Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1779

[p. 98]

Zamenspraak, tusschen Solitaire, een kluizenaar, en Undoso, een man van de wereld.

solitaire.

Ha! myn Zoon! door welke eene zonderlinge schikking der Voorzienigheid vond ik u hier in 't midden deezer rotzen.

mundoso.

Ha! Vader! hoe drommel kwaamt gy hier?

solitaire.

Ik hoop, Zoon, tot uwe verlossing en vertroosting. - Gy schynt in verlegenheid.

mundoso.

Ja, op myn eer, ik heb het kwaad genoeg. - Ik leed, twee dagen geleden, schipbreuk, op omtrent drie mylen van hier.

solitaire.

In dien laatsten storm! Ik zag uw schip in nood, en bad St. antonius vuuriglyk om uwe behoudenis.

mundoso.

Wy hadden wel zeer veei verpligting aan n, Vader; doch ik denk, dat St. antonius elders anders bezig was; want hy liet ons schip ten gronde gaan. Ja, indien het aanroepen der Heiligen iets hadt kunnen baaten, wy hadden 'er genoeg aan boord. Misschien was het hun schuld niet: wy hadden geen een goed Zeeman in 't schip. Met de hulp van een half douzyn Engelsche Matroozen, zou St. antonius ons van den wal hebben kunnen helpen; doch het was niet te wagten, dat de Heiligen een anker zouden uitgebragt hebben om het schip 'er af te winden.

solitaire.

En zyt gy de eenigst overgebleevene van de Schipbreukelingen?

mundoso.

Neen! wy waren met ons vieren, tot dat wy, als zotten, aan het vegten raakten, over de weinige beuzelingen, die wy van het wrak behielden.

solitaire.

Is het mogelyk?

mundoso.

Ja, zeer mogelyk, Vader; doch, dewyl ik het ydel agtte wegens eigendom te twisten, tot ik middel gevonden hadt om 't leeven te hewaaren, het ik het geschil onder hen alleen beslegten.

solitaire.

Hemel! Welk een wereld heb ik verlaaten!

[p. 99]

mundoso.

Hoe, Vader, zyt gy hier ook op den oever gesmeeten?

solitaire.

Neen, Zoon; maar een wederzen van de wereld gekreegen hebbende, keerde ik na deeze plaats, om de verzoeki gen daar van te vermyden, en om Hemelsche dingen betragten.

mundoso.

Een zeer geschikte plek gronds, in de daad; want gy kunt weinig anders dan den Hemel zien. Ik durf zeggen, dat gy op 't midden van den dag, een star zo goed zoudt kunne zien als of gy in een diepe put waart. Maar ik bid u, goede Vad r, kunt gy my een weinig te eeten geeven? Ik heb deeze d ie dagen niet anders dan Schelpvisschen geëeten.

solitaire.

Met al myn hart, myn Zoon! tree in, daar is myn Kluis. Ik zou zo het middagmaal gaan houden toen ik u hoorde.

mundoso.

Ik dank u Vader! - Ha! heerlyke Visch! goede Salaad! en Wyn ook! en geen kwaad verblyf waarlyk. - Gy zoudt hier zeer aangenaame dagen kunnen slyten, Vader, indien gy iemand hadt om nu en dan mede te praaten. Een aartig jong, praatig Meisje, zou zelfs dit plekje gronds vermaaklyk doen worden; doch ik heb geen denkbeeld van een leeven als een Kluizenaar, v lstrekt op zichzelven alleen.

solitaire.

Godsdienst en Wysbegeerte verschaffen my aanmerkingen, die de plaats van verkeering bekleeden.

mundoso.

Wat den Godsdienst betreft, heb ik, teen ik de laatste keer te Lisbon was, aan St. dominicus eene gelofte gedaan, dat ik, zo lang de Inquisite duurde, nooit over denzelven zou spreeken. - Maar wat de Wysbegeerte aanbelangt, ik ben in Engeland geweest, Vader, en heb van dezelve zulk een voorraad opgedaan, dat ik geloof u te zullen kunnen staan. Kom laat ons een geschilstukje onder handen neemen.

solitaire.

Ik heb geen lust tot twisten; waarom zou ik geschil voeren?

mundoso.

Om uwe Wysbegeerte te toonen, zekerlyk,

solitaire.

En is dit het gebruik der Wysbegeerte?

mundoso.

Ongetwyfeld.

[p. 100]

solitaire.

Dan kan een Kluizenaar geen Wysgeer zyn; dewyl hy niemand heeft om mede te twisten.

mundoso.

Juist zo; en ik wil het op my neemen u te overtuigen dat een Eenzaam Leeven het nutloosste in de wereld is.

solitaire.

Ik hoop niet volstrekt nutloos. Drink, Zoon, eet. Gy zyt my welkom.

mundoso.

Dit is uitsteekende Wyn! Ik dagt niet dat deeze Rotzen zulke verfrissende Salaad voortbragten. Ja, Vader, uw eenzaame Wysbegeerte geheel uit de Mode. - De Hedendaagschen hebben ontdekt dat men zo Godsdienstig kan weezen in een Hoofdkerk als in een Kluizenaars hut: en dat men de Wysbegeerte zo wel op de Beurs van Amsterdam en Londen kan oefenen, als op Robinson Crasoe's Eiland. - Met één woord, Vader, het is uitgemaakt, - lekkere Visch! - dat een Kluizenaar een nutloos weezen is, en met geene mogelykheid van dienst kan zyn voor eenig menschlyk schepzel. Allerlekkerste Visch, in de daad!

solitaire.

Zelf niet voor een schipbreuk geleden hebbend Zeeman.

mundoso.

Recht - Vader, - gy hebt my gevat - Ik merk dat iemand onder het eeten moet zwygen. - Zyn harssens zyn geen oortje waard, terwyl hy bezig is met zyn maag te vullen. - Ik verzoek verschooning. Ik moet bekennen, gy hebt my eenen uitsteekenden dienst gedaan; myn verzaadde honger draagt 'er getuigenis van.

solitaire.

Leer hier uit, myn Zoon, hoe gereed ondankbaarheid, uit gebrek aan opmerking, hervoortkomt. - Gy kunt uit dit geval ook opmaaken, de ydelheid der Wysbegeerte, welke alleen in woorden bestaat. Weet, dat, daar de Natuur niets te vergeefsch gemaakt heeft, de Voorzienigheid niet wil dulden dat iets onschuldigs nutloos zy. ‘Deugd,’ zegt gy Menschen van de Wereld, ‘bestaat in goed te doen aan anderen, en hoe kan iemand goed doermaan anderen, die op zichzelven en alleen leeft?’ - Groot, nogt ans, is de verdienste van hem, die moeds genoeg bezit om zich der verzoekinge te onttrekken, en geen kwaad doet. Indien ik weinig goeds doe aan myne Medemenschen, ik doe hun nog minder kwaad. In de Wereld leevende, zou ik van beide meer verrigten. Maar, zelfs eens verondersteld zynde, dat de zugt tot eenzaamheid eene dwaaling is, dat dan de verzorgende dienst, op heden door my u toegebragt, u leere, hoe de Hemel niet wil gehengen, dat zelfs de verblindheid en dwaaling der Menschen hun geheel nutloos voor elkander maaken.