Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1779

Vervolg van het redenkundig berigt des Indiaansen Patriots, in betrekking der waare oorzaak van 't bederf, mitsgaders de middelen van redres der Nederlandsche Oostindische Compagnie. Alom te bekomen, in groot octavo.

Op de eerste samenspraak, of den aanvang van dit redenkundig berigt des Indiaanschen Patriots, zig tot de oorzaaken van het bederf der Nederl. O.I. Compag-

[p. 318]

nie bepaalende^(*), stelt de Patriot zig in deeze tweede zamenspraak, of het vervolg van zyn berigt, voor, het vervullen van zyne beloften; om, de oorzaak van het kwaad getoond hebbende, de middelen van redres, die zynes oordeels in 't werk gesteld behooren te worden, ter speculatie voor te draagen. - Hy behandelt dit Stuk even vrymoedig als het voorgaande; en spreekt als iemand die der Indische zaaken kundig is; 't welk zyne voorstellingen kragt schynt by te zetten. - Zyne redres middelen moeten, volgens zyn bedoelde, dienen.

(1.) Om de kwaade Fortuinzoekers te toonen, en te noodzaaken zig langzaam te haasten, om schatten te vergaderen. (2.) Om de Regeering door gansch Indiën paal en perk te stellen, ten einde voor te komen, dat niet ligt, in derzelver Vergadering, het eigenbelang het roerzel en groote beweegrad van alles zy; en dezelve te noodzaaken, om het eigen- met het algemeen- belang gepaard te laaten gaan. En (3.) Om de Maatschappy, die hy als één der voornaamste en noodzaaklykste Steunpilaaren der Vereenigde Nederlanden beschouwt, duurzaam te doen zyn.

Ter bereikinge hier van verdeelt hy den voornaamen inhoud, van 't geen hy desaangaande te melden heeft, in vyf deelen; zeggende: ‘Om dieswegen, schoon niet geleerd, dat myne zaak niet is, egter duidelyk, en zo veel mogelyk kort en zakelyk te spreeken, zal ik in de volgende vyf deelen kortelyk toonen, waarin eigentlyk, myns bedunkens, noodig is redres gemaakt te worden.

1. In 't eerste Deel word de Regering te Batavia derwyze geschikt en ingerigt, dat de Indise Regenten het ware belang en intrest van de Comp., als van Land en Volk haar bestier toevertrouwd, noodwendig moeten betragten en handhaven.

2. De Burgerlyke voorregten en vryheden te Batavia derwyze geschikt, en voorgesteld, dat wanneer het tot stand word gebragt, in dat geval zulks voor één der voornaamste Steunpilaren van 't Gemeenebest der Comp. in Indiën is te houden en aan te merken.

3. De despotique en willekeurige handelwyze der

(*) Zie boven bl. 77.

[p. 319]

Comp. Hoofdregenten op de buiten Comptoiren belet en tegengegaan.

4. Het alverslindend Ambagts Quartier te Batavia, als een ruineusen Lastpost voor de Comp., den bodem ingeslagen en vernietigd.

5. Eindelyk dient het laatste Deel, om te toonen, hoe de Comp. in Indiën, als handeldryvend Koopman, ter plaatse waarze volstrekt heerst en gezag voert, moet handelen en te werk gaan.’

De Patriot deeze zyne voorslagen, met beantwoording van eenige bedenkingen van den Heer President Bewindhebber, onderscheidenlyk ontvouwd hebbende, geeft te kennen, dat 'er ook nog eenige byzondere Articulen zyn, die redres vorderen; maar, om niet te breedvoerig te worden, stipt hy ze slegts kortlyk aldus aan.

‘(1.) De particuliere vervoer van Lynwaaten in de gepermitteerde Kisten voor die repatrieeren is voor de Comp. bedervelyk. (2.) Het particulier geld te Batavia op assignatie in Comp. Cassa te tellen, en te accepteren, gelyk thans geschied, is oneigen en schadelyk. (3.) De natuurlyke oorzaak wegens de menigvuldige zieken, en dooden, der uitvarende schepen na Batavia, als door eigen ondervinding, voor 't meerder gedeelte, te toonen en aan te wyzen. (4.) Dat de prezente directie van de Hospitalen te Batavia niet deugt, en mits dien noodzaaklyk moet veranderd worden. (5.) Ingevolge myne lange jarige observantie, voor 't meerder gedeelte, de ware oorzaak van Batavias ongezondheid, waar dus lang vergeefs na gezogt en geraden is, aan te wyzen. En laatstlyk (6.) de middelen van redres der prezente Scheeps-Oeconomie, als in 't generaal schadelyk en pernicieus voor de Comp. zynde, aan te toonen.’ By aldien het gerequireerd mogte worden, zou de Patriot dit breeder willen deduceeren.