Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1779

Aanwyzing, om de uitwendige Slag-Adergezwellen op een gemakkelyke wyze te geneezen, door Carolus Guattani, Heelmeester van wylen Paus clemens XIV (Ganganelli,) vertaald en vermeerderd met een Aanhangzel van Waarneemingen, door Jacob van der Haar. Met Plaaten. Te Rotterdam by R. Arrenberg 1779, 112 bladz. in groot octavo.

't Werkje van den Heer guattani, te Rome, over de uitwendige Slagader-breuken, uitgegeeven, was in ons Gemeenebest, onder de Heelkundigen, byna geheel onbekend: 't zelve vervatte zaaken, van 't grootste gewigt in de Heelkunde, naamlyk de Geneeswyze der uitwendige Slagader-gezwellen, die tot heden toe nog gebrekkelyk was, en meermaalen doodlyk voor den Lyder. - De Heer guattani, de verschillende Geneeswyzen tegen de uitwendige Slagader-gezwellen beproefd, en gezien hebbende dat de onderbinding, zoo algemeen aangeraaden, veelal gevaarlyk, de afzetting in de dye, in vier gevallen, doodlyk was, en dat de goedertierene Natuur deeze ziekte, meermaalen alleen, en volkomen, genas, zoo besloot hy, eindelyk, om, in alle gevallen, de drukking van het gezwel, en de bezwagteling van

[p. 436]

het geheele deel, om de Natuur te helpen, voor alle anderen te beproeven. De zoo onverwagte, als heilzaame uitwerking, welke hy daarvan, in verscheiden gevallen, die genoegzaam hooploos scheenen, zag, deeden hem, eindelyk, besluiten, om deeze handelwys als de beste en heilzaamste voor den Lyder, aan te merken. De zeer kundige Heelmeester van der haar, die aanhoudend nutte waarneemingen en verbeteringen in de Heelkunde aan den dag brengt, heeft ook deeze Verhandeling in onze taal 't licht doen zien, gevolgd naar eene Hoogduitsche Uitgaave, te Altenburg, in 't jaar 1777, uitgegeeven, en nu vermeerderd door den Heer van der haar, met een Aanhangzel van Waarneemingen, om de wonden der uitwendige Slagaderen te geneezen, meerendeels alleen door het bezwagtelen van het geheele deel. - Wy zullen hier een gedeelte laaten volgen van de eigene woorden, waarmede de Heer van der haar 't gemelde Aanhangzel begint: ‘Het voorgaande Werkje van den beroemden guattani bevat twee- en twintig Waarneemingen van Slagader-gezwellen, welke, door inwendige oorzaaken, op eene langzaame wyze, voortgekomen, ook een langzaam gevaar en dood, dreigden: geheel anders is het gelegen met de wonden en kwetzingen van voornaame Slagaderen, rasch en door een uitwendig geweld ontstaan, van welke de Heer guattani niet spreekt. Want alle Heelkundigen stellen deeze Wonden niet alleen onder de gevaarlyke, maar rasch doodelyke: hierom hebben zy altoos met alle vlyt gepoogd dit haastig kwaad te verbeteren: het gloeijend Brandyzer, de bytende en samentrekkende middelen, de verschillende wyzen om de bloedende vaten toe te binden, de Eike-swam, de fyne mannetjes spons, en veele anderen, zyn, van tyd tot tyd, in het gebruik ingevoerd, en het is maar al te waar, dat 'er dagelyks gevallen voorkomen, waaraan dezelve, schoon naar de regels der konst, en met de keurigste druktuigen te werk gesteld, en geholpen, egter niet alleen vrugtloos worden aangewend, maar zelfs somtyds nadeelig zyn. - Het is dan de pligt van elken Heelmeester te staan naar verbetering, en, deeze hebbende uitgevorscht, de heilzaamste aller konsten, naamlyk de Heelkonst, met meer vermogende hulpmiddelen te verryken. En, gelyk gelukkige voorbeelden de edele drift aanspooren ter gelukkige navolging, zo

[p. 437]

neem ik de vryheid om de volgende gevallen van gelukkige en eenvoudige geneezingen van gewonde Slagaderen, by wyze van een Aanhangzel, agter het Werk van den Heer guattani te voegen; met dien vuurigen wensch, dat ze niet minder gelukkig door anderen, voorbeeldig zullen worden naargevolgd. - De Geneeswys welk ik alhier, tegen de Wonden der Slagaderen, aanprys, is niet nieuw, maar reeds voor meer dan honderd jaaren tegen de uitwendige Slagader-gezwellen, door barnard genga, voorgesteld, vyftig jaaren daar na door lancisius aangeraaden, door platner gevolgd, door theden, en eenige weinige anderen, met uitneemende Waarneemingen bekroond. Wonder is het, en ten uitersten beklaaglyk, dat ze, in onzen tyd, zo weinig navolgers heeft: daarom, en alwaar het dat ik niets nieuws of byzonders, voordroeg, zo hoop ik nogtans dat de volgende gevallen van gewonde Slagaderen, de weinige voorgaande bevestigende, het getal derzelven niet slegts zullen vermeerderen; maar vooral aan Nederlandsch Heelkundigen verstrekken tot voorbeelden ter navolging, ten einde deeze heilzaame handelwys, nimmer naar waarde op prys te stellen, niet ongeoefend ten nadeele van het menschelyk geslagt, te jammerlyk vergeten blyve. - De gevallen, waar van ik spreek, zyn noch gering, noch zeldzaam, maar komen meest alle dagen voor, en zyn, ten aanzien van de eenvoudige geneezingen der valsche of onwaare Slagaderspatten, voor zo veel ik weet, zonder genoegzaame voorbeelden’.