Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1778

Onderzoek van het veranderen der Wateren door de Egyptische Toveraars in Bloed. Door Rutger Ouwens., rustend Rector der Latynsche School in 's Gravenhage, mitsgaders Lector in de Literatuur aldaar. In 's Gravenhage by J.H. Munnikhuizen en C. Plaat in Comp. 1778. Behalven het Voorwerk 134. bladz. In gr. octavo.

Mozes, de wonderdaden van den Allerhoogsten in Egypten verhalende, meld ons, met opzicht tot het veranderen van 't Water in Bloed, dat God hem gelastte; tot Aäron te zeggen: Neemt uwen staf, en steeckt uwe hunt uyt over de wateren der Egyptenaren, over hare stroomen, over hare rivieren ende over hare poelen, ende over alle vergaderinge harer wateren, dat sy bloet werden: ende daer zy bloet in den gantschen Egyptenlande, beyde in houten ende in steenen [vaten.] Naer dit bevel, zegt hy vervolgens, sloeg Aäron het water dat in de ri-

[p. 549]

viere was, ende daer was bloet in den gantschen Egyptenlande. Doch, voegt hy 'er by, de Egyptische tooveraers deden [oock] alsoo met hare besweeringen: soo dat Pharoos herte verstockte. Men zie het geheele geschiedverhael, Exod. VII. 14-25. - Hoe, zegt veelligt iemand, op de eerste leezing, is dit bestaenbaer? ‘Indien Moses op Gods bevel, door Aäron, alle de Wateren der Egyptenaren in Bloed veranderd heeft, van waer hebben dan derzelver Wyzen of Tovenaers Water kunnen bekomen, om 'er het zelfde wonderwerk ook in te vertoonen; hetzelve door hunne bezweeringen en guichelaryen, het zy in waerheid, het zy in valschen schyn, veranderende in Bloed, op dezelfde wys, als Moses inderdaed gedaen had’ Het Ongeloof spot hier mede, en de gemoedelyke hoogachter van den Bybel staet 'er mede verlegen: de laetste neemt des zyne toevlucht tot schrandere Uitleggers der gewyde Geschiedenissen, ten einde met hun te raedplegen, hoe 't Ongeloof den mond te snoeren, en die zwarigheid uit den weg te nemen. Velen zullen hem desaengaende behulpzaem zyn, en ligtlyk, zo ze de bedenklykheid al niet geheel ontknoopen, hem ten minste zo veel onderrichting aen de hand geven, dat het hem gerust stelle: en onder dat slag van Schriften verdient ook deze Verhandeling van den Heer Ouwens met het hoogste recht aengeprezen te worden.

Ene aendachtige overweging van de wyze, op welke Mozes dit wonderwerk geboekt heeft, brengt hem tot die gedachten, dat men door 't water, 't welk Mozes, door Aäron, in bloed veranderd heeft, bepaeldlyk moet verstaen het drinkbaer water, het water der Rivier, te weten dat van den Nyl, die zich door gantsch Egyptenland verspreidde, in vele wateren, stroomen, rivieren, poelen en vergaderingen van wateren; welk water, als het enige drinkbare van Egypte, door de Egyptenaers alleenlyk geschept werd, om het te bewaren in houten en stenen vaten. Het wonderwerk dus bepaeld zynde tot de wateren van den Nyl, of het drinkbaer water, 't welk deze Rivier door gantsch Egypte aenvoerde, vervalt de gemaekte zwarigheid van zelve. 'Er blyven dan vele kolken, moerassen en meiren, die in Egypte ten overvloede gevonden werden, welken geen gemeenschapmet den Nyl hadden, en wier water ondrinkbaer was, voor

[p. 550]

de Toveraers onveranderd over, om 'er hunne kunstenaryen op te oefenen. - Wanneer men gadeslaet, dat het woord Rivier, als 'er van Egypte gesproken word, bestendig den Nyl of deszelfs wateren aenduid; als zynde de Nyl de enige rivier van Egypte, uit welke alle de andere mindere rivieren haer water ontvangen. - Wanneer men, dit in acht nemende, voor 't woord Rivier telkens het woord Nyl plaetst, in 't verhael van Mozes, zal men dit denkbeeld van den Heer Ouwens terstond vry aenneemelyk vinden; en de zwarigheid als zien verdwynen.

Onze opmerkzame Schryver, die langen tyd ter goeder trouwe gemeend had, dat dit gevoelen door hem allereerst en door hem alleen uitgedagt was, heeft naderhand, op aenwyzen van den Eerwaerden J. Buschman, ontdekt, dat Nicolaus de Lyra het zelve reeds, in zyne Biblia Glossata, als een denkbeeld der Hebreeuwen, vermeld heeft; als mede dat ook Josephus, (zie Joodsche Oudh. B. II. H. 14.) naer uitwyzen van zyn berigt van dit wonderwerk, de verandering van 't water in bloed alleenlyk tot de wateren van den Nyl bepaelde. Hy heeft deze uitlegging, na ene herhaelde overweging, voorts van alle zyden zo wel gegrond en aen alles beantwoordende gevonden, dat hy niet kunne nalaten te betuigen: ‘Ik kan my niet genoeg verwonderen, en sta ten enemaal verbaasd, dat niemand, voor zo verre ik weet, onder zo vele regt geleerde ja sommige ook grote Mannen, die de Schriften van Moses met hunne verklaringen hebben opgehelderd, in zo vele eeuwen tyds, een zaak met zo een helder ligt van rondomme bestraald, niet gezien heeft, voornaamlyk daar ons de Hebreen by de Lyra, en ten dele ook Josephus, als gezegd is, voorligten’. In die overtuiging heeft de Heer Ouwens dit zyn Onderzoek geschreven, zo ter wederlegginge van het Ongeloof, als ter gegronde geruststellinge van de zodanigen, dien de opgemelde zwarigheid belemmert. Zyn Geschrift behelst een oordeelkundige toets van de verschillende wegen, die men ingeslagen heeft, om de aengevoerde zwarigheid van hare kracht te berooven; met aentooninge dat ze, zyns oordeels, ver van voldoende zyn: en voorts ene uitvoerige ontvouwing van alles wat dienen kan, om zyn gevoelen in 't helderste licht te plaetsen, en

[p. 551]

ten bondigste te bewyzen; 't welk hem teffens verscheiden nevensgaende byzonderheden, in dit verhael voorkomende, doet ophelderen. - 's Mans voorstellingen vertoonen zich van alle zyden zo gunstig, dat ze wel waerdig zyn, van onbevooroordeelde kundigen ten naeuwkeurigste getoetst te worden.