Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1779

Museum Haganum, Historico Philologico-Theologicum exstructum a Nicolao Barkey, S.S.Th. Doctore ejusdemque Facultatis Professore et Ecclesiaste Hagana, ut et Societatis Scientiarum Zelandicae, quae Flessingae est Sodali. Hagae Comitum apud J.H. Munnikhuizen et C. Plaat. II Tomi in octavo. Absque Praeff. etc. 1200 pp. nec non T. III. P.I. absq. praef. 284 pp.
Symbolae Litterariae Haganae ad incrementum Scientiarum omne genus, a variis amicis collatae: editore N. Barkey, D. Classis primae Fasciculus primus, fecundus et tertius. Hagae Comitum apud J.H. Munnikhuizen et C. Plaat. In octavo. Absq. Praef. 672 pp.

Van deze twee Verzamelingen van geleerde Schriften, die, aenvanglyk, reeds voor enigen tyd uitgegeven zyn, en welken, daer ze ene vry algemene goedkeuring ontvangen, nog verder staen achtervolgd te worden, hebben wy voorheen geen gewag gemaekt; om dat ze enigermate buiten ons plan waren; dan, by uitbreiding van 't zelve, hebben wy 't thans wel der moeite waerdig geacht, dezelven daer in te betrekken. - Het eerste, het Museum Haganum of de Haegsche Oefenzael, behelst ene verzameling van kleine in druk uitgegeven Verhandelingen, en Stukken, die zeldzaem voorkomen, over Historische, Philologische en Theologische onderwerpen. En het tweede geschrift, getyteld Symbolae Litterariae Haganae &c., zo veel als, Haegsche Letterkundige Dischgerechten, door verscheiden goede Vrienden byeengebragt, verleent ons ene soortgelyke verza-

[p. 225]

meling van Verhandelingen en Stukken, welken niet gedrukt, maer den Hoogleeraer barkey in geschrift medegedeeld zyn; om dezelven, zo ze, zyns oordeels, van enige nuttigheid mogten wezen, met anderen byeengevoegd, door den druk gemeen te maken. Men vind des, in het een en 't ander Geschrift te zamen gebragt, ene reeks van leerzame ontvouwingen over ene groote verscheidenheid van onderwerpen; waerin oefengrage Lezers, een ieder naer zynen smaek, in de opgenoemde oefeningen, zich kunnen verlustigen. De Hoogleeraer barkey doet 'er alleszins ene oordeelkundige keuze in doorstralen, met die onpartydigheid van geest, welke hem eigen is; waer door hy zig niet bepaelt tot Stukken van zynen byzonderen smaek; maer alles, zonder onderscheid, aen de hand geeft, 't welk hy oordeelt, dat, by nader onderzoek van het voor en tegen, ter naspooringe der waerheid, en ter bevorderinge van nutte kundigheden kan dienen. In 't vervolg van tyd is ons oogmerk deze Geschriften naeuwkeuriger gade te slaen; en den Lezer 'er nu en dan enige merkwaerdigheden uit mede te deelen; voor tegenwoordig zy 't genoeg beknoptlyk te melden, welke onderwerpen 'er tot dus verre in verhandeld, of welke Stukken daerby medegedeeld zyn; waer uit men de nuttigheid dezer Verzamelingen kan afneemen. Ze zyn de volgenden:

Onderzoek naer de natuur van het Moabitische Verbond, Deut. XXIX. 1; en wel, in hoe verre het al of niet onderscheiden zy van het Sinaïtische Verbond.

Twee onderscheiden Verklaringen van Gen. XLIX. 10, en ene over het geheele beloop van Jacobs Zegenspraek, Gen. XLIX.

Aenmerkingen over het geen men in acht heeft te nemen, by 't verzamelen der verschillende lezingen des Ouden Testaments.

Verhandeling over den Zondvloed.

Opspooring van 't afloopen der buitengewoone gaven, met de bereikingen van derzelver oogmerk, door Paulus aengeduid. Eph. IV. 12,13.

Aenwyzing van het nut der beoefeninge van de Oostersche Dialecten, byzonder van het Arabische Dialect, in 't verklaren van den Hebreeuwschen Tekst.

Berigt van de Jooden in China, of de Chinesche Jooden.

[p. 226]

Bewys, dat de Hervormde Leeraers 's Heillands woorden niet figuurlyk noch overdragtlyk verklaren, maer zich in hunne verklaring aan de letterlyke betekenis van 's Heilands uitdrukking houden, bewerende, dat τοῦτό ἐςι τὸ σῶμά μ♉ zo veel zegt als, Dit betekent myn lichaem.

Verhandeling, ten betooge, dat een gematigde yver, om Proselyten te maken, niet aenloopt tegen de natuur van den Joodschen Godsdienst.

Verslag van een Canael, ter vereeniginge van de Middelandsche en Roode Zee, waerschynlyk door Koning Sesostris, voor den Trojaenschen Oorlog, gemaekt.

Onderzoek naer de tael der Goden en der Menschen, door Homerus bedoeld, vermoedelyk de Grieksche en de Scytische Tael.

Verhandeling ten betooge, dat de loflyke benamingen van geroepenen, heilige uitverkoren, enz., in de Apostolische groetenissen, niet bepaeld betrekkelyk zyn tot waerlyk wedergebooren Christenen, maer tot de Gemeente in 't algemeen, aen welke de Brief gezonden werd.

Naspooring van den oorsprong van de Kettery der Valentinianen in de Egyptische Godgeleerdheid.

Oudheidkundige Aenmerkingen betreffende de Geschiedenis van Groot-Brittannie.

Onderzoek naer de woonplaets der Lingae, door Ptolemaeus by de Semnones gesteld; welke geweest schynt te zyn, in het tegenwoordige Meklenburgsche; alwaer ze veelligt hunnen naem ontleend hebben, van een Dorp genoemd Linaga, liggende oudtyds op de grenzen van het Havelbergsche; van daer dan Linagi, Lingae, Lini of Linones.

De geloofwaerdigheid van 't getuigenis van Procopius, wegens de Colommen te Tingis, (nu Tanger;) als behelzende ten zynen tyde een merkwaerdig opschrift, welk zou dienen ter bevestiginge van het Bybelsche verhael, wegens de overwinningen van Jozua in Canaan.

Verhandeling, ten bewyze, dat de Secte der Gnostiken in de dagen der Apostelen niet bestond, maer eerst in de II Eeuw in Egypte opgekomen is, met aenmerking over derzelver gevoelens. - En eene andere, strekkende, om te toonen, dat het voorstel, Joh. I. 14-18, bepaeldlyk geschreven is, ter wederlegginge van den grondslag der Leere van de Gnostiken, nopens het inzien in de Godheid.

[p. 227]

Geschiedkundig verslag der uitgaven van het Nieuwe Testament in 't Grieksch, byzonder, om te toonen, dat het oprechte oogmerk, om de gewoone en meestgebruiklyke uitgave van misslagen te zuiveren, wel verre van te berispen, integendeel sterk aen te moedigen is.

Etlyke narichten, nopens een bitschen trotschen Dweeper, met name Rupertus a Mosham, die zich, met versmadinge van genoegzaem alle anderen, in het eerste gedeelte der zestiende Eeuwe, op de hervorming der Kerke toelei; waervan tot nog geen geschikt verhael gemeen gemaekt was.

Aengewende poogingen om de Engelsche Kerkformulieren in Pruissen en Hanover in te voeren, ter bevorderinge ener Vereniginge tusschen de Engelsche Kerk, en de Kerken in Duitschland, zo Lutherschen als Gereformeerden.

Onderzoek naer het blanketsel der Ouden, en 't gebruik, dat men 'er van maekte.

Opspooring van den tyd van 's Heillands geboorte, van den aenvang zyner bedieninge en van zynen dood.

Verklaring der Godspraken van Bileam, Num. XXIII en XXIV.

Ontvouwing van Gen. IV. 7, mitsgaders nadere aenmerkingen over dezelve.

Uitlegkundige waerneeming over Matth. III. 16.

Oordeel- en Letterkundige Brieven van J.L. Mosheim aen G. van Maastricht, als ook van G.G. Leibnitz aen G. Meier.

Onderzoek, van waer de Egyptische Tooveraers, na 't reeds voltrokken wonderwerk van Mozes en Aäron, water haelden, om het zelve in bloed te veranderen, naer luid van Exod. VII. 15-25.

Letterkundige aenmerkingen over Ps. CXX. 5.

Verklaring van 1 Cor. XV. 29.

Uitlegkundige waerneeming over 2 Cor. X. 5.

Opheldering van Joh. XIV. 2, 3.

En wyders meer dan ene verzameling van beknopte ophelderingen van verscheiden duistere plaetzen der Heilige Schrift, te veel om ze allen afzonderlyk op te noemen; waeronder ook zulken, die door 't Ongeloof, 't zy moedwillig, 't zy uit onkunde, misduid worden.

Voorts behelst ieder Fasciculus van de Symbolae nog ettelyke korte Letterkundige berichten, inzonderheid van zulke Schriften, die boven anderen opmerking verdienen.