Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1778

Twee gevallen van een ontwrigting van 't heupebeen, met een verhaal van de wyze van herstelling. Door Mr. Thomas Anderson, Heelmeester te Leith.

(Medic. and Philes. Comment. Vol. III. p. IV.)

In September, 1772, zondt Mr. Bruce, Heelmeester te Musselburg, om my; verzoekende, dat ik met hem wilde koomen in de Koolwerken van Lord Abercorn, hebbende een van de Koolwerkers zyn linker Heupebeen ontwrigt. Ik vond aldaar de Heeren Bruce en Stewart, Heelmeesters te Musselburg, en Simpson en Clarkson, Heelmeesters te Dalkeith, welke zo even begonnen waren, de herstelling, met behulp van katrollen, te beproeven. Men stelde hiermede verscheide poogingen in 't werk; doch de band, om de knie eindelyk afslippende, nam men ze weg. Hier door kreeg ik gelegenheid van 't geval te onderzoeken; ik vond de linker knie drie of vier duimen verder vooruitkomende, dan de regter, en de een kon op geen agt of tien duimen naby de ander gebragt worden, dewyl de voet naar buiten gedraaid was. Wanneer 't Been naar boven en beneden, op een zachte wyze, bewoogen werd, gevoelde hy weinig pyn; doch ik bemerkte, dat, als 't geheel of ten naasten by uitgestrekt was, 't hoofd van 't been vast geraakte. Hy klaagde meer, als 't in deeze legging was, over pyn, wanneer men 't Dyebeen poogde om te draaijen; 't zelve veroorzaakte hem geene ongegemak, wanneer de Dye opwaards naar de buik geplaatst was. Uit 't bovengemelde verschynsel was 't zeker, dat 't hoofd van 't been verplaatst was uit de gewrichtsholte, naar beneden en binnewaards na de groote holte van 't Ischium, en Schaambeen. Ik was overtuigd, dat

[p. 575]

alle poogingen tot herstelling, op de gemeene wyze, met een uitgestrekte Dye, in 't werk gesteld, te vergeefs waren, naardien daar door alle de Spieren uit gespannen werden, welkers werking misschien in staat zoude zyn alle uitrekking, die wy in 't werk konden stellen, te overtreffen, maar door 't Dyebeen ten naasten by in een regte lyn met de tronk te brengen, waardoor de Spieren zeer ontspannen wierden, stelde ik my voor, dat de herstelling veel gemakkelyker plaats zoude hebben, en dat de uitrekking tevens veel minder zyn zoude. - Terwyl ik dit onderzoek deed, was de Lyder geplaatst op een tafel, op zyn rug. Ik ligte 't Dyebeen op, tot dat 't byna eenen regten hoek met de tronk uitmaakte, en met myn regterhand in de knieholte te plaatsen, vatte ik 't Dyebeen, en rekte 't uit, zo veel als ik kon. Door dit te doen, vond ik dat ik 't hoofd van 't been verplaatsen konde: op den zelfden tyd drukte ik, met myn linkerhand, op 't hoofd, en de binnezyde van de Dye naar de gewrigtsholte toe, terwyl ik met myn regterhand een klein cirkelwyze dray aan 't Dyebeen gaf, om de rotula binnewaards in zyne natuurlyke plaatsing te brengen. In myne tweede pooging, sprong 't been in 't gewrigtshol, met een knap, die door de rondomstaande Heeren waargenoomen werdt; doch meest van den armen man zelve, die aanstonds uitriep, dat hy wél, en van alle pyn vry, was. De knien konden toen by elkander gebragt worden; de beenen waren gelyk in lengte, en de voet in zyne natuurlyke plaatsing. De knien werden, voor eenigen tyd, saam gebonden door een rol lind, om de beweeging van de Dye te beletten; met drie weeken was hy weder aan zyn werk, zonder de minste styfte in de geleeding gewaar te worden.

2. Een Jonge, agt Jaaren oud, van een sterk gezond gestel, terwyl zyn zuster hem op haar rug droeg, viel, door 't loslaaten van zyn handen om haar neck, op zyne linker zyde. Zy hielt hem evenwel by de beenen, die rondom 't midden van haar lighaam geplaatst waren, zo dat die deelen sterk gerekt wierden. Hy werd naar huis gebragt, en klaagde over de linker Dye en heupe, 't welk hy zeide dat door een val van zyn zusters rug veroorzaakt was. De ouders, arm zynde, en denkende dat 't alleen gekneusd was, wagten 18 dagen, voor

[p. 576]

dat ze eenige hulp zogten. Ter deezer tyd vond ik hem, in zyn bed, op zyn rug leggen, met 't voorste gedeelte van 't Dyebeen naar binnen gekeerd; de knie vergeleeken met die van 't regterbeen, was ten vollen vier duimen korter, 't been was naar buiten gekeerd, en in de heup was een aanmerkelyke spanning en zwelling. Op deeze vertooning vermoedde ik een breuk van den hals van 't been; doch, by nader onderzoek, was ik schielyk van de ontleeding overtuigd, en dat 't hoofd van 't been naar boven en agterwaards van 't gewrigtsholte, in de holle gedeelte van 't ilium, waar 't zich vereenigt met 't ischium, gedreeven was. De geringste pooging, om 't been van plaatsing te doen veranderen, veroorzaakte hem de heevigste pyn; hy kon alleen verdraagen dat 't zagt opwaards bewoogen werd, indien, op den zelfden tyd, de knie geboogen werdt naar de regter zyde. Hy klaagde zo zeer over pyn, veroorzaakt wegens de beweeging, om de plaatsing van 't been te ontdekken, dat de herstelling, op dien tyd, niet beproefd werd. De Heup werd gestoofd en gewreeven met olie, met kamfer bezwangerd; in den nagt werd 'er een pap op gelegd. Den volgenden voor den middag bezogte ik hem met twee jonge Heeren; hy werd overdwars in 't bed geplaatst, en 't Dyebeen opgeligt, zo dat 't een scherpe hoek met de tronk maakte. In deeze plaatsing lag de knie aanmerkelyk overgekeerd naar de regter zyde, terwyl 't been zeer buitenwaards gekeerd was. Hy werd, door een medehelper, vast gehouden, terwyl ik zyn been, met beide myne handen, boven de knie, vatte, staande aan de zyde van 't bed, en opwaards trekkende: ik bevond, dit doende, dat ik 't hoofd van 't Dyebeen van de plaats, daar 't was geleegen, beweegen konde; maakende daarop een sterke uitrekking, vatte ik met de linkerhand 't midden van 't onderbeen, 't welk ik naar binnen bragt. Hier door kreeg 't Dyebeen een cirkelwyze draay, die 't hoofd naar de gewrichtsholte heen bewoog, waar in 't met een gevoelig geluid sprong. De Jonge riep onmiddelyk, dat hy wel was; hy kon nu verdraagen dat 't Dyebeen zagt naar alle kanten bewogen werdt. De Dyebeenderen werden, geduurende twee weeken, met een verband, samen gebonden, met drie weeken was hy in staat te wandelen; doch hy klaagde nog één of twee weeken over styfte in 't gelid.