Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1778

Kort berigt wegens een Spinnewiel, om met beide handen te gelyk te spinnen. Uit gevonden door den Heer De Bernieres, Schildknaap, enz. enz. Uit het Fransch vertaald. Te Utregt by J. Visch 1778. In groot octavo 30 bladz.

Het Spinnewiel, in dit Stukje beschreeven, is een Treed-Spinnewiel, dat twee sleuven, en ter wederzyde, aan de rechter- en linker-hand, een klos heeft; eene Vrouw, het Wiel met den voet treedende, haalt met beide de handen te gelyk het vlas van het Spinrokken, tusschen haar en 't Wiel geplaatst: en maakt dus op denzelfden tyd twee draaden, die gelyklyk op de wederzydsche klossen gedraaid worden. De uitvinder geeft 'er eene duidelyke beschryving van, met eene nevensgaande volkomen afbeelding, die ten model kan strekken, benevens een naauwkeurig berigt van deszelfs gebruik; des

[p. 600]

het, op deeze onderrigting, niet bezwaarlyk zy, zodanig een Spinnewiel te vervaardigen, en eene proeve van deszelfs gebruik te neemen. Volgens de door den Heer de Bernieres in 't werk gestelde proefneemingen is de uitslag zeer gunstig. Eene Vrouw, die 't gewoone spinnen verstaat, leert, in weinig dagen, handig met dit Spinnewiel omgaan; maakt ter wederzyde een goeden draad; zo dat men geen onderscheid kunne zien tusschen 't geen met de eene of andere hand gesponnen is; en spint nu daaglyks bykans tweemaal zo veel garen als voorheenen met ééne hand; het welk, terwyl 't der Spinster ook voordeel aanbrengt, het spinnen en het garen beter koop zou doen worden, en dus ten voordeele van den handel strekken, indien het gebruik van dit Werktuig algemeen in zwang geraakte. De Heer de Bernieres dringt dit indiervoege aan, dat het wel der moeite waardig schyne, hieromtrent nadere proefneemingen in 't werk te stellen; en ten dien einde agt te geeven op de inrigtingen, welken hy deswegens voorslaat.

Uit het gezegde, wegens het spinnen met beide de handen, neemt onze Autheur voorts nog aanleiding, tot het mededeelen zyner bedenkingen, nopens het vermogen, om zig van beide de handen even gelyk te bedienen. Het komt hem voor, dat men de kinderen, zeer verkeerd, de rechter-boven de linkerhand leert waardeeren en gebruiken; als waardoor men de menschen zwakker en onhandiger maakt; terwyl 'er duizend gevallen zyn, in welken het voor een kunstarbeider of werkman zeer voordeelig zou weezen, hem gemak en tyd doen winnen, als hy zyne werktuigen, zo wel met de eene als de andere hand, zonder eenig onderscheid kon gebruiken. Ze zyn beiden, naar uitwyzen der ontleedkunde, overeenkomstig met de bevinding, in gevallen van nood, natuurlyk even goed geschikt tot den arbeid; en de heerschende gewoonte maakt, dat wy, zo de rechter-arm by ongeluk buiten staat geraake, 'er veel meer aan verliezen, dan als wy 't gebruik van den linker-arm missen. - Men behoorde des, zegt hy, dit misbruik te beteugelen, en 't zou zynes oordeels zonder veel moeite kunnen geschieden.

‘Misschien, vervolgt hy, zoude het genoeg zijn, zulks aan de minnens te doen begrijpen, en voorts ene

[p. 601]

beloning te geven, aan die geenen, welke hunne kinderen gewend hadden, zich van beide handen even gelijk te bedienen. - Het zoude ook gemakkelijk wezen, deze gewoonte in de Godshuizen in te voeren, doende de kinderen dan met de ene, en dan weder met de andere hand werken. - Eindelijk, indien alle de kinderen van ambachtslieden op deze wijze opgevoed werden, zouden zij te eniger tijd tot een voorbeeld aan hunne leerlingen verstrekken, en langzamerhand zoude deze opvoeding onder onze konstarbeiders en werklieden algemener worden’.

Men kan, naar 't ons voorstaat, de Theorie van den Heer de Bernieres in dit geval niet wel wraaken; zelss zou men ligtlyk denken, dat ze het Gemeen zeer aanneemelyk moet voorkomen, om dat men, van een ongemeen bekwaam Werkman spreekende, by manier van een spreekwoord, gewoon is te zeggen: 't is een knaap, die twee rechter-handen heeft. Dan met dit alles kan men naauwlyks verwagten, dat dezelve algemeen in Practyk gesteld zal worden; de kragt eener heerschende gewoonte is altoos bezwaarlyk te overwinnen. Intusschen kan het voorstel egter hier of daar eenigen dienst doen, zo wel als zyne soort van slotvermaaning aan de ryken, die hy, na zulks ook hun, als in ongelukkige toevallen van een groot voordeel, aangepreezen te hebben, ten besluite aanmaant, om zig te gewennen, ‘om onophoudelijk met beide handen, hulp, aalmoessen, beloningen en aanmoedigingen uit te storten’.