Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1779

De Huis Uitlegger des N.T. Door Ph. Doddridge, Dr. en Prof. der H. Godgel. te Northampton. Uit het Engelsch in 't Neerlandsch overgezet. Vierde Deel. Eerste en Tweede Stuk. Te Amsterdam by P. Meijer, 1778. Behalven het Voorwerk 375 bladz. in gr. octavo.

In deze twee Stukken ontvouwt ons de Hoogleeraer Doddridge den brief van den Apostel Paulus aen de Romeinen, op de eigenste manier als hy de voorige Evangelische Schriften behandelt; te weten door ene uitbreidende omschryving van zyne vertaling, welke hier en daer met enige aentekeningen vergezeld gaet. Tot ene nieuwe proeve van dit meermaels aengeprezen Werk, diene in dezen 's Mans uitbreiding van 's Apostels tael, Rom. VIII. 19-23, Het Schepzel, als met opgestoken hoofde verwacht de openbaring van Gods kinderen, enz. Deze woorden, die, gelyk bekend is, aen zeer verschillende verklaringen onderhevig zyn, breid onze uitlegkundige Schryver indezervoege uit.

‘Als ik den afnemenden en elendigen staet onzer wereld van rondsomme beschouw, schynt het my als of de gantsche natuur, als 't ware, met eene beweeglyke tael, luidkeels riep, om die gezegende verandering, die het Euangelie eens wil te voorschyn brengen.

[p. 135]

De ernstige verwagting der geheele Schepping^(a), zo ver zy nu voor ons gezigt bloot ligt, is gevestigd op de Openbaaring der Zoonen van god, op den zaligen tyd, wanneer Hy meer openbaer blyken zal, hen daer voor te erkennen, en die smaed en tegenheden zal doen verdwynen, waeronder zy nu verborgen en onkenbaer gemaekt zyn.

Want de Schepping verloor welhaest haere oorspronglyke schoonheit en gelukzaligheit, de mensch en zyn verblyf ondergingen eene deerlyke verandering, de geheele zigtbaere natuur werd onderworpen gemaekt aen de ydelheit en elende in veelerleie opzigten; en dit niet gewillig, niet door het persooneel wangedrag van hun, die 'er allersterkst door getroffen worden, maer door hem, die [haer] onderwierp, te weten, Adam, toen deze het hoofd van ons geslagt zynde, als een hoofdpersonagie, ons door zyne overtreding in dezen jammerlyken staet gebragt heeft.

(a) ‘De ernstige verwagting der Schepping enz. Dit en de volgende verzen zyn vry algemeen, en niet zonder reden, zoo moeilyk aengezien, als eenig deel van dezen brief. Mogelyk is deze moeilykheid vergroot, door κτίσις in den eenen volzin door schepping, en in den anderen door het schepsel, te vertalen. Dit te verklaren als voornaemlyk ziende op de redenlooze of levenlooze schepping, kan niet door den beugel; naer dien de dag der herstelling onzer lichaemen met die verbranding verzeld zal gaen, die hier een einde van zal maken. De Uitlegging derhalven, volgens welke Dr. whitby en Mr. grove dit doen slaen op de Heidensche werelt, is veel verkiesbaerder dan deze. Maer, over 't geheel, denke ik, geeft het een veel verhevener en uitmuntender zin, dit op te vatten als eene sterke persoons-verbeelding [Prosopopaeia], waer door de schepping, uit hoofde van den rampspoed en zonde, op de geheele niet door het Euangelie verlichte werelt gebragt en duurzaem gemaekt, (schoon weinig van derzelver Inwoonders zoo veel van hunne elende zagen, dat ze dadelyk nae een middel tot herstel haekten,) wordt voorgesteld als ziende met een vuurig verlangen, (gelyk het woord ἀποκαραδοκία strikt genomen betekent,) nae zoodanig een middel en verlossing uit, als het Euangelie aenbrengt, door welks groot vermegen de menschlyke natuur verlost zou worden van ydelheit en bederf, en de mindere schepsels van geweldenary en mishandeling. Niets is gemeener, dan een land voor te stellen, als klagende, of zich verblydende, als roepende om regen, enz. En zoo deze zin aen deze drie verzen gegeven goedgekeurd wordt, zal de opklimming in het 23 vers verstaenbaerder zyn, dan volgens eenige andere verklaring, die ik kenne. Zie Aent. (b) in 't vervolg.’

[p. 136]

Jammerlyk inderdaed! maer gode zy dank, niet geheel onherstelbaer; naerdien zy nog in hope is, dat de Behoudenis, zoo gelukkig begonnen, eindelyk al verder en verder zal worden uitgebreid; dat de schepping, ten minste in de toekomende eeuwen, vry gemaekt zal worden van de dienstbaerheit der verderfenisse, waerdoor de menschen nu zichzelven en de laegere schepsels misbruiken; en dat zy zelfs gebragt zal worden tot de heerlyke vryheit, waer van wy Christenen bezitters zyn, in gevolge van onze verheffing tot de waerdigheit van zoonen van God; daer het zeker is, dat de schepping onbegrypelyk gelukkiger gemaekt zou worden, dan zy is, zoo die gezegende bedeeling, waer door wy in gods geslagt zyn ingeleid, en geleerd worden ons best te doen, om overal rondsom ons het goede te verspreiden, algemeen de overhand kreeg.

Intusschen is de staet der geheele werelt zoodanig, dat zy op de nadruklykste wyze schynt te roepen, om deze groote tusschenkomst der Godlyke magt, en genade, ten haeren voordeele; immers ten dien aenzien mag ik zeggen; wy weten, dat de geheele schepping, van den eersten afval onzer natuur van god af aen, te samen zucht en tot heden in baerensnood is; zy is als met sterke vlagen in arbeid, om deze gewigtige geboorte van zoonen en dochteren voor den allerhoogsten voort te brengen^(b).

(b) ‘Om deze gewigtige geboorte enz.] Het is wel waer, dat in weeën te zyn gelyk een vrouw in barensnood somtyds alleen betekent in grooten angst te zyn, zonder dat 'er eenige bedoeling is op eene verwagte geboorte; maer het schynt my zeer waerschynlyk dat de Apostel in de zinspelingen het oog heeft op het geen te voren gezegd was; vers 14-17. 19, 21. In alle welke plaetsen hy de Christenen beschryft als kinderen van god, en dus drukt hy hier de algemeene overmagt van het Euangelie uit, door de geboorte van nog veelen, waermede de Natuur bezwangerd was, en waer van zy vedangde verlost te worden: vertoonende hier door zeer gelukkig den slegten toestand der zulken, die, terwyl zy vermogens hadden, die hen in staet stelden, om in zoo eene betrekking tot god, als zyne kinderen, te komen, in ydelheit en duisternis verloren geraken, terwyl zy onkundig zyn van god en den weg ter behoudenis; en zy intusschen gepynigd worden, door de voortreflykheit hunner Natuur, als die geen gepast voorwerp heeft, om op te werken. En deze is de zeer gepaste, maer in 't gemeen onopgemerkte opklimming, waerop ik te voren doelde. (Aentekening (a)). De werelt schynt te wagten, te roepen, en te zuchten om de uitbreiding van 't Euangelie; en zy, onder wien het de overhand heeft, zyn steeds in barensnood, als 't ware, van hope op, en verlangen na, een nog verhevener staet na de Opstanding.’

[p. 137]

En 't is niet alleen de geheele schepping, die [dus] rondsom ons in weeën en barensnood schynt te zyn, als wy het oog slaen op die gewesten, daer het Euangelie nog onbekend is, maer zelfs wy Christenen zelve, die de eerste vruchten van den geest ontvangen, en daerdoor geen onaenzienlyken trap van vryheit en verlossing bekomen hebben, ook wy zuchten in ons zelven onder veele overgebleevene onvolmaektheden en lasten, terwyl wy nog met sterke begeerte wagtende zyn op de zoo groote gebeurdtenis, die, als by uitstekendheit, onze aenneeming der kinderen genoemd mag worden^(c), daer zy de openbaere verklaring hiervan zyn zal, wanneer onze Hemelsche vader ons voor de oogen der geheele werelt gekleed en opgesierd zal doen voortkomen, zoo als zynen kinderen betaemt. Gy begrypt ligt, dat ik nu het oog hebbe, op de verlossing onzer lichaemen, hun volkomen bevryding van het geweld des grafs by de algemeene opstanding,^(d) die ons tot eene gelukzaligheit zal inleiden, onvergelyklyk verheven boven den vrysten en luisterryksten staet, in welken de aerde, zelfs door den grootsten zegeprael en overmagt des Euangeliums, ooit gebragt zal worden.’

(c) ‘De aenneming enz.] Ik kom volkomen overeen met Mr. howe (Works, Vol. I. pag. 680 en 681.) dat hier eene zinspeling is op de twee soorten van aenneming tot kinderen onder de Romeinen, waer van de eene in 't verborgene, de andere in 't openbaer op de markt geschiedde. In welk laetste geval de aengenomene plegtig verklaerd en erkend werd, de zoon te zyn van den Aennemer. Vergelykt Lukas XX. 36.’

(d) ‘Bevryding enz.] Dat verlossing somtyds bevryding betekent, is zeer zeker. Vergelykt Lukas XXI. 28. Efezen I. 14. Hebreen XI. 35.’