Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1779

[p. 309]

Berigt van persoonen, die de kleuren niet konden onderscheiden. Door den Heer Joseph Huddart, in eenen Brieve aan den Eerwaardigen Joseph Priestley, L.L.D.F.R.S.

(Phil. Transact. Vol. LXVII.)

Londen den 15 Jan. 1777.

Myn Heer!

Toen ik laatstleden winter het genoegen had van u te zien, hoopte ik veel eer dan tegenwoordig u een volkomener verslag te doen van eene byzonderheid, het Gezigt betreffende, in een Persoon my bekend: ik zend u thans het beste dat my mogelyk is, en verzoek verschooning voor het verwyl.

Ik beloofde u een geschreeven verhaal te zenden van den Persoon zelve; doch hier in vond ik my ongelukkig te leur gesteld, dewyl hy schielyk aan eene Pleuris gestorven was, korten tyd naa dat ik op 't land wede keerde.

Gy zult u herinneren, dat deeze Persoon woonde te Mary-port, in Cumberland, digt by welke plaats ik myn verblyf heb, naamlyk te Alonby. Ik heb hem omtrent tien jaaren gekend, en veelvuldige gelegenheden gehad om met hem te verkeeren. Zyn naam was harris, van handwerk een Schoenmaaker. Dikwyls had ik uit anderen verstaan, dat hy de gedaante en de grootte van alle voorwerpen zeer wel kon onderkennen; doch de Kleuren niet onderscheiden. Dit verhaal wekte myne nieuwsgierigheid op, en ik sprak eenige keeren met hem over dit stuk. Hy gaf my 't volgende berigt. Dat hy reden had om te gelooven, dat anderen iets in de voorwerpen zagen, 't geen hy niet kon zien: dat zy met verzekerdheid en bepaald scheenen te spreeken van zekere hoedanigheden, na welke hy twyfelagtig giste, en waar in hy dikwyls dwaalde. By toeval op straat een kinder kous gevonden hebbende, bragt hy dezelve in een nabuurig huis om den eigenaar te ontdekken; hy bemerkte dat de lieden het een Roode Kous noemden, schoon hy niet begreep, waar om zy 'er die benaaming aan gaven; dewyl hy het genoegzaam beschreeven agtte met het enkel een

[p. 310]

Kous te noemen. Deeze omstandigheid bleef hem in 't geheugen, en bragt hem, benevens andere volgende waarneemingen, tot bezef van zyn gebrek. Naardemaal het denkbeeld van kleuren onder de eerste is, die in de ziel opkomen, moge het zonderling schynen, dat hy dit gebrek niet vroeger ontwaar wierd. Hier van kunnen wy, egter, eenigermaate rede geeven, door aan te merken, dat zyn gezin tot de Quakers behoorde, onder welken, gelyk bekend is, eene algemeene eenpaarigheid van Kleuren plaats vindt.

Hy merkte ook aan, dat, in zyne kindsche dagen, andere Kinderen de Kerssen aan een boom konden onderscheiden, door zeker voorgewend verschil van Kleur, schoon hy alleen in staat was ze van de Bladeren te onderkennen, door 't verschil van maakzel en grootte. Hy verklaarde, wyders, dat zy, door middel van dit verschil in kleur, de Kerssen op een grooter afstand konden zien dan hy: hoewel hy andere voorwerpen, op even grooten afstand als zy, kon beoogen: ingevalle naamlyk het g zigt niet geholpen wierd door de Kleur. Groote voorwerpen kon hy even goed zien als anderen; en ook kleine, als zy onder andere niet vermengd waren, gelyk de Kerssen onder de Bladeren.

Ik geloof dat hy niet meer kon doen, dan na den naam van eenige Kleur raaden; nogthans kon hy Wit van Zwart onderkennen, of Zwart van eenige ligte of heldere Kleur. Stroogeel noemde hy Wit, en verschillende Kleuren noemde hy dikwyls met denzelfden naam; nogthans kon hy 'er onderscheid tusschen ontdekken, als ze by elkander gelegd wierden. In 't algemeen verwarde hy Kleuren, die eene gelyke maat van helderheid hadden, hoe zeer ze anderzins mogten verschillen, door elkander. Nogthans kon hy een gestreept lint onderscheiden van effen gekleurd; doch met geene naauwkeurigheid altoos zeggen welke de Kleuren waren. Donkere Kleuren nam hy dikwyls voor Zwart; doch nimmer hieldt hy Witte Kleuren voor Zwarte of Zwarte voor Witte.

Hy was een verstandig Man, en zeer begeerig om de natuur van 't licht en de Kleuren te weeten, ten welken einde hy ook lessen bygewoond hadt over de Natuurkunde.

Hy had twee Broeders, ten aanziene van het Gezigt in dezelfde omstandigheden; en daar benevens nog twee an-

[p. 311]

dere Broeders en Zusters, die, zo min als zyne Ouders, dit gebrek hadden.

Een' der eerstgemelde Broederen, nog in leeven, Schipper op een Koopvaardy Schip te Mary-port, ontmoette ik in de maand December des Jaars MDCCLXXVI te Dublin, en nam die gelegenheid waar om met hem te spreeken. Ik wenschte zyne bekwaamheid te toetzen, om de kleuren van een Prisma te onderscheiden; doch 'er geen by my hebbende, vroeg ik hem of hy ooit een Regenboog gezien hadt? Dikwyls, was zyn antwoord, en hy kon de verschillende Kleuren onderscheiden; hier mede alleen bedoelende, dat dezelve bestondt uit onderscheide Kleuren: want hy kon niet zeggen welke Kleuren 't waren.

Ik haalde een stuk Lint uit, en toonde het hem: hy verklaarde terstond, dat het een gestreept en geen effen Lint was. Hier op bestondt hy onderscheide Streepen te noemen: verscheide Witte Streepen noemde hy eenpaarig, en zonder in twyfel te hangen, Wit: in de vier Zwarte Streepen was hy bedroogen: want drie derzelven hieldt hy voor Bruin, schoon ze volstrekt van dezelfde Kleur waren als die hy te recht Zwart noemde. My sprak nogthans, wat deeze Streepen betrof, met wantrouwen: en ik moet bekennen het Zwart was niet zeer onderscheiden: Ligt Groen gaf hy de naam van Geel; doch sprak niet stellig; zeggende: ‘Dit denk ik is 't geen gy Geel noemt’. De middelstreep, die iets van 't Roode hadt, hieldt hy voor een soort van Blaauw. Doch 't meest van alle tastte hy mis ten opzigte van Oranje kleur, zeggende: ‘Dit is de Kleur van Gras, dit is Groen’. Ik toonde hem eene groote menigte van onderscheide Linten, welker Kleur hy zomwylen recht noemde; doch by wylen zo ver verschillende van de waare Kleur als mogelyk was.

Ik vroeg hem, of hy het mogelyk oordeelde, dat alle de onderscheiden Kleuren, welke hy zag, enkel ontstonden uit het verschil van licht en schaduw; of hy dagt dat zy onderscheiden graaden tusschen Wit en Zwart konden weezen: en dat alle Kleuren konden zamengesteld worden uit deeze twee mengzels alleen? Met eenige twyfeling antwoordde hy, ‘Neen’, hy dagt dat 'er eenig onderscheid was.

Welvoegelyk kon ik van deezen Man geen eigen ge-

[p. 312]

schreeven bekentenis vorderen; maar ik heb zyne eigen woorden opgegeeven; die ik terstond opschreef. Daarenboven is dit gesprek, den tienden der laatstverloopene maand voorgevallen, my nog vers in 't geheugen. Ik heb my bevlytigd om een getrouw verhaal van dit stuk te doen, en het niet wonderbaarder te maaken dan het met de daad is.

Alleen moet ik 'er nog byvoegen, dat de Proeve, met het gestreepte Lint genomen, by dag, en in helder licht geschiedde.

Ik ben, enz.