Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1779

Droom over de verkwisting, zuinigheid en gierigheid.

De droomen gaan gemeenlyk over zaaken, waaraan men waakende gedacht heeft, was reeds het zeggen van den wyzen cato. De waarheid van het zelve heb ik thans ondervonden; want, naa dat ik myne gedachten over het onderscheid tusschen Verkwisting, Zuinigheid, en Gierigheid had laaten gaan, wierd ik van eene zagte sluimering bevangen, en door een droom aan my zelven onttoogen. Ik wierd opgevoerd, ver boven deeze waereld, en landde in het Ryk der Zeden aan, op den weg des Overvloeds. Aanstonds vatte my de Nieuwsgierigheid by de hand, en geleidde my na de Stad Verkwisting; de poort, die wy intraden, wierd Vreugde genoemd. De inwooners der Stad, meest jongelieden, die wy ontmoetten, waren over het geheel vervallen van gedaante; doch, het geen my het meest verwonderde, was, dat zy bykans alle oogenblikken van kleederen veränderden. Zy leefden van de uitgekiptste spyzen; het welk niet weinig tot hunne ongezondheid toebragt. De Stad was in drie wyken verdeeld; in die der hooggaande Overdaad, der Verspilling, en der byzondere Spilzucht. In de eerste wyk konden de inwooners het zeer zelden langen tyd uithouden; de meesten stierven in hunne jeugd en de overigen verlieten wel ras deeze wyk, die uitliep in den poel van eeuwig Ongeluk. In de tweede wyk woonden veel meer

[p. 188]

menschen, en ook eenen veel langeren tyd; doch meest al vervielen zy eindelyk in de doolwegen der Kwyning, op welke deeze wyk uitliep. De derde wyk, die der byzondere Spilzucht, wierd bewoond door lieden, die maar in zommige zaaken verspillende waren. Deeze wierd vaak betrokken door de inwooners van de nabuurige Stad uinigheid; en ook wel door de zulken, die de twee voorige wyken verlaaten hadden. Aan het einde deezer wyk was eene poort, die den naam van Berouw droeg. In het midden van deeze drie wyken was een ruim Marktveld; en op het zelve stond een Paleis van Goud gebouwd; doch welks grondslag steunde op dunne styltjes van het broosste glas. In dit Paleis echter woonde de Koningin, met naame Dartetheid. De Nieuwsgierigheid trok my in het zelve, schoon ik voor den wankelen grondslag beefde; zoo ras ik door de poorte gegaan was, las ik, voor de Hofzaal, de volgende woorden, met diamanten in goud ingelegd:

Laat ons eeten, laat ons drinken, want morgen stenven wy.

Ik zou te rug zyn getreeden maar de Pracht, ééne der hofjufferen, spreidde my eenen nevel voor de oogen. Ik pevond my, naa de verdwyning van dien neven, in de Hofzaal voor de Koningin. Zy was van veele Staatdames omringd; allen scheenen zy even schoon, hoewel alle haare schoonheid uit het blanketzel der Bedriegery haaren oorsprong nam; haare kleederen waren zo kostelyk en schitterend dat men 'er geen oogen op houden kon. Eindelyk sprak my de Koningin dus vleijende aan: ‘Zie daar, waarde Jongeling! zie daar het land van het waare vergenoegen; word een onderdaan in dit ryk en het zal u wel gaan; proef deezen wyn; (hier reikte zy my den beker der Beguicheling toe;) en gy zuit deeze Stad, deeze aangenaame Stad, nooit verlaaten.’ Hierop verscheen my de Voorzichtigheid, en gebood my denzelven te weigeren. Op dat eigen oogenblik hoorde ik een allerysselykst geluid, verzeld van een geduurig gedreun; en vernam, dat de Vorst Belang, die altyd schulden van deeze Koningin te vorderen heeft, met een leger schuldëischers aan kwam trekken, om dit Paleis te bestormen met de rammeijen der Plundering. Ik beefde, dewyl ik myn gevaar overwoog: doch de Voorzichtigheid, my geleidende, vlugtte ik door de agterpoort der Ontkoming. ‘Vlugt!’ riep de Voorzichtigheid, ‘Vlugt! want aldus wordt dit paleis dagelyks met zynen ondergang gedreigd.’ Hierop kwamen wy aan de afgelegenste poort der gantsche Stad, die der Droefheid. Buiten dezelve gekomen, beschouwden wy de vestingen; en zagen derzelver elendigen toestand; zoo aangenaam als ze my aan den anderen kant voorgekomen waren, zoo droevig waren zy aan deezen kant. Hierop wandelden wy door het Bosch Verdriet; waar in wy zeer veelen ontmoetten, die de paden Wanhoop en Zelfsmoord insloegen. Wy kwamen, vry schielyk, uit dit akelig woud, aan eenen tweesprong: het ééne pad leidde den Reiziger

[p. 189]

na de Stad Zuinigheid, en het andere na het Dorp Gierigheid. Zo men geen naauwkeurige acht sla op de kenmerken dier wegen, het welk maar al te dikwils plaats heeft, by de verdrietige verlaaters van de Stad Verkwisting, wandelt men ligtelyk op den weg der Gierigheid, in plaats van dien der Zuinigheid, voort. Doch myne wyze Gezellin, de Koorzichtigheid, leidde my langs eenen weg die van tyd tot tyd aangenaamer wierd en my voor de Stad Zuinigheid bragt. Wy traden de poort der Armoede in, die zonder eenig cieraad was, gelyk ook de vesten der Stad. De Burgers waren zeer gezond; uitgedost in zobere kleederen; arbeidden ieder vlytig; daar alle de inwooners van de verlaaten Stad ledig liepen: de leevensmiddelen waren 'er zeer goed koop en voedzaam. De Stad was in twee wyken verdeeld; de ééne wierd Hooge Spaarzaamheid en de andere middelbaare Uitgaaf geheeten. De inwooners van de eerste wyk waren, hoewel gezond, zeer mager; en aan het einde deezer wyk stond de poort, Zelfskwelling genoemd. De bewooners der andere wyk zagen 'er gezond en bloeijende uit; en vermaakten zich dagelyks, buiten de poort hunner wyk, de poort van waat Geluk, in het daar by gelegen bosch, van de aangenaamste wandelwegen voorzien, Vergenoegen geheeten. De markt deezer Stad was vercierd met een net doch onopgesmukt gebouw, waarin de Koningin der Zuinigheid, den naam van Ingetoogenheid voerende, haar verblyf hield, met alle huishoudelyke deugden. Zy kwam buiten haar Paleis, en gaf haaren burgeren de volgende lessen: ‘Waarde Kinderen! Gelukkige ingezetenen van mynen Staat! Tot u is het, dat ik thans myne redenen wende. Gellukkig driewerf gelukkig zyt gy, dat gy u in deeze Stad bevindt; hoe hartelyk wenschte ik dat de wyk der middelbaare Uitgaaf werd uitgelegd, en het aangenaam bosch, het bosch van Vergenoegen, moest uitgebreid worden. Och! Mogt het weezen, dat de andere wyk minder inwooners bevatte: want die loopen groot gevaar van zich buiten de poort Zelfskwelling te begeeven; buiten dezelve is een weg, die Overvloed genaamd wordt; en deeze deelt zich onmiddelyk in twee zeer korte zydwegen; de eene leid na de Stad Verkwisting en behoudt den naam des Overvloeds; maar de andere na het Dorp Gierigheid, en wordt Gebrek geheeten. Wacht u dan, myne Burgers! en begeeft u nooit buiten de poort Zelfskwelling.’

Hierop scheurde my myne oude en ontrouwe gezellin, de Nieuwsgierigheid, weg; en de Voorzichtigheid verliet my oogenblikkelyk. Ik was, zelfs eer ik het bemerkte, op den weg van den Overvloed by den tweesprong. De Nieuwsgierigheid, die reeds de Stad der Verkwisting kende, en des geene begeerte had om dezelve weder te bezoeken, sloeg het pad van 't Gebrek met my in. Langzaamerhand wierd ik eenige verandering en onderscheid gewaar, tusschen den weg van het Gebrek, en de wyk van hooge Spaarzaamheid. De inwooners-wierden, hoe verder wy in

[p. 190]

het van tyd tot tyd onaanzienlyker wordende dorp kwamen, onheuscher. Eerlang kwamen wy het pad der Schraapzucht; waar men my alles afperste, wat met moogelykheid my was af te knevelen. Hier ontmoette my eene maagd, het valsche Vergenoegen genaamd, die my haaren Zwymeldrank te drinken gaf. Middelerwyl kwam ik, naa dat my, op het pad der Roovery. alle myne kleederen ontnomen waren, in het bosch van Verdriet, waarin dit Dorp, even als de Stad Verkwisting, uitloopt. Dewyl ik intusschen bykans geene spyze genuttigd had; en 'er geene gelegenheid was, om my by eenigen Regter, (gemerkt 'er daar ter plaatze geen gevonden wierd,) over de my aangedaane ongelyken te beklaagen, zo sloeg ik het pad der Wanhoop in, en stortte onverwacht in den poel van Eeuwig Ongeluk. Door deezen val verschrikt, ontwaakte ik, en myne verbaazing bedaard zynde, verheugde ik my, zoo juist het onderscheid tusschen Verkwisting, Zuinigheid en Gierigheid gezien te hebben.