Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1779

Circulaire brief van Rabbi David ben Anrou, Prins van de gevangenis, aan de souverainen der oude en nieuwe wereld.

Het hoofd van een verbannen, zwervend, ongelukkig volk, bezweert uwe Majesteit, om wezens, die waarlyk menschen zyn, niet langer als wilde beesten te behandelen.

Opvolger van David en Ezechiel, zoude ik met de Vorsten der Aarde op den voet van gelyken mogen handelen; maar ik wil my wel vernederen tot verzoeken, tot gebeden; want de Arke des verbonds is niet meer: de Heiligen Israëls zyn gevallen, en ik voer het gebied niet dan over slaaven, welker leeven in uwe hand is.

Van de hoogte des bergs Libanons, wiens Cederen my den tempel van Salomo, waar van de puinhoopen zelve verspreid zyn, herinneren, heb ik myne oogen over de aarde laaten gaan; ik heb gezien, dat alle volkeren tegen de ongelukkige overblyfzelfs der stamme van Juda samenspannen; ik heb de beiden werelden in beweeging gezien om een zandkorrel te verpletten.

By aldien die zandkorrel nog eenige verwarring in de Maatschappyen maakte, zo hy de troonen deedt wankelen, of de wel-

[p. 237]

vaart der volkeren verstopte, ik zoude, al zugtende, zeggen: Babylon is regtvaardig. Maar ik bezweer, in den naam van Adonaï, de Souverainen van de oude en nieuwe wereld, te verklaaren, of zy eenige andere misdaad in ons kunnen aanwyzen, dan dat wy afstammelingen zyn van Jacob, en even getrouw zyn aan den Godsdienst onzer Voorvaderen als zy zelve.

Ondertusschen laat gy toe, dat de laster, en de schande, zich over ons verspreide, die met dan op onze vervolgers behoorde te vallen. Zo de vyand uwe grenzen verwoest, zyn wy het, die hem ingehaald hebben; zo een uwer onderdaanen door snoodaarts wordt omgebragt, zyn wy het, die hem geknuisigd hebben; en zo de pest in uwe landen woedt, moeten de rivieren door ons vergiftigd zyn. Welhaast zal men ons over de wanordes der elementen straffen; en men zal ons misdaaden aantygen, welke in hem, die dezelve begaan kon, bovennatuurlyke kragten onderstellen.

Die ongerymde beschuldigingen worden ondertusschen als een wettigen grond van barbaarsche straffen beschouwd. Dan eens overlaadde men ons met drukkende belastingen; dan weder stelde men ons leeven veil voor den eersten dweeper, die ons wilde ombrengen; en in andere tyden en landen vertoonden zig de galgen, raderen, en brandstapels zo dikwils voor ons gezigt, dat wy het leeven nooit een oogenblik gerust genieten konden. Men zogt ons door de vrees en wanhoop den God onzer Vaderen te doen verlochenen; men zogt ons tot snoode huichelaars te maaken, onder voorwendzel van ons te bekeeren; en aller haat en afgryzen te doen verdienen, om 'e ons van te ontheffen.

Wy kunnen niet bestaan in de burgerlyke Maatschappyen, of wy hebben daar mede eenige betrekkingen. Dat derhalven de bloedraaden, die tegens ons opkoomen, bepaalen onder welke tytels, op welken voet, wy in uwe staaten leeven? Zyn wy vyanden, wees ten minsten zo edelmoedig van ons met gelyke wapenen te bestryden! zyn wy uwe onderdaanen, zo beoordeel ons naar uwe wetten. Zyn wy vreemdelingen, laat daar uw Wetboek en uw Zwaard; en oordeel ons naar de eeuwige Wetten der Natuur!

Uwe rang, en listige bedriegers, die de laagste oogmerken met den geheiligden naam van Godsdienst bewimpelen, maaken u tot Barbaaren; maar de Natuur en de waare Godsdienst hadden u menschen gemaakt. Pleegt dan uw hart raad; speelt niet met ons leeven, waarvan de Hemel u de zorg heeft aanbevolen; gedenkt aan eenen Mully Ismaël, die, om zyne bekwaamheid en de deugd van zyn zwaard te toonen, daaglyks eenige Christenen de hoofden afsloeg.

Ik schryf niet voor uwe Inquisiteurs, die het bloed uwer beste onderdaanen drinken, gelyk de Priesters van Saturnus. De Grooten, die u omringen, hebben al te veel belang om de waarheid te verbergen; het gemeen des Volks kan dezelve niet verstaan, en

[p. 238]

wordt eeniglyk geleid van hen, die meest al bedoelen hen te verleiden: Gy zyt het alleen, die ik wenschte te overtuigen; Gy draagt het Zwaard; Gy kunt één woord spreeken, en uwe onderdaanen zullen menschen worden; Gy kunt één woord spreeken, en wy zullen gelukkig zyn; maar om dat ééne woord te spreeken moet gy u gewennen billyk te denken, en standvastig te handelen.

Gy moet onze bestiering alleen door uwe vriendelykheid, ten minsten door uwe billykheid, poogen uit te werken. Ja billykheid! By aldien onze Godsdienst niet strydig is met de rust der samenleeving, wat regt hebt gy om ons denzelven met geweld te ontrukken? waarom stelt gy u in de plaats van den Almagtigen, en wel den Almagtigen met zynen bliksem gewapend, terwyl hy ons in zyne gunst wil beschouwen, zo lang wy hem met een opregt hart zoeken en dienen? Gy wilt ons gelukkig maaken, zegt gy; maar moet gy dan beginnen met ons te verdrukken? Gy wilt onze zaligheid namaals uitwerken, maar moet gy ons dan eerst van den aardbodem verdelgen? Jehova begint zyne zegeningen nooit met vloeken.

En nog mogt gy met eenigen schyn het Zwaard opvatten om ons tot uwen Godsdienst te dryven, by aldien de geheele aarde zig tot den zelfden Godsdienst vereenigde; by aldien de Gods-regeering de regeering ware van 't menschelyk geslagt, en alle de Volkeren Israëliten wierden; eene gunst door Jehovah aan onze Propheeten en Rabbynen beloofd; Amen. Maar hoe zouden wy, in den verdeelden staat, waarin de waare Godsdienst kwynt, ons thans bepaalen? Zo gy my moogt vervolgen om my tot een Christen te maaken; de Sophi heeft het zelfde regt als gy, om my een Musulman te doen worden. De afstammelingen van Abraham zullen dan verpligt zyn van Godsdienst te veranderen, naar maate zy in verschillende landen zwerven; zy zullen een Priester in Tartarye, den grooten Haas in Kanada, en een Kever onder de Caffers eeren moeten?

‘Het is de waarheid’, zeggen uwe verleiders en onze verdrukkers, ‘die het regt geeft van te vervolgen, om de dwaalenden tot de waarheid te dwingen’; maar vertoont zig de dwaaling niet altyd als waarheid aan hen, die haar gelooven? Meent niet elk de waarheid op zyne zyde te hebben, en moeten wy dan, volgens uw besluit, niet allen tegen elkanderen woeden? Moeten dan alle volkeren niet zo wel tegen elkanderen als tegen Israël stryden, om de waarheid voort te planten? Moeten zy zig dan niet onderling tot den laatsten man verdelgen, om de dwaaling uit te roeijen?

Gy roemt onophoudelyk op de zuiverheid der Christelyke zedeleer; maar is 't genoeg eene zuivere zedeleer te hebben, zonder die te beleeven? Wien zoudt gy aangenaamer in de oogen van de Godheid achten? Den Christen, die met galgen en brand-

[p. 239]

stapels bekeert, of den Hebreeuw, die gemarteld wordt en vergeeft?

Het geweld bewyst eeniglyk de magt, niet de billykheid. Zo de zaak, welke wy voorstaan, ons ooit regtvaardig moest voorkoomen, het is, na dat men ons heeft beginnen te vervolgen. De waarheid schynt zo vreemd aan den mensch, dat, de zelve te onderdrukken, is, haar te doen erkennen.

Wilt gy myn Volk de waarheid van uwen Godsdienst doen vermoeden, wilt gy hen allengs tot denzelven leiden, laat ons in uw gedrag zien, dat het een vriendelyke Godsdienst is. Beschouw, behandel ons als uwe medemenschen! Gy regeert over een punt van deezen Aardbol; God, de Opperheer van tienduizend maal tienduizenden waereiden, beschouwt ons als zyne kinderen; volgt hem na, en ons hart zal u volgen.

Ik heb onbewimpeld gesproken: dit toch is de taal der onschuld; en ik heb geloofd, dat gy groot genoeg waart om te verdienen, op die wyze aangesprooken te worden.

De taal der onschuld duldt egter verzoeken; zelfs daar men regt heeft van te eischen. Ik ben daar mede begonnen; ik eindig daar mede. Nog eens dan! Gy, die u in 't licht der Zon verheugt, laat het licht van gerechtigheid en goedheid over uwe Ryken straalen! Wees de weldoender van een Volk, dat uwe gunsten met woeker zal wedergeeven! Behandel ons als uwe onderdaanen, en wy, die ons verbeelden zullen in uwen staat onder de Palmboomen van Jericho, onder de Ceders van den Libanon, of aan de Oevers van den Jordaan te zitten, zullen u, als onzen Vader, eeren; en ik, Opvolger van David en Salomo, zal met vermaak de eerste uwer dankbaare onderdaanen worden.

rabbi david ben anrou, Prins der gevangenis.