Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1779

Gedachten over de Oorspronkelyke Zamenstelling, of vernuftige Eigenvinding. Door den Eerwaardigen Heer Eduard Young. Uit het Engelsch vertaald, en met eenige Aanmerkingen vermeerderd. Te Dordrecht by H. de Haas 1778. Behalven de Voorreden 125 bladz. in gr. octavo.

Een oorspronglyk Schryver als Young, in wiens Schriften alomme eene vernuftige Eigenvinding doorstraalt, is natuurlyk recht geschikt ter behandeling van het opgenoemde onderwerp. Zyn Eerwaarde behandelt het zelve op eene wyze zyns waardig; en toont, in vollen nadruk, hoe hoog een Oorspronglyk Schryver boven een enkelen Naarvolger, hoe uitmuntend ook in zyne soort, te schatten zy. Op dien grondslag geeft hy den hedendaagschen Schryveren de sterkste spooren, om zich niet te vergenoegen met de navolging van anderen; maar hunne eigen kragten te beproeven, die in 't werk te stellen, en zig daar door bekwaam te maaken, om met meerder roem, als Oorspronglyke Schryvers, voor den dag te komen. Ter sterker aanmoediginge hiervan brengt hy hun onder het oog een aantal van beroemde Mannen, van den laateren tyd, welken getoond hebben, dat de eer van oorspronglyk te zyn, den zogenaamde Ouden niet alleen eigen is; en hy doet zien dat het den tegenwoordigen Vernuften nog even moogelyk is, die eer te erlangen; ja dat we, in verscheide opzigten, veele voordeelen boven de Ouden bezitten, die daar toe aanleidelyk zyn. - Men heeft dit Stukje, uit dien hoofde, niet ten onregte in 't Nederduitsch vertaald, of 't ook strekken mogte, om onze Vaderlanders te noopen, om hun Vernuft meer te

[p. 73]

werk te stellen, dan gemeenlyk geschiedt, en naar de eer, van Oorspronglyke Schryvers te zyn, te dingen.

Buiten dit oogmerk heeft de Vertaaler tevens bedoeld Nederlands Jongelingschap aanleiding te geeven, tot eene uitgebreider kennis van de beroemde vernuftige Britsche Schryvers. Ter dier gelegenheid heeft hy dit Geschrift vermeerderd met ettelyke Aantekeningen, welken, behalven dat ze hier en daar ter ophelderinge, en aanspooringe, dienen, strekken, om de merkwaardigste byzonderheden nopens die Mannen, welker Schriften de Autheur beoordeelt, voor te draagen. Onder deeze Mannen, welker lof de Eerwaarde Young vermeldt, is de hooggeagte Addison geen van de minsten, schoon hy eerst in 't slot van zyn Werkje van hem gewaage. Dan dit had zyne rede; dewyl zyn Eerwaarde ten doel had, hem niet slegts als een Oorspronglyk Schryver, als een Man van Vernuft, maar te gelyk als een voorbeeldlyk Christen, inzonderheid op zyn Sterfbedde, te doen opmerken: daar Addison, met den dood op de lippen, tot een jongen Nabestaanden, dien hy tot zig geroepen had, zei: Zie, in welk eene Vrede een Christen sterven kan. Zyn Eerwaarde besluit met dit verhaal van 's Mans uiteinde, verknocht met treffende aanmerkingen over dit gewichtige onderwerp, zyn Geschrift; 't welk hierdoor, buiten het verstandlyke, nog eene zedelyke nuttigheid heeft. ‘Dit stichtelyk voorbeeld van den zo gerust stervenden Addison toch voert onze gedachten, gelyk de Vertaler zeer wel zegt, zelfs in tot een ander leeven: het spreidt ons de voortreffelykheid van onzen Godsdienst, en deszelfs heerlyke uitwerking, in dat alles beslissend tydstip van onzen overgang in de Eeuwigheid, ten toon: eene byzonderheid, die de Braafste der menschen, vergun my zo den grooten Gellert te noemen, zoo dierbaar schatte, dat hy dezelve, na ze reeds eenige reizen in zyne Schriften te hebben ingelascht, ook als een uitmuntend middel ter bemoediging van zynen stervenden Vriend Häseler waardig keurde te gebruiken. Zie den 72 Brief in den Bondel, bladz. 135’.