Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1779

[p. 8]

Historisch Vertoog over het Boek der Openbaaring. Uit het Fransch, naar een echt Handschrift. Te Harlingen by V.v.d. Plaats, 1778. Behalven de Voorreden 83 bladz. in gr. octavo.

Volgens het geen ons dit Historisch Vertoog aen de hand geeft, is het Boek der Openbaringe, dat als een echt Schrift van Apostel Joannes, in den tegenwoordigen Kanon der Heilige Schrift, gevonden word, op zyn best genomen, aen te merken als een twyfelachtig Geschrift. En het voorgevallene in de Christelyke Kerk, naer luid dezer voordragt van zaken, nopens dat Boek, zou ons eer opleiden tot het denkbeeld, dat het een ondergestooken Geschrift is; het welk gelyk de Autheur zich uitdrukt, ‘in de tyden der onwetenheid, omtrent de Tiende Eeuw, in eenen duisteren nacht, heimelyk en zonder gerugt, in den Kanon der Grieksche Kerk sloop, om aldaar onder de Godlyke Schriften eene plaats te bekleeden.’ Dit geeft onzen Schryver aenleiding, om indezervoege te spreken. ‘Dus werden de oogen der geheele Christen-Wereld van de Stralen der Godlykheid getroffen, die in de voorige eeuwen niet genoegzaam hadden kunnen doordringen; dus zag men in de allerduisterste tyden van het Christendom veel klarer dan te voren. De oude twyffeling werd als onwetendheid aangezien, en de nieuwe verzekering als een grooter licht. Het geen de Vaders, te Laodicea vergaderd, niet hadden geweten, nog in de Registers en Overleveringen der Asiatische Kerken, aan welken de Schriften van den H. Joannes ter bewaringe waren gegeven, hadden kunnen vinden, kwam ter kennisse hunner betere onderregte Nakomelingschap; en uit hoofde dezer nieuwe verlichtinge, eindelyk, na verloop van duizend jaren, verschenen, houdt men voor uitgemaakt, dat de Openbaaring wel deeglyk van dezen Apostel, en gevolglyk waardig is, om onder de ontwyffelbaar Kanonyke boeken te worden aangenomen.’

't Is overbekend dat de Christenen, bykans door alle tyden heen, min of meer verschillende gedachten over dit onderwerp gevoed hebben; en 't is dus niet te verwon-

[p. 9]

deren, dat de Heer Abauzit van Geneve, (de Schryver van dit Vertoog,) een Man in 't Gemeenebest der Letteren beroemd van wege zyne Geleerdheid, overgeheld is, om hun toe te vallen, die de echtheid der Openbaring van Joannes in twyfel trekken, of volstrekt betwisten. Wy begrypen ook ligtlyk, dat iemand, door de manier, op welke de Heer Abauzit alles voorgesteld heeft, met dit gevoelen dermate ingenomen worde, dat het hem uitlokke, om 's Mans Vertoog in 't Nederduitsch te vertolken en ter Drukpersse te brengen. Maer 't geen ons, omtrent deze Nederduitsche uitgave, vreemd voorkomt, is dat noch Vertaler noch Uitgever ene behoorlyke kennis schynen gehad te hebben, van de latere denkwyze van den Heer Abauzit, over dit Stuk. Als men van den gewoonen weg afwykt, of de Schriften der zodanigen begunstigt, komt men voor als een Liefhebber van onderzoek; 't welk insluit, dat men de zaek van alle zyden beschouwt; iets, dat echter in dit geval niet in acht genomen zal zyn. Ene aentekening van den Drukker op de Voorreden doet zulks genoegzaem zien, daer ons gemeld word, ‘dat men dit Vertoog vindt, in eene Verzameling van kleine Stukken, onder den tytel van Oeuvres diverses in 1770, na 's Mans dood, uitgegeven;’ zonder enige verdere melding van 't geen wyders, omtrent dit Vertoog, wel degelyk, opmerking verdiende.

Het thans in 't Nederduitsch uitgegeven Vertoog, naemlyk, word niet gevonden in de Oeuvres de feu M. Abauzit, waervan het eerste Deel, in den jare 1770, te Geneve by Cl. Philibert en Barth. Chirol, in octavo uitkwam. Men ontmoet 'er integendeel, pag. 310-326, ene korte Proeve, of een Essai sur l'Apocalypse, van een geheel anderen inhoud dan dit Vertoog. In ene Voorreden, daer voor geplaetst, pag. 305-309, word gehandeld over den tyd, in welken het Boek der Openbaring geschreven is: en in beide deze Stukken word aen de echtheid van dat Geschrift geenzins getwyfeld. Wyders gaet 'er nog vooraf, pag. 301-304, een Brief over dat zelfde onderwerp, aen den Hoogleeraer Vernet, dien de Schryver deze Proeve ter lezing toezond. En voor dat alles is geplaetst een Berigt van den Uitgever, (Avertissement de l'Editeur) 't welk ons de volgende, in dit geval, merkwaerdige byzonderheden, aen de hand geeft.

1. M. Abauzit heeft, nog jong zynde, ene Historische

[p. 10]

en Oordeelkundige Verhandeling geschreven, over de Vraeg, of de Openbaring onder de Kanonyke Boeken behoore, en of zy, waerlyk, door den H. Apostel Joannes, aen wien men dezelve toeschryft, opgesteld zy. Hy besloot toen, dat dit moest ontkend worden.

2. De beroemde Michaëlis, in Duitschland, maekte 'er enige oordeelkundige aenmerkingen op; en in Engeland werd dat Geschrift van M. Abauzit, van stuk tot stuk, zeer gegrond, wederleid, door Leonard Twells in het derde Deel van zyn Oordeelkundig onderzoek van een Grieksch en Engelsch Nieuw Testament, in den jare 1732 te London uitgegeven. Deze wederlegging, is, uit het Engelsch in 't Latyn vertaeld, te vinden, in J. Wolfii Curae, T.V. p. 387-429.

3. M. Abauzit vond de bygebragte reden van den geleerden en oordeelkundigen Twells zo bondig, dat hy van zyne voorige gedachten afstonde, en het gemene gevoelen omhelsde. - Ingevolge hiervan heeft hy zig ook naderhand, in zyne Reflexions sur l'Idololatrie, p. 217, 218, 220, (Oeuvres T.I.) op ene plaets der Openbaringe, als waerlyk van Joannes geschreven, beroepen. - De bovengemelde Verhandeling van Abauzit is uit een eigenhandig Engelsch, maer slordig, Handschrift, in 't Fransch vertaald, uitgegeven, te London, in 't jaar 1730, gelyk Wolf l.c. p. 373, meld, met aenhaling der Bibliothéque Raisonnée, T.V.P. II. p. 478; welke, in het aldaer gedane verslag, van die overzetting getuigt, dat dezelve op zommige plaetzen duister en onverstaenbaer is.

Uit dit alles ziet men, dat het Historisch Vertoog in dezen, in 't Nederduitsch, aen 't licht gebragt, een stukje van des Autheurs jeugd zy; als mede dat het zelve, naer 't eigen oordeel van den Schryver, zo bondig wederleid ware, dat hy zelf, in later tyd, van dit gevoelen afgezien, en de echtheid der Openbaringe, als een Geschrift van Joannes, erkend hebbe. - By aldien de Vertaler of Uitgever deze byzonderheden geweten had, zouden ze 'er veelligt van af gezien hebben; of althans bewoogen zyn, om het zelve zo bloot en eenvoudig, zonder enige aenmerkingen hier omtrent, niet uit te geven.