Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1779

Proeve over de Opvoeding aan de Nederlandsche Moeders, door E. Bekker, Wed. A. Wolff. Te Amsterdam by J. Allart, en in 's Hage by J.v. Cleef 1779. Behalven het Voorwerk, 102 bladz. in gr. octavo.

Een nuttig Handboek voor de Nederlandsche Moeders, dat haar de voornaamste lessen eener goede Opvoedinge op eene bevallige wyze inboezemt; des Mejuffrouw Agatha Deken, Huisgenoote van Mejuffrouw Elizabeth Bekker, in een Dichtstukje voor dit Geschrift geplaatst, dat op eene aartige manier den hoofdzaaklyken inhoud vermeldt, met regt tot die Moeders moge zeggen:

[p. 423]

 

Myn beminnelyke bekker,

 

Vry van hoogmoed, vry van waan,

 

Heeft aan u en uwe Kind'ren

 

Met oplettendheid gedagt,

 

Aangenoopt door zorg en liefde

 

Voor 't aankomende Geslagt.

 

Leest, herleest dees nutte Proeve,

 

Want gy zult u zien verrast,

 

Met een Werkie, dat volmaaktlyk

 

U en uwe Kind'ren past.

 

Hier hoort gy geen harde lessen,

 

Uitgepluist naar 's Wysgeers zin,

 

Maar eenvoudig uw verpligting

 

Uit den mond van een Vriendin.

Tot een staal hiervan strekke haare volgende lesse, ter afweeringe of voorkominge van de zo schadelyke Eigenzinnigheid, welke niet te sterk aangedrongen kan worden.

‘Uw Kind, zegt zy, is sterk op iets gestelt. - Is het een Pop, of een stuk speelgoed? Wel! geeft het zyn zin, al voorziet gy ook, dat het maar voor een oogenblik daar door vermaakt zal worden; en denkt een Kind is wispeltuurig. - Vraagt het om iets, dat gy niet kunt geven? By voorbeeld, uw Horlogie? zegt eenvoudig: “men speelt niet met zulke dingen”, en geeft het niet, bezorgt het iets anders in de plaats: - smyt het dit weg, en dwingt het om het Horlogie? Waagt 'er eens een schreeuwpartytje aan, en geeft het niet. Ja! houdt u zelf als of gy 'er u niet aan stoorde; en het looze kleintje ziende, dat het de rechte middelen niet gebruikt, ter bereiking van zyn oogmerk, zal, denkelyk, het nu geheel anders aanleggen. Het zal u nu, welligt, met het lieve gelaat eens Engels omhelzen, en, met de zoetste vleywoordjes, om het zelve smeken. - Houdt u nu sterk, ô Moeders! dit is eene proef! (ik voel 'er al het gewicht van!) “Niet geven”. - Is 't mooglyk dit te wederstaan! Zo ik iets op u vermag, houdt het uit! - Hier is het nu te doen om het Meesterschap! - Ziet op de gevolgen; meer zeg ik u niet! - Zachtheid is zo onderscheiden van lafheid, als ernst van stuurschheid, en een bedaarde zielsgesteltenis van verderfelyke zwartgalligheid. - Bestrydt, ô Moeders! uw eigen hart, gyzult 'er voor beloont worden, door dankbare en u eerbiedigende Kinderen. - Roeit de styfhoofdigheid met den wortel en den tak uit. Willigt gy het ééns iets onredelyks in; geeft gy eens iets over, dat gy met reden geweigerd hebt; en zonder reden moet gy nooit iets doen; wagt een oogenblik! zyn oog valt op een kostbaar stuk Porcelein, of op de Pendule, die de kamer versiert, en het wil dat hebben. - Mooglyk gaat zyne toomloze begeerte nog verder, en dwingt om de sterren, die het ziet flikkeren. Ja! misschien beeft het van drift, om een welgemonteerden Degen, of een fraai Tafelmes! Zoudt gy dan, om dat uw Kind iets wil, het daarom alleen inwilligen?

[p. 424]

Daar is inderdaad niets anders op, dan een Kind nooit, wat het doet, zyn zin te geven, zo dra het onredelyk is. - “Is het nog te jong, om het onredelyke te bezeffen, wat dan”? Wel, ik zou liefst hebben, dat gy het niets te digt by liet zien, van 't geen het zoude behagen; doch is dat niet altoos mooglyk, dan moet men de oogjes daarvan afwenden, en het iets anders, zyn glinsterende bel, by voorbeeld, laten zien. - Is het reeds verder gevorderd? Neem het, zet het vriendelyk op uwen schoot; spreekt 'er mede. Want een Kind is al vroeg in staat, om een schakeltje van redeneringen te vormen; en enkelde vlagen uitgezonderd, (die gy maar moet laaten uitgisten,) zult gy, zonder moeite, het lief schreijend schepzeltje beduiden kunnen, dat gy het uw Horlogie, een Spiegel, een ander stuk Huisraad, om reden, niet kunt geven; en maakt die reden zo duidlyk als het mooglyk zy. Zo gy, door Moederlyke toegevenheid, het vertrouwen uws Kinds gewonnen hebt; zo het overtuigt is, dat gy het bemint, zal het hierdoor genoegzame kragten ontvangen, om eene zeer heftige, doch kortstondige trek, tegen te gaan.

Weigert nooit iets dat gy kunt inwilligen; doch zo gy het eens weigert, verandert niet. - Geeft weinig geboden, doch dult niet, dat zy veracht worden. - Beloont zo wel als dat gy straft; maar laat uwe gunst of ongunst alleen loon en straffe zyn. - Gy zyt Moeders!

De reden dat ik op dit stuk zeer aandring, en waaromtrent nooit mag gesloft worden, is deeze; ik bepaal my op de gevolgen. Die zyn te droevig, en te gelyk te haatlyk. Gy voedt immers deze Kinderen niet op voor u zelf? 'er komt eens een tyd, dat zy in andere Familien moeten ingelyft worden. - Ongelukkige Vrouw, die overgaat in de macht van een man, die van zyne eerste jeugd nooit is tegengesproken! Zyn wil, hoe dwaas, hoe ondeugend, hoe verkeerd; zyn wil is haar wet, en nimmer kan zy, met het vriendlykste overleg, met de verstandigste bedagtzaamheid gezegend, gerust zyn dat zy voldoen zal; want, dewyl willekeur zyn regel is, verandert die wet dagelyks; nu beveelt hy juist het zelfde, dat hy gister verboodt; en hy wil niet onderricht worden, om dat hy voelt dat hy ongelyk heeft; doch te zeer een slaaf zyner drift is, om 'er zich tegen te verzetten. - Ongelukkig ook die Man, die, in de zoete gezellinne zyner huislyke genoegens, eene Vrouw vindt, welke, door lafse toegevenheid, bedorven, hem het leven bitter, en haar zelf ruim zo bespottelyk als gehaat maakt, by hare dienstboden. - Zullen zulke Menschen, Vaders en Moeders geworden zynde, hunne Kinderen beter opvoeden? - Ziet eens, braave Vrouwen! welk eene reeks van wanhebbelykheden!.... Maar ik mag het vergezicht van treurige, en verkeerde uitkomsten, niet verder uitzetten! Laat dit weinige u doen waaken tegen de Eigenzinnigheid der Kinderen! neemt het eerste uitspruitzeltje geheel weg, en zo de zachte moederlyke hand hier toe niet in staat is, aan wie zal men het dan toebetrouwen’?