Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1779

BeriOt van den Zwitzerschen doctor Michel Schuppach.

(Overgenomen uit Mr. coxe's Tour through Switzerland.)

Myn Heer!

Gy hebt misschien gehoord van michel schuppach, dien vermaarden Zwitzerschen Doctor, van wiens schrander doorzigt om de zitplaats der kwaalen te ontdekken, en de geschikte middelen tot herstel voor te schryven, veele wonderlyke geschiedenissen verhaald worden door Reizigers, en die doorgaans, gelyk ik denk, het wonderlyke hebben doen aangroeijen op dezelfde wyze als de voortgang der Faam by virgilius, 't zelve vergrootende naar maate zy verder verwyderd waren van de plaats der gebeurtenisse. Ik ben thans gehuisvest by deezen beroemden esculapius, en zyn huis steekt boven het Steedje Langenou uit, gebouwd op den kant van een steilen berg: te deezer oorzaake wordt hy, in de wandeling, De Doctor van den Berg geheeten.

By onze aankomst hier, vonden wy den Doctor in zyne kamer, omringd door eene menigte Boeren, die hem elk over hunne kwaalen kwamen raadpleegen: ieder hunner hadt een klein flesje met zyn Water by zich: want het is door Piskyken dat deeze Geneesheer voorgeeft over den staat der Patienten te oordeelen. Hy is zeer zwaarlyvig, hy heeft een doordringend oog, en een zo gul gelaad als ik bykans ooit aanschouwde. Hy zit tegen over den Persoon, die hem raadpleegt; nu eens ziet hy het Water dan den Patient aan, blyft beurtelings het een en den ander eenigen tyd aanzien; altoos in die tusschenpoos fluitende. Dan doet hy opening van den staat des gevals, geeft den raadvraager berigt van de natuur zyner kwaale, en heeft doorgaans het geluk van het te raaden. Met één woord, zyne kunst om de kwaalen uit het Water te ontdekken, heeft hem zulk een ingewikkeld geloof doen verwerven, dat iemand by een Roomsch Catholyken even goed aan

[p. 545]

de onfeilbaarheid van den Paus mag twyfelen, als aan die des Doctors in tegenwoordigheid zyner Patienten. Hy heeft zeket verscheide groote geneezingen verrigt, en het gerugt daar van hem Patienten uit alle oorden van Europa bezorgd. 'Er zyn thans in zyn huis en in Langenou verscheide Engelschen en Franschen, benevens veele Zwitzers, hier om raad gekomen.

De Docter was, zo 't schynt, voorheen een Dorp Chirurgyn, hy heeft een weinig kennis van de Ontleedkunde; doch wordt voor zeer bedreeven in de Kruid-en Stookkunde gehouden. Men wil dat hy weinig weete van het beschouwend deel der Geneeskunde, het grootste gedeelte zyner kundigheden is hy verschuldigd aan zyne uitgestrekte praktyk; schoon hy nooit een vierde van een myl van zyn huis asgaat: want by zon de moeite niet doen om na Bern te gaan, al ware het om den Koning van Frankryk te helpen.

't Is meer dan waarschynlyk, dat veel van het gelukkig slaagen deezes zonderlingen Mans in zyne Praktyk, moet toegeschreeven worden aan het goed geloof zynen Patienten, aan 't voordeel, 't geen zy trekken van de verandering der Lugtstreeke, aan de gezonde lugtsgesteldheid op deezen berg, en aan de vermaaken, natuurlyk voortspruitende uit die gestad ge aswisseling van verschillend gezelschap, 't welk zich herwaards vervoegt om van den Docter geneezen te worden. Doch, wat ook de oorzaaken mogen geweest zyn van deeze zyne beroemdheid, hy heeft dezelve, volgens het eenpaarig berigt, ongezagt verkreegen. Hy bezit zeker veele uitmuntende hoedamgheden: menschlievend en liefderyk is hy in de grootste ma te: niet alleen geeft hy den arme Boeren, die hem komen raadvraagen, de Geneesmiddelen voor niet; maar schenkt hun daaronboven eenig geld: altoos geeft hy een gedeelte zyner winsten aan de armen zyner Parochie. Zyne Vrouw, als mede zyne Kleindegters, die by hem inwoonen, gaan, gelyk de Boermnen op het Land, gekleed; en hy heeft een blyk van zyn gezond verstand betoond, in deeze laatstgemelde eene zeer eenvoudige opvoeding te geeven. De oudste heeft hy, toen zy den ouderdom van slegts vyftien jaaren bereikt hadt, laaten trouwen aan een zyner Bedienden, en gaf haar 1300 Ponden ten Huwelyk: in dit Land waarlyk eene aanmerkelyke som. Hy liet haar, zo by zegt, zo vroeg trouwen, om voor te kon en dat zy niet verleid zou worden door jonge Heeren, die daar vertelden dat zy schoon was, en haar een denkbeeld, om boven haaren staat te trouwen, zouden zoeken in te boezemen.

Indien Huislyke overeenstemming en de volmaaktste eenvoudigheid van zeden, u eenigzins kunnen- behaagen, zoudt gy het grootste genoegen scheppen in deeze land-huishouding. De Vrouw is allerwe kzaamst, en houdt niet alleen met de uiterste zorgvuldigheid het oog op alles wat het huishouden betreft; maar verrigt veele zaaken met eigen handen; zy helpt hem desgelyks

[p. 546]

in het bereiden der Geneesmiddelen: en dewyl hy geene andere taal spreekt dan Zwitsers Hoogduitsch, dient zy hem steeds tot tolk. Tot een blyk van zyn vertrouwen in haar bestuur, is zy ook zyn Schatbewaarster, en ontvangt al zyn inkomen: 't welk in een jaar een groote som beloopt: want, schoon hy nooit iets meer dan den prys zyner Geneesmiddelen vraagt, raadpleegt geen Heer hem, zonder eene gifte daar aan toe te voegen. Zyne Vrouw heeft ook veele geschenken ontvangen van Persoonen, die zich door de toegediende hulpmiddelen geneezen vonden: verscheide deezer bestaan in kostbaare cieraadien, waar mede zy zich op Feestdagen oppronkt.

Het Gezin gaat geregeld ten twaalf uuren aan tafel: 'er zyn altoos eenige Vreemdelingen van de party, bestaande niet alleen uit een aantal Persoonen, die onder 's Docters handen zyn, maar uit Reizigers, gelyk wy, die hier uit enkele nieuwsgierigheid komen. Wanneer het weer zeer schoon is, en 'er meer gasten dan gewoonlyk zyn, houdt men het middagmaal buiten deur in een open plaats, het uitzigt hebbende op een der zyden van den berg en het omgelegen land, met een vergezigt op de Ysbergen over het Meir Thun. Gisteren maakten eenige Boeren, die de Docter genoodigd hadt, een gedeelte van ons gezelschap uit: naa het middagmaal deelde hy eenig geld uit aan die naast hem zaten, en beval eene zyner Kleindochteren aan andere zyne goedheid te betoonen. De weldaadigheid van den ouden Man, zyne vrolykheid en gulhartigheid, de opgeruimde blygeestigheid van zyn Gezin, de dankbaarheid der arme Boeren, de schoonheid van het uitzigt en de helderheid van het weer, leverden, zamengenomen, een der aangenaamste en vervrolykendste tooneelen op, die ik immer aanschouwde; en ik kan my niet herinneren ooit in myn gansche leeven met meer genoegen aan den disch gezeten te hebben.

Deeze zonderlinge Man is zeer dikwyls bezig met raadgeeven van 's morgens ten acht tot 's avonds ten zes uuren, zonder eenige rust te hebben dan wanneer hy aan tafel zit. De droogeryen, welke hy gebruikt, zyn van de beste soort: zelve zoekt hy de eenvoudige Geneesmiddelen op, en maakt ze gereed. Zyn huis is, even als dat der Boeren, van hout, en, schoon altoos vol volk, by uitstek net en zuiver. In 't kort, alles rondsom hem heeft het voorkomen van de bevallige eenvoudigheid der vroegere eeuwen.

Bykans had ik vergeeten u te melden, dat ik zelve hem deezen morgen raadpleegde, en zeker ik heb reden om zeer wel voldaan te zyn over zyn voorschrift: want hy betuigde my dat ik zo gezond was, dat de eenige raad, dien hy my kon gee en, bestondt ‘om wel te eeten, wel te drinken, te danssen, vrolyk te zyn, en maatige beweeging te neemen’.

Ik ben zo zeer ingenomen met de verrukkende eenvoudig-

[p. 547]

heid deezer plaatze, en het ongemeen Character van deezen menschlievenden Docter, dat ik er met het uiterste genoegen nog eenige dagen zou gebleeven zyn; doch de tyd wilde het niet gehengen.

Ik ben, enz.