Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1778
(1778)– [tijdschrift] Vaderlandsche Letteroefeningen–
Auteursrechtvrij
[pagina 88]
| |
olivier cromwel.
Ja, hy is 't, beef niet; hier kan ik u geen het minste kwaad doen.
karel.
Ach! ik zou, u ziende, van schrik sterven, zo ik nog sterven kon.
cromwel.
Ik verdien ten volle uwen haat, 't is waar; maar het Heelal is my zyne verwondering, en geheel Engeland zyne erkentenis, schuldig.
karel.
Zyne erkentenis, aan u, die een Koning deed sterven, om een Tyran aan 't zelve te geven!
cromwel.
Gy waart voor Engeland ook een Tyran, maar een zwakke, een onvoorzichtige en een bepaalde tyran. De fiere Engelschman verwaardigde zich niet uw jok te dragen; hy nam de boeijens, waarmede ik hem beladen had, in dank aan: wanneer hy dezelfde hand, die hem geketend had, het roer van staat verstandiglyk zach bestieren; de vyandelyke volken te onderbrengen, en hun den Scepter der Zee uit de handen wringen. - Groot-Brittannie is my de Opperheerschappye schuldig, die zy noch bezit.
karel.
Gy had, zonder twyffel, gaven, Barbaar; maar myn dood moet uwe gedachtenis voor eeuwig doen vervloeken.
cromwel.
't Is waar, dat ik veel heb vermogt: geboren onder de laagste classe van uwe onderdanen, heb ik u overwonnen, u onttroond. Ik ben verder gegaan; ik heb u laten vonnissen als de geringste der burgers; en uw bloed heeft opentlyk onder de handen van een beul gestroomd. Ik heb één eenig voorbeeld gegeven in de dach-registers der waereld; en ik was waardig dat te geven. - Het Heelal is 'er over verwonderd geweest, en de Koningen der aarde hebben gezidderd op hunnen troon; maar, zo gy met onzydigheid myn gedrach kunt beoordeelen, zult gy zien, dat ik uw val moest bewerken. Uw Vaderland was overwonnen, maar niet verwoest. My te vergenoegen met u 'er uit te jagen, of u van uwe vryheid te beroven, zou niets gedaan geweest zyn. Ik had u, door een | |
[pagina 89]
| |
heimlyken weg kunnen doen omkomen; verbergende, als eene zwakke vyand, de hand, die u zou geslagen hebben. Dat was 'er noch op; maar uw dood zou als dan zonder glorie voor my, en zonder vrucht voor de nakomelingschap, geweest zyn. Ik heb u willen straffen, maar niet vermoorden. Ik heb u tot een slachtoffer willen doen strekken, door de hand van dezelfde wetten, die gy geschonden had, en aan het hoofd van het zelfde Volk dat gy verdrukt had. Ik heb door uwe straf eene groote waarheid aan de Waereld willen leeren: namentlyk dat de Wetten souveraine meesteressen moeten zyn van Koningen en Volkeren. - Uw dood, veel nuttiger voor uw Vaderland, dan uw gantsche leven voor 't zelve geweest is, heeft den allervaststen grond voor de vryheid gelegd. Uwe bloedige beeldtenis, onophoudelyk om Engelands troon warende, zal de Tyranny van denzelven verdryven; schreeuwende met een ysselyke en bulderende stemme, aan de Vorsten, die na u op denzelven zullen zitten: o! koningen, weest rechtvaardig, en eerbiedigt het recht der menschen! Ik heb nooit kunnen vermoeden, dat ik den Hemel zou honen, met u ter dood over te geven; daar benevens was het de Natie zelve uw natuurlyke rechter in dit Eiland, die u ter straffe geleid heeft.
karel.
Zo dan, verfoeijelyke Vadermoorder, geeft gy voor, veel verdienste by uwe Natie te hebben, daar gy u bezoedelde met de ysselykste der misdryven; maar indien gy, door myn dood, de handen der Koningen hebt wederhouden, hebt ge die der Dwingelanden niet gestyfd?
cromwel.
Het kwaad is ligt, in vergelyking van het goed. Verbeeld u, dat 'er, tegen één Koning, honderd Tyrannen zyn: en stel u voor, dat te vreezen het lot van het menschelyk geslacht is; zy is 't die de tronen beter bewaart, dan de ontzachelykste legermachten; dit zo zynde, kan myn voorbeeld niet besmettelyk wezen. Ten andere, de menschen, die my gelyken, zyn een zeldzaam gewrocht van de natuur. Men zal 'er genoeg vinden, die de gaaf van een bekwaam Kapitein zullen verëenigen, met die van een diepdenkenden staatkundigen; maar die kracht, die verhevenheid van karakter, welke de menschen noch meerder dan de genie of het vernuft onderwerpt; wie zal deze gaven tot dienzelfden trap bezit- | |
[pagina 90]
| |
ten als ik? Ik was noch niet meer dan Colonel in het Bataillon van Yorck; wy wierden in de eerste attaque te rug gedreven; en de Generaal, den moed verliezende, vluchtte met de Soldaten. Ik vlood hem na, en hem inhalende, zeide ik tot hem; de vyanden zyn daar niet; ze zyn aan deze zyde. Ik bracht hem weder terug in het gevecht, en onze overwinning was volkomen. Ik nam, op eene andere keer, zitting in het Parlement. Ik ondervond enige tegenstribbelingen tegen myne ontwerpen; Ik wierd zeer driftig; Ik zal u lieden, gelyk dit horologie, verbreeken, zeide ik tegens de vergaderde Leden; en met een verbryzelde ik myn horologie tegens den grond. Het Parlement bewaarde eene zeer eerbiedige stilzwygendheid, en gehoorzaamde my zonder morren. - Geloof my, de Natuur heeft my geschikt om de menschen te regeren; en, ons beiden in het zelfde tydperk doende geboren worden, heeft zy my de plaats op den Throon, en u die op het Schavot aangewezen.
karel.
Wel hoe! bloeddorstige! was het niet genoeg voor u, om zulke ongehoorde taal op de aarde te voeren? moest gy my hier noch als een slachtoffer van uw wraak komen mishandelen? moet gy nu nog de rust van myne Schim stooren?.... Maar, ik zie den Helschen geest, die ons nadert, hy zal my over uwe nieuwe verongelykingen wreeken.
minos
Ga, vertrek, ongelukkige Vorst, vertroost u zelven; Cromwel heeft zich ten uwen voordele gewroken. - Duizendmaal veel ongelukkiger in het midden der grootheid, daar hy u uitgebonsd heeft, dan gy, dien hy in het graf heeft doen dalen. - Zyne verheffing is niet dan eene lange pyniging, eene lange straf geweest. - Zyne verbeeldingskracht, altoos vervuld met harsenschimmen, deed hem moordenaars, zelfs in zyne allerwaardste vrienden, ontdekken. De vrees voor den dood heeft hem niet één eenig aangenaam ogenblik in zyn leven doen genieten. - De ongelukkige heeft niet één enigen nacht de aangenaamheden van de rust genoten. Naauwlyks sloot de slaap zyne ogenleden of hy meende zyn wreker te gevoelen, die hem den degen in den boezem drukte, dat hem yling deedt ontwakenGa naar voetnoot(*). - Gevreesd by | |
[pagina 91]
| |
de gehele waereld op zyne beurt..... Hoe gelukkig zou hy, (dit leven eindelyk verlaten hebbende, voor welk tydpunt hy zo veel vrees had,) wezen, zo niet de dood voor hem geweest ware een overgang tot het lyden van nieuwe plagen.
Zo wierd eer Proserpyn, de ontstelde maagd, met kracht
Door Pluto weggevoerd in 's Afgronds naaren nacht;
Hy lachte bars, en, in zyn schik met dezen zegen,
Benydde hy Jupyn zyn' Bliksem, noch zyn regen.
g.h.e. |
|