Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1779

[p. 567]

De Ontleedkunde volledig verhandeld; door den Heer Sabatier. Eerste Deel. Uit het Fransch vertaald, en met verscheide nuttige Aanmerkingen vermeerderd, door A. Lentfrinck, in Leven Med. Dr. en Lid van 't Bataafsch Genootschap, te Rotterdam. Te Goes by J. Huysman, en 's Gravenhage by J.A. Bouvink, 1780. In groot 8vo. 608 bladz.

Dit Werk is zyn oorsprong verschuldigd aan een verbeterde uitgaave van de Ontleedkunde van verdier, door den Heer sabatier, zeer beroemd Heelmeester te Parys, in den Jaare 1769, uitgegeeven, 't welk de goedkeuring van des kundigen weg gedragen heeft, zo dat 't in Vrankryk tot eene handleiding voor de Leerlingen aangenoomen is, waar door 't wel haast uitverkogt was. Dit bewoog den Hr. sabatier 'er een tweede uitgaave van te geeven; dog, by nadere overweeging, bevindende dat 'er veel in dit Werk konde verbeterd en bygevoegd worden; zynde 'er, zedert dien tyd, van de eerste uitgaave van dit Werk verscheide nieuwe Waarneemingen en Ontdekkingen in de Ontleedkunde, zo door hem, als andere voornaame Mannen, gedaan, en uitgevonden; vondt hy goed, met weglaating van 't geen verdier geschreven hadt, een eigen Werk op te maaken, waarin hy de Ontleedkunde volleedig verhandelt. 't Werk is in zeven Deelen verdeeld; als de Osteologie, de Myologie, de Splanchnologie, de Angeiologie, de Neurologie, de Adenologie, en de beschryving der Bekleedsels. Dit Eerste Deel bevat de beschryving der Beenderen, en der Spieren. 't Werk beantwoord aan de verwagting die men met regt vordert van een Man, die zo beroemd is in de Heelkunde, als de Heer sabatier. De verklaarende Aanmerkingen van den Vertaaler, hier by gevoegd en ingelascht, zyn mede van nut, byzonder voor de eerstbeginnenden. Tot een proef zullen wy mededeelen eenige Aanmerkingen over 't Merg, (Medulla) en het Mergsap, (Succus Medullosus;) ‘'t geen’, schryft de Autheur, ‘twee zelfstandigheden van den zelfden aart zyn; het eerste doet zich op onder de gedaante van een week en vetachtig Lighaam, van eene grysachtige koleur, trekkende een weinig naar het geele, en het andere als een dunne

[p. 568]

vloeijende oly, van eene roode koleur. Het Merg bestaat uit een groot aantal van vliesachtige blaasjes, gevuld met een' halfgestolde oly, welke allen gemeenschap met elkander hebben, en besloten zyn in een gemeen vlies, welks binnenste verlengsels of verdubbelingen de blaasjes maaken, die 'er gevonden worden. Het Mergsap is in soortgelyke blaasjes besloten, doch die te gelyk dienende om de holligheden van de celachtige zelfstandigheid der beenderen, waarin dit sap bevat is, te bekleeden, 'er niet van afgescheiden kunnen worden; deszelfs meerdere helderheid, boven die van den oly, welke het Merg maakt, en de roode koleur, die men 'er in gewaar word, zyn slechts toevallige verschillendheden, welke daaruit ontstaan, dat de bloedvaten in een grooter getal aan de uiteinden der lange beenderen, dan in hun middenste gedeelte, gevonden worden, en om dat de warmte 'er grooter is. Men kan zich gemakkelyk van de gesteldheid van het Merg verzekeren, wanneer men een stuk daar van in warm water werpt, en het daarin heen en weder slingert, houdende het met een tangetje opgeheven; de oly, waarmede de blaasjes gevuld zyn, smelt door de warmte, en 'er blyft niets over, dan eene verzameling van vliezen, die men kan uitzetten, door 'er met een pypje op te blaazen. Het gedeelte van deeze vliezen, 't welk tot een algemeen bekleedsel voor 't Merg verstrekt, is tegen de inwendige oppervlakte van de groote holligheden der Beenderen aangevoegd, en hecht zich, door draadachtige verlengsels en door eenige bloedvaten, aan hunne wanden vast. Dit is het geen, 't welk de Ontleedkundigen zeer oneigenlyk het inwendig beenvlies der beenderen heeten, vermits het 'er nog de dikte, nog de vastigheid, nog de sterke aankleeving van heeft, en deszelfs gebruik zich schynt te bepaalen by het bevatten van het Merg, en om de bloedvaten, waarmede de Mergblaasjes doorzaaid zyn, en die ongetwyfeld dienen om het olyachtige vocht, waaruit het bestaat, door te zygen, naar dezelven over te brengen. - - Het voorname gebruik van het Merg is om de beenvezels in eenen staat van gedweeheid te houden, welke derzelver brosheid voorkomt, ook zweet het waarschynlyk door de Kraakbeenders, welke de uiteinden der beenderen ter plaatze der geledingen bedekken, en vermengt zich met het ledenwater, welks hoeveelheid 't vermeerdert’.