Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1778

[p. 149]

Aanmerkingen wegens het thans algemeen bekende geneesmiddel uit de harst van pokhout en de rum bereid.
Door Casparus Rensing, Med. Doctor.

Een geneesmiddel, het welk voor eene ziekte als onfeilbaar aangeraaden is, ondergaat menigmaal het rampzalig lot, zo het niet altyd de beloofde uitwerking doet, van door den tyd geheel in het vergeetboek te worden gesteld, of maar alleen by die weinige in gedagtenis en agting te blyven, die zelve het nut daar van ondervonden, of onder wiens oog het middel van goede uitwerking geweest is.

Ten bewys hier van strekke het Teerwater, de Oxymel colchicum, oleum Asphalti, extractum Cicutoe, om veele anderen niet op te tellen.

De oorzaak legt (voorondersteld zynde dat het geneesmiddel goed is,) alleen in de te onbepaalde belofte, en te ver uitgestrekte verwagting die men 'er van maakt, en hier door misleid, maakt men van een goed middel menigwerf een verkeerd gebruik.

De volgende aanmerkingen zyn niet voor Geneeskundigen geschreeven, om dat ik geloove dat zulks overtollig zoude zyn; vaststellende, dat een Geneesheer (wil hy zig niet tot den rang van Kwakzalver verlaagen) zorg draagen zal, de oorzaaken der kwaal naar vermoogen op te speuren en te overweegen, en als dan, maar niet eerder, naar hulpmiddelen, geschikt zo wel tegen het ongemak, als overeenstemmende met het lichaam van den Lyder, omzien zal.

Men heeft op Martinique en elders de Harst van Pokhout, in de Rum opgelost, met vrugt tegen de Podagra enz. gebruikt; dit middel door de nieuwspapieren bekend gemaakt, bewoog verscheide Lyders om het zelve tegen deeze zo lastige als pynlyke kwaal te beproeven. Dog de uitkomst was zeer verschillend: gelyk zulks niet wel anders uitvallen kon, naardien die geene, welke het gebruikten, geen gegronde kennis van het middel, nog van de oorzaaken hunner ziekte hebbende, alleen op goed geluk (om zo te spreeken) een k ns waagden.

Veele, en wel niet het geringste getal van hun, die door

[p. 150]

de podagra gekweld worden, hebben zig dit ongemak door een kwaade leevenswyze veroorzaakt; en niet zelden gebeurt het, dat de waare oorzaak als nog in de eerste weegen of ingewanden huisvestende, tevens met de kwaal zelve, door een zagt buikzuiverend geneesmiddel, ligtelyk kan uitgeroeid worden. Voor de zodanigen is dit middel meer schadelyk dan nuttig, alzo het zelve, een verhittend vermoogen bezittende, de in de ingewanden bedervende en rottende stoffen spoediger tot het bloed en de verdere Sappen overbrengt.

Anderen, van een bloedryk gestel, hebben, om die zelfde verhittende kragt, niet alleen weinig dienst van dit geneesmiddel te verwagten, maar stellen zig daarenboven nog aan gevaar van onsteeking bloot.

Nog anderen, wier zenuwgestel te aandoenlyk of te prikkelbaar is, kunnen dit middel al mede niet verdraagen, uit hoofde van de al te sterke drift, die daar door in hun bloed veroorzaakt word, door welke als dan hun Zenuwgestel nog sterker geprikkeld en aangedaan word.

Verscheiden oorzaaken zoude ik nog kunnen optellen; dog dit kort bestek laat zulks niet toe, en de voorschreeven zyn voldoende, om het algemeen tot een nauwkeurige overweeging te leiden, voor dat zy besluiten om een onvoorzigtige proef me dit middel te waagen; waar door zy hun lichaam en leeven in gevaar brengen.

By dat al blyft dit middel nogthans goed en nuttig, wanneer het gebruikt word, door Lyders, inzonderheid van een meer gevorderden Ouderdom, van een Koud, Slymig, Wateragtig gestel, wier bloed door geestryke dranken niet onmiddelyk in te sterke beweeging gebragt word. Wanneer de oorzaak der ziekte in een taaije scherpe wateragtige of slymige stoffe schuilt: waar door als dan Zinkingen, Rheumatismus, Scorbut, Hand- of Voeteuvel of Jigt, ontstaan zyn: in het laatste geval, dient wel inzonderheid gezorgd te worden, dat dezelve niet veroorzaakt zy door ophouding van gewoone zuiveringen, ontlastingen van overtollige stoffen of van volbloedigheid, wanneer dit middel niet dan nadeelige gevolgen kan naar zig sleepen.

Deeze waarschouwinge moet ik hier nog byvoegen, te weeten, dat in alle ziekten, hoe ook genaamd, daar eene waare ontsteeking in het bloed plaats heest, dit middel ten uitersten nadeelig en schadelyk is.

En liefst wilde ik een ieder, die van dit middel, dat

[p. 151]

ik meen tot de Classe der Heroica (sterkwerkende Geneesmiddelen) met regt te kunnen rekenen, gebruik willen maaken, aanraaden, vooraf met een kundig Geneesheer te raadpleegen, of hun lichaamsgestel het zelve toelaat, en de oorzaak van hun Ziekte gegronde reden oplevert, om van dit Geneesmiddel een gewenschte uitwerking te kunnen verwagten.