce voor de Jufferschap geschetst.

Clarinda is van de Natuur geleerd te behaagen, door de ongemaakte bevalligheden van haar gelaad en gestalte, dan nog meer door de onvoorbedagte aanloklykheden van eene edele ziel. Haare gedaante en leden, die welgemaakt en in eene juiste evenredigheid zyn, weet zy ten meesten voordeele te vertoonen, zonder daar op te denken, zonder eenige zweem van kunst; zy schynt geen agt te slaan op het uiterlyke, bewust dat zy inwendig iets voortreflykers bezit. Haare oogen, teffens vriendlyk en doordringend, zyn zonder toeleg op u gevestigd, en overtuigen u, op eene onwederstaanbaare

[p. 577]

wyze, dat ze onder den invloed staan van eene aandoenlyk en goedaartig gemoed. Haar mond is schoon gevormd, en noodigt den aanschouwer om lippen te kussen, die zo betoverend zyn, en zo wyze redenen voortbrengen. Haare houding en beweegingen zyn leevendig, en nogthans bedaard; 'er is niets slofs, en niets gemaakts in. Zodanig is haar uitwendig voorkomen. - Maar wie kan de beminnelyke inwoonster van zulk eene schoone Lyfsgestalte naar eisch afschilderen? Iemand zou, om regt te doen aan een zo bekoorelyk beeld, haar eigen juist penceel, en stout coloriet, noodig hebben. Goedaartigheid is de eerste en voornaamste haarer hoedanigheden, en verspreidt iets zagts over al haar doen; nogthans is haare Goedaartigheid niet laf en onnozel; maar geregeld door gezond oordeel, en gemengd met edelen en deugdzaamen hoogmoed. - Clarinda is boven de gewoone zwakheid van haare Sexe verheeven: zy versmaadt opschik en praal, en, schoon zy niet ongevoelig is voor lof, ligt zy 'er zich meer op uit om denzelven te verdienen dan te ontvangen. Zy bemint de zindelykheid, om dat zy in zichzelve beminnenswaardig is, en laat het opsmukken over aan het weidsche en wufte deel haarer Sexe, 't welk zy met deerenis aanziet; doch niet onderneemt te bestraffen.

Weinig toevallen zyn in staat om de rust en bedaardheid van haaren geest te stooren. Deeze is even vervreemd van gemaaktheid, als van Stoïcynsche ongevoeligheid: want met eene tedere gevoeligheid van ziel, voor de tederder aandoeningen der menschlyke natuure, schynt zy weinig of geene dier driften te hebben, die het meerendeel haarer Sexe beroeren: men zou zeggen, dat zy meer van een Engel dan van eene Vrouw hadt; of indien zy gevoelt, 't geen anderen gevoelen, heeft zy dit in bedwang, zonder kunst, zonder eenige kenmerken van tweestryd te laaten blyken, of weet ze ten minsten volkomen te bedekken.

't Geen een Minnaar in haar, als een gebrek, zou wraaken, is eene zekere ongevoeligheid voor die zagter indrukzels, welke niet onnatuurlyk zyn aan haare eigene Sexe, en gewoonlyk dezelve by de onze aanpryzen. Met één woord zy schynt iets stugs in haare gesteltenis te hebben, dat, schoon het tot haar eigen rust en gemak moge toebrengen, haar nogthans geschikter maakt

[p. 578]

om de bedaarde rol eener Heldinne, dan de tedere van eene Minnares, te speelen.

Haar eenige drift schynt de zugt tot Deugd te weezen: of het bereiken eener volmaaktheid in dat onschuldig, hoewel moeilyk, beroep, 't geen zy verkoozen heeft; niet uit baatzoekende inzigten; maar uit zuivere liefde tot schoonheid en waarheid in haare werken. Haare bestendige beyvering hier in verspreidt, zomtyds, eene zekere strakheid en diepdenkenheid op haar gelaad, die al de zagtheid van eene Vrouw noodig heeft om ze te maatigen, en het character van een kunstliefhebber om ze te verontschuldigen. Hier door verschynt zy ook dikwyls met een air van strengheid in gezelschap, welke ingeschikt zou worden aan een die alleen kan schilderen; doch bezwaarlyk in iemand, bekwaam om zich daar met voordeel te vertoonen. Dezelfde oorzaak heeft haar eene agterhoudenheid bygezet, die het uitwerkzel niet is van wantrouwen of agterdogt; maar van te veel denken, en van eene zedigheid haar byzonder eigen: want met een welverlicht verstand, en bekwaamheden, meer aangekweekt dan die der meesten van haare Sexe, schynt zy alleen des onbewust, en meer op het oordeel van anderen dan op haar eigen te vertrouwen.

Haar Hart is geëvenredigd aan haar Verstand, open en uitgestrekt, en nogthans bekwaam om medelyden te hebben met de zwakheden van anderen, en hunne misslagen te dulden. Nooit hoort gy uit haar mond iets dat naar kwaadspreekenheid zweemt, zelfs niet tegen haar eigen Sexe; zy zwygt edelmoedig, wanneer zy niet kan pryzen. Haare eigene gedagten en neigingen zyn zuiver en onbesmet; en daarom is zy afkeerig om kwaad van anderen te gelooven, of iets, 't geen aan eene goede beweegreden kan toe geschreeven worden, aan eene kwaade toe te kennen. Zy oordeelt over Werken en Schriften met doordringenheid, en egter opregt en zedig; geene slaavin van gewoonte of gezag zynde. Vriendelyk en ongemaakt in de verkeering, spreekt zy gelyk ze denkt, en hoort met bedaardheid de gevoelens van anderen, zonder styf op haar eigen stuk te staan, of het al te gereed op te geeven. - In 't kort, zy zoekt allen, die rondsom haar zyn, te verpligten, en, stondt het in haare magt, geen sterveling zou ongelukkig weezen. Stille eenzaamheid is by haar zeer geliefd, nogthans zou zy, om eenig

[p. 579]

goed te doen, die ten alle tyde verlaaten, en zelven lyden om haare Medemenschen gelukkig te maaken.

Zodanig is de beminnelyke clarinda. Hy die zo veel deugd kan zien, en niet beminnen of eerbiedigen, moet meer of minder dan een Man zyn.